ΕΙΠΕ ΓΕΡΩΝ...

«ΠΕΡΙ ΔΟΚΙΜΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΘΛΙΨΕΩΝ»

Της Αικατερίνης Αντωνιάδου
Θεολόγου - Πολιτικού Επιστήμονος

- ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ άνθρωπος,  που δεν πέρασε από θλίψεις και δοκιμασίες, δε θα γίνη δεκτός στη Βασιλεία του Θεού, συνήθιζε να λέγη ο Μέγας Αντώνιος.

- ΑΝ ΕΙΧΑΜΕ αποκτήσει ταπεινοφροσύνη, έλεγε άλλος Πατήρ, δε θα είχαμε ανάγκη παιδαγωγικής μάστιγος εκ μέρους του Θεού. Όλα τα κακά προέρχονται από την υπερηφάνεια. Αν στο εκλεκτό σκεύος του Χριστού, στον Μέγα Παύλο, δόθηκε άγγελος σατάν να τον θλίβη για να μην υπερηφανευθή, πόσο μάλλον σε μας τούς υπερήφανους δεν θα παραχωρήση  ο Θεός να μας ρίξη πολλές φορές ο σατανάς σε σφάλματα, για να ταπεινωθούμε;

- ΕΝΑΣ ΕΡΗΜΙΤΗΣ ρώτησε τον Αββά Σισώη, τι έπρεπε να κάνη στην περίπτωσι που θα του επιτίθετο κάποιος βάρβαρος στην ερημιά που έμενε:

- Επιτρέπεται να τον φονεύσω αμυνόμενος;

- Όχι, αποκρίθηκε ο Όσιος. Παράδοσέ τον καλλίτερα στον Θεόν. Όποιος πειρασμός κι’ αν σε βρη, να σκέπτεσαι πως προέρχεται από τις αμαρτίες σου. Το κακό που σου συντυχαίνει, να το θεωρής δώρο της θείας Ευσπλαγχνίας.

Το δέντρο που δε σείεται από τον άνεμο, ούτε ρίζες γερές κάνει, ούτε μεγαλώνει όπως πρέπει, έλεγε κάποιος από τούς Γέροντας. Κι’ ο άνθρωπος που δε σαλεύεται από τούς πειρασμούς, δεν αποκτά δυνατό χαρακτήρα.

- ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ Πατήρ συνήθιζε να λέγη συχνά στους νεωτέρους:

- Απομάκρυνε τούς πειρασμούς και κανείς δε θα γίνη Άγιος. Όποιος αποφεύγει τις δοκιμασίες, απομακρύνεται από την ουράνιο ζωή.

- ΟΤΑΝ Η ΨΥΧΗ  σου κουράζεται  από το βάρος των δοκιμασιών, ας ψάλλουν τα χείλη σου θείους ύμνους κι’ η καρδιά σου ας μελετά τα ουράνια, για να βρίσκης ανακούφισι. Μιμήσου τον κουρασμένο οδοιπόρο, που με το τραγούδι, που σιγολένε τα χείλη του, διασκεδάζει τον κόπο της οδοιπορίας, έλεγε ο Αββάς Υπερέχιος.

- ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕ ΚΑΠΟΤΕ ο Θεός να δοκιμαστή σκληρά ένας αδελφός στη σκήτη, για να ωφεληθούν οι άλλοι από την υπομονή του. Χωρίς δική του υπαιτιότητα, τον περιφρόνησαν όλοι οι άλλοι αδελφοί. Τον απόφευγαν. Δεν ήθελαν ούτε να τον χαιρετήσουν. Αν ζητούσε καμμιά φορά ψωμί ή τίποτε άλλο απολύτως αναγκαίο, δεν βρισκόταν κανείς να του δώση. Την Κυριακή δεν τον φώναζαν ποτέ να φάγη με τούς άλλους αδελφούς στην αγάπη. Μια φορά γύρισε κατάκοπος στο κελλί του από το θέρος και δε βρήκε ούτε ένα ξεροκόμματο να ξεγελάση την πείνα του. Ούτε λίγο νερό να δροσίση τα φλογισμένα χείλη του. Κανένας από τούς γείτονές του δεν τον λυπήθηκε να τον ανακουφίση. Μ’ όλα αυτά όμως δε μικροψύχισε, ούτε αγανάκτησε εναντίον των άλλων, ούτε τούς κατηγόρησε για μισαδελφία. Υπόφερε με γενναιότητα τη δοκιμασία του, λέγοντας στον εαυτό του πως για τις αμαρτίες του ήταν  άξιος για χειρότερα.

Βλέποντας ο Θεός την υπομονή του, τον απάλλαξε ευθύς απ’ αυτόν τον πειρασμό. Το ίδιο βράδυ χτύπησε την πόρτα του κελλιού του ένας ξένος, περαστικός από τη σκήτη, και του άφησε ένα φορτίο από ψωμιά και άλλα φαγώσιμα που είχε στην καμήλα του. Προτού προφτάση ο αδελφός να τον ευχαριστήση εκείνος εξαφανίστηκε. Ο μοναχός τότε άρχισε να κλαίη και να λέη στην προσευχή του:

- Κύριε μου, δεν ήμουν άξιος να θλίβωμαι λίγο για την αγάπη σου, γι’ αυτό μου πήρες τη δοκιμασία;

Και πράγματι του την πήρε, γιατί από την άλλη μέρα κιόλας έπαψαν να του φέρωνται με σκληρότητα οι αδελφοί.

- ΕΝΑΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ Ερημίτης ξεκίνησε για το πιο κοντινό χωριό να πουλήση  τα πανέρια του. Στο δρόμο που πήγαινε, τον βρήκε ο διάβολος, κι’ απ’ την πολλή κακία που του είχε, άρπαξε τα πανέρια από τα χέρια του κι’ έγινε άφαντος.

Τότε ο Γέροντας, χωρίς να στενοχωρηθή καθόλου, σήκωσε τα μάτια στον Ουρανό και είπε:

- Σ’ ευχαριστώ, Θεέ μου, που με απάλλαξες από το φορτίο μου κι’ από τον κόπο να κατέβω στο χωριό.

Τότε ο διάβολος, μη υποφέροντας την αταραξία του Ερημίτη, του πέταξε κατάμουτρα τα πανέρια, φωνάζοντας:

- Πάρτα πίσω, παλιόγερε.

Ο Ερημίτης τα μάζεψε πάλι και συνέχισε το δρόμο του για το χωριό.

- ΜΙΑ ΜΕΡΑ, που καθόταν έξω από την καλύβα του ο Αββάς Μωϋσής με επτά από τούς μαθητάς του και συζητούσαν για πνευματικά ζητήματα, τούς είπε ξαφνικά ο Γέροντας:

- Σήμερα θα μας επιτεθούν Βεδουΐνοι. Σας συμβουλεύω λοιπόν να σηκωθήτε να φύγετε, για να σωθήτε.

- Εσύ, Αββά, τι θα κάνης; τον ρώτησαν εκείνοι.

Ο Γέροντας φάνηκε μια στιγμή συνεπαρμένος από βαθειά συγκίνησι.

- Εγώ, τούς είπε ύστερα από μικρή σιωπή, χρόνια τώρα περιμένω αυτή την ευλογημένη ώρα που θα εξιλεώσω τις περασμένες αμαρτίες μου. Πως αλλοιώς θα πραγματοποιηθή ο λόγος του Δεσπότου μου: «πάντες οι λαβόντες μάχαιραν εν μαχαίρα απολούνται».

- Ούτε κι’ εμείς φεύγομε τότε, του δήλωσαν μ’ ένα στόμα εκείνοι. Θα μείνωμε εδώ να πεθάνωμε μαζί σου.

- Εγώ δε φέρνω καμμία ευθύνη. Γι’ αυτό ακριβώς σας το προείπα, τούς αποκρίθηκε ο Όσιος. Ας κάνη ο καθένας ό,τι νομίζει.

- Να, έφτασαν κιόλας οι βάρβαροι.

Τη στιγμή εκείνη περικυκλώσανε την καλύβα άραβες λησταί κι’ έσφαξαν τον Άγιο Γέροντα και έξι από τούς μαθητάς του. Ο ένας πρόλαβε και κρύφτηκε. Έτσι γλίτωσε τη σφαγή και είδε επτά στεφάνια να στεφανώνουν τούς Οσιομάρτυρας.

- Ο ΑΒΒΑΣ ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΣ έλεγε, ότι κάποτε ένας αδελφός  υπέβαλε την εξής απορίαν εις κάποιον Γέροντα: Ποία διαφορά υπάρχει, Πάτερ μου, εις τας κατωτέρω φράσεις της Αγίας Γραφής, δεδομένου, ότι παρουσιάζουν, εκ πρώτης όψεως, μίαν αντίθεσιν· αι φράσεις αυταί είναι:

α) «Δοκίμασόν με, Κύριε, και πείρασόν με» (Ψαλμ. κε’, 2), 

β) «Πάσαν χαράν ηγήσασθε, αδελφοί μου, όταν πειρασμοίς περιπέσητε ποικίλοις» (Ιακ. α’, 2), 

γ) «Μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν» (Ματθ. ς’, 13), 

δ) «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν»· (Ματθ. κς’, 41).

Εις την απορίαν αυτήν έδωσε την εξής λύσιν ο Γέρων:
Αδελφέ μου, υπάρχουν πειρασμοί, διά τους οποίους ευθυνόμεθα ημείς, και άλλοι πειρασμοί, οι οποίοι μας συμβαίνουν κατά παραχώρησιν Θεού. Οι πειρασμοί, δια τούς οποίους ευθυνόμεθα, βλάπτουν την ψυχήν μας· αυτό υπονοεί ο Απόστολος Ιάκωβος, όταν λέγη: «Μηδείς πειραζόμενος λεγέτω, ότι από Θεού πειράζομαι, ο γαρ Θεός απείραστός εστι κακών» (Ιακ. α’, 13). Και εν συνεχεία λέγει ο Απόστολος Ιάκωβος: «Έκαστος δε πειράζεται υπό της ιδίας επιθυμίας εξελκόμενος και δελεαζόμενος· είτα η επιθυμία συλλαβούσα τίκτει αμαρτίαν, η δε αμαρτία αποτελεσθείσα αποκύει θάνατον» (Ιακώβ. α’, 14-15). Οι πειρασμοί, που μας συμβαίνουν κατά παραχώρησιν Θεού, έχουν σκοπόν την ωφέλειαν της ψυχής μας, διότι γίνονται δια να δοκιμασθή η πίστις του ανθρώπου· η δοκιμασία αυτή γεννά εις την ψυχήν του ανθρώπου την κατά Θεόν ελπίδα· η δε κατά Θεόν ελπίς δεν αφήνει τον άνθρωπον να καταντροπιασθή από τούς πειρασμούς, όπως αναφέρει και εις την Καινήν Διαθήκην ο θείος Απόστολος Παύλος: «Ειδότες ότι η θλίψις υπομονήν κατεργάζεται, η δε υπομονή δοκιμήν, η δε δοκιμή ελπίδα, η δε ελπίς ου καταισχύνει» (Ρωμ. ε’, 3-4). Εκείνος δε που, δια της κατά Θεόν ελπίδος, δεν κατησχύνθη από τούς πειρασμούς, έχει σωθή με την δύναμιν του Κυρίου.

- Η φράσις πάλιν· «Δοκίμασόν με, Κύριε, και πείρασόν με» (Ψαλμ. κε’, 2), προέρχεται από άνθρωπον, που αγωνίζεται πνευματικώς και ζητεί να τεθή υπό δοκιμασίαν ο πνευματικός του αγών, δια τινος πειρασμού, ώστε να αποδειχθή ο βαθμός της αντοχής του και το βάθος της πίστεώς του· διότι η υπομονή, την οποίαν θα επιδείξη ο άνθρωπος κατά το στάδιον του πειρασμού, όπως ελέχθη, καθιστά τον άνθρωπον δόκιμον, δηλαδή αποδεδειγμένης αντοχής και γνησιότητος και του προσφέρει όλα τα άλλα αγαθά. Ακριβώς δε εδώ ευρίσκεται η πραγματική ωφέλεια και προκοπή του ανθρώπου.

Ιδού δε πως επέρχεται η ωφέλεια και η προκοπή· ως γνωστόν ο πειρασμός όχι μόνον δεν συμπράττει με την θέλησιν του ανθρώπου, αλλ’ απ’ εναντίας αντιτίθεται προς αυτήν. Η αντίθεσις και εναντίωσις του πειρασμού προς την θέλησιν κάμνει τον άνθρωπον να κοπιάζη, δια να μη νικηθή από τον πειρασμόν. Αυτή δε η προσπάθεια και ο κόπος γεννούν εις τον αγωνιζόμενον άνθρωπον την υπομονήν και την ελπίδα!

- Η φράσις πάλιν· «Μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν» (Ματθ. ς’, 13) σημαίνει το εξής· μη μας αφήσης, Κύριε, να πειρασθώμεν από το θέλημά μας και την επιθυμίαν μας, διότι ο πειρασμός, που οφείλεται εις το θέλημά μας και τας επιθυμίας μας, φέρει τον θάνατον. Δια τούς τοιούτους πειρασμούς συμβουλεύει ο Κύριος· «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν». (Ματθ. κς’, 41).

ΜΕΡΙΚΕΣ ΤΑΠΕΙΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

Υπάρχει άραγε σήμερα άνθρωπος και ιδιαίτερα πιστός που δεν αντιμετωπίζει προβλήματα και δυσκολίες που δεν περνάει διάφορες στεναχώριες και δεν δοκιμάζεται με πολλές και ποικίλες θλίψεις και δοκιμασίες;

Πιστεύω πως όχι. Λίγο πολύ όλοι μας έχουμε τα προβλήματά μας, τον προσωπικόν μας αγώνα, τον προσωπικόν μας "Σταυρό" , όπως προβλήματα έχει  όλη η ανθρωπότητα και ιδιαίτερα η πατρίδα μας η Ελλάδα μας η οποία δοκιμάζεται με πολλές καταστροφές, πλημμύρες, θεομηνίες, ναυάγια, θανάτους, σκοτωμούς, τροχαία, σεισμούς και άλλα πολλά.

Η ζωή είναι μια μεγάλη αρένα γεμάτη από μικρούς και μεγάλους κινδύνους, θλίψεις, στεναχώριες και δοκιμασίες...

Όπως φάνηκε από τα λίγα λόγια των Αγίων γερόντων που παραθέσαμε πιο πάνω οι δοκιμασίες και οι πειρασμοί είναι αναπόσπαστο κομμάτι της χριστιανικής ζωής. Μάλιστα τονίζεται ότι αν δεν υπήρχαν, δύσκολα θα σώζονταν οι άνθρωποι.

Καλύτερα, θα πει κανείς, δεν θα’ ταν να πηγαίναμε στον Παράδεισο χωρίς όλους αυτούς τούς πειρασμούς,τις θλίψεις και τις ταλαιπωρίες που όλοι λίγο ή πολύ υφιστάμεθα;

Αυτό αδελφοί μου θα συνέβαινε αν απουσίαζε η ψυχοφθόρος και θανατηφόρος αμαρτία από την ζωή των ανθρώπων.

Αφού μετά την παρακοή και την έξοδό μας από τον Παράδεισο έχουμε ροπή προς την αμαρτία, η ζωή και του πιο πιστού και συνειδητού χριστιανού χαρακτηρίζεται από έναν αδιάκοπο πνευματικό αγώνα εναντίον των παθών του, των παθών των συνανθρώπων του και των παγίδων του Διαβόλου.

Ο Θεός λοιπόν από άπειρη αγάπη για τα πλάσματα του άλλες φορές στέλνει δοκιμασίες και άλλες φορές επιτρέπει ή παραχωρεί να συμβούν, με έναν και μόνον σκοπό: Όσοι είναι ήδη κοντά του να παραμείνουν, να στερεωθούν, να δυναμώσουν, να εξαγνισθούν από παλαιά τους αμαρτήματα αλλά και να αποβάλλουν το βάρος των καθημερινών αμαρτιών, όσοι είναι δε μακρυά Του, με κίνδυνο να απολέσουν για πάντα την αιώνια ζωή, να "συνέλθουν" από το σκότος της απιστίας ή τον λήθαργο της αμαρτίας, της ακηδίας, την σκληροκαρδία και την μοναξιά  του άκρατου εγωκεντρισμού που είναι σήμερα πραγματική μάστιγα.

Ορισμένοι αναρωτιούνται πως είναι δυνατόν ο Θεός της απόλυτης Αγάπης να στέλνει ή να παραχωρεί δοκιμασίες. Το ερώτημα από μόνο του δηλώνει πως πολλοί άνθρωποι, και μάλιστα θρησκευόμενοι, αγνοούμε ουσιώδη στοιχεία της θρησκείας μας και του Ευαγγελίου. Γιατί αλλιώς, θα καταλαβαίναμε πως γίνεται να είναι ο Θεός μας παιδαγωγός και όχι τιμωρός. Ειδικά όσοι είναι γονείς είναι πιο εύκολο να το αντιληφθούν μια που χρησιμοποιούν πολλές παιδαγωγικές μεθόδους ακόμη και τιμωρίες, μ’ έναν στόχο: να βοηθήσουν και να προστατέψουν τα παιδιά τους, κινούμενοι όλοι από την ίδια αιτία: την αγάπη.

Θα ήταν πολύ ωφέλιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι οι μεγαλύτερες δοκιμασίες και πειρασμοί που περνάμε στη ζωή μας προέρχονται συχνά από δική μας υπαιτιότητα. Κάνοντας κακή χρήση του αυτεξουσίου και της ελευθερίας που μας χάρισε ο Θεός, είτε από άγνοια, είτε από απροσεξία είτε από κακή προαίρεση, κάνουμε λάθη, πέφτουμε σε φθοροποιά πάθη,και όλα αυτά μας υποδουλώνουν και μας επιφέρουν θλίψεις και δοκιμασίες.

Μόνον ο προσωπικός αγώνας επισκιασμένος από την Χάρη του Θεού και συνοδευμένος από την παντοτινή ΕΛΠΙΔΑ στη Θεία βοήθεια και ευσπλαχνία μπορούν να μας παρηγορήσουν στην επίγεια ζωή, την ώρα των δοκιμασιών, αλλά και να μας οδηγήσουν με επιτυχία στον δρόμο προς την αιώνια Ζωή, όπου «ουκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος».