Εις το σημείο αυτό, η Πιστις της Εκκλησίας μας αναφέρεται στο τρίτο Πρόσωπο της Τριαδικής Θεότητος, στο  Άγιον Πνεύμα.

«Και εις το Πνεύμα το άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν».

Το Πνεύμα είναι άγιον. Η αγιότητα είναι κορυφαία και κυριολεκτική ιδιότητα του Θεού και συνεπώς το Πνεύμα ως Άγιον είναι ομοούσιον με τον Πατέρα. Ως ομοούσιον δε, το Πνεύμα είναι τέλειος Θεός.

Η Θεότητα του Αγίου Πνεύματος θεσπίζεται από την Β’ Οικουμενική Συνοδο το 381 μ.Χ. στην Κων/πολη και απορρίπτει την κακοδοξία του Πνευματομάχου Μακεδονίου -Πατριάρχου Κων/λεως- ο οποίος υποστήριζε πως το Άγιον Πνεύμα είναι κτίσμα του Πατρός και αρνείτο τη θεότητά Του. (Όπως ακριβώς έπραξε νωρίτερα και ο Άρειος για το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος).

Με την ιδιότητα της αγιότητος, το Πνεύμα αγιάζει με τη χάρη του όλα τα όντα. Είναι αυτό που ζωοποιεί και αναζωογονεί τα πάντα. Με άλλα λόγια, η φυσική και η πνευματική ύπαρξη, με το Πνεύμα το  Άγιον τελειώνονται.

Η αγιαστική χάρις του Πνεύματος, συγκροτεί και συγκρατεί την αγιότητα του Σωματος του Χριστού, της Εκκλησίας, αγιάζοντας τούς πιστούς και την συμμετοχή τους στα Μυστήρια. Είναι δηλαδή η χάρις του Πνεύματος που αγιάζει την μυστηριακή λειτουργική ζωη της εκκλησίας, καθώς και την συμμετοχή των πιστών σε αυτήν.

Το Πνεύμα ως Θεός είναι «Κυριον και ζωοποιόν».

Φανερώνεται και πάλι η ταυτότητα ουσίας του Πνεύματος με τα έτερα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, τον Πατέρα και τον Υιόν.

Πιο πάνω το Συμβολο παραδέχεται πίστη «εις ένα Κυριον Ιησούν Χριστόν». Είναι λοιπόν ολοφάνερη η ισοτιμία του Πνεύματος προς τον Υιόν και τον Πατέρα.

Αξιοθαύμαστοι ύμνοι της Εκκλησίας μας που ψάλλονται στον όρθρο κάθε Κυριακή, εκφράζουν πολύ χαρακτηριστικά την αρμονία αυτή στις σχέσεις των τριών Προσώπων καθώς και την ισοτιμία τους: «Αγίω Πνεύματι, τιμή και δόξα, ώσπερ Πατρί, άμα και Υιώ∙ δια τούτο άσωμεν τη Τριάδι μονοκρατορία».

Δηλαδή: Στο Άγιο Πνεύμα αρμόζει τιμή και δόξα, όπως αρμόζει στον Πατέρα κάι τον Υιο. Γι’ αυτό ας υμνήσουμε το ένα και μοναδικό κράτος της Αγίας Τριάδος.

Και∙ «Αγίω Πνεύματι, το βασιλεύειν πέλει, το αγιάζειν, το κινείν την κτίσιν∙·Θεός γαρ εστιν, ομοούσιος Πατρί και Λογω».

Δηλαδή: Στο Άγιο Πνεύμα υπάρχει η δύναμη να βασιλεύει, να αγιάζει και να θέτει σε κίνηση την κτίση. Και αυτό, γιατί είναι τέλειος Θεός, ομοούσιος με τον Υιο και τον Πατέρα. (Αναβαθμοί Α  καί Β’  Ήχου).

«Το εκ του Πατρός εκπορευόμενον».

Το υποστατικό ιδίωμα του Πνεύματος, είναι η εκπόρευσις. Το Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα. Η εκπόρευσις αυτή εκφράζει απλώς τον τρόπο, δηλαδή το πως της υπάρξεως του Παναγίου Πνεύματος και παραμένει για τον ανθρώπινο νου υπόθεση το ίδιο ανεξιχνίαστη και μυστηριώδης, όσο και η Γεννησις του Υιού από τον Πατέρα, αλλά και γενικότερα το όλον Μυστήριον της «υπάρξεως» της  Αγίας Τριάδος.

Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται αϊδίως μόνον εκ του Πατρός και αποστέλλεται στον κόσμο δια μέσου του Υιού. Την αλήθεια αυτή την συναντά κανείς και στο Ιερό Ευαγγέλιο: «Όταν έλθει ο Παράκλητος, ον εγώ πέμψω υμίν παρά του Πατρός, το Πνεύμα της αληθείας, ο παρά του Πατρός εκπορεύεται» (Ιω. ιε , 26). Στο χωρίο αυτό -το κλασσικό της Αγίας Γραφής για την ύπαρξη του Αγίου Πνεύματος- γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος μόνον εκ του Πατρός και της εν χρόνω αποστολής Του από τον Υιόν.

«Το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον».

Τα τρία Πρόσωπα, συμπροσκυνούνται και συνδοξάζονται από την Εκκλησία και τους πιστούς, ως ισότιμα και ομοούσια. Το ότι ο Πατήρ είναι Γεννήτωρ του Υιού και Προβολεύς του Πνεύματος, δεν σημαίνει πως είναι ανώτερος αυτών. Ούτε πάλι, επειδή ο Υιός και το Πνεύμα προέρχονται από τον Πατέρα σημαίνει ότι είναι κατώτερα Πρόσωπα και υποτάσσονται σ’ Αυτόν. Στον Τριαδικό Θεο υπάρχει ισοτιμία προσώπων απόλυτη, η οποία οδηγεί σε συνδοξασία και συμπροσκύνηση.

«Το λαλήσαν δια των προφητών».

Το Πνεύμα είναι αυτό που φωτίζει τον ανθρώπινο νου ώστε να αντιλαμβάνεται τα κεκρυμμένα μυστήρια και να προλέγει τα μέλλοντα προς όφελος και σωτηρία των πιστών.

Κατά την ημέρα της Πεντηκοστής εκδηλώθηκε φανερά η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, εν είδει πυρίνων γλωσσών, στούς Αποστόλους που ήσαν συγκεντρωμένοι και άρχισαν να ομιλούν στα πλήθη που ευρίσκοντο στα Ιεροσόλυμα για την εορτή της Ιουδαϊκής Πεντηκοστής.

Αλλά και παλαιότερα στην Παλαιά Διαθήκη, το ίδιο αυτό Πνεύμα ομιλούσε δια στόματος των Προφητών, προετοιμάζοντας και καθοδηγώντας τον κόσμο για την υποδοχή του Μεσσία και Σωτήρα Ιησού Χριστού.