Η δολοφονία του Ι. Καποδίστρια και η μεγάλη σημασία της για το Ελληνικό Κράτος

Εις την 29 Σεπτεμβρίου, οι εναπομείνατες Έλληνες εις τον τόπον αυτόν, ενθυμούνται την αποφράδαν αυτήν ημερομηνίαν ως ημέραν δολοφονίας του πρώτου κυβερνήτου (πρωθυπουργού) του νεοσχηματισθέντος Ελλαδικού Κράτους. Μια κρίσιμον και μεστής σημασίας ημερομηνίαν, που το επίσημον ελλαδικόν κράτος σκοπίμως, χαιρεκάκως και υπούλως, ουδέποτε ηθέλησε να μνημονεύση η απλώς να αναφέρη. Ουδείς, δε, επίσημος εορτασμός εγένετο ποτέ, που να αναλύη το μέγεθος του τραγικού εκείνου συμβάντος με ταυτόχρονον αναφοράν εις την μεγάλην προσωπικότητα και το έργο του κυβερνήτη του.

Όταν το πρωϊ της 21ης Ιανουαρίου του 1828 ο Ι. Καποδίστριας, κατόπιν εκλογής του υπό της Εθνικής Συνελεύσεως της Τροιζήνος (2-14 Απριλίου του 1827) ως “Κυβερνήτου” της Ελλάδος, απεβιβάζετο εις το Ναύπλιον εν μέσω παραληρούντος από ενθουσιασμόν πλήθους, δεν ήτο καθόλου άγνωστος όχι μόνον εις την Ελλάδα, αλλά και εις ολόκληρον την Δυσιν.

Γεννηθείς κατά το τέλος του 1776 εις Κερκυραν υπό του Κομητος Αντωνίου - Μαρία Καποδίστρια, έλαβε επιμελημένην ελληνορθόδοξον αγωγήν σπουδάσας, αργότερον, ιατρός εις Πατάβιαν της Ιταλίας. Επιστρέψας ενεπλάκη, επιτυχώς εις τα πράγματα της Επτανήσου, εξηναγκασθείς το 1809 να μετοικήση εις Αγίαν Πετρούπολιν, όπου μέσω γνωριμιών έρχεται εις επαφήν με την ρωσσικήν Αυλήν. Έκτοτε, ανέρχεται τας κλίμακας και βαθμίδας της διπλωματικής ιεραρχίας τοποθετηθείς υπό του Τσάρου Αλεξάνδρου εις Υπουργόν Εξωτερικών. Διεξήλθεν, διπλωματικώς, όλους τούς Ναπολεοντείους πολέμους, σώσας την Γαλλίαν δύο φοράς από ταπεινωτικήν μεταχείρησιν των νικητών, οι οποίοι και του ανέθεσαν την εσωτερικήν οργάνωσιν της Ελβετίας, διηρημένης, τότε, εις πολυφώνους και πολυεθνικές κοινότητες. Το ομοσπονδιακόν καθεστώς, που ο Καποδίστριας εισήγαγε, ισχύει μέχρι σήμερον!!!

Η σοφή και απαστράπτουσα προσωπικότης του εξετιμάτο από όλους και εμισείτο υπό του Μεττερνιχ, όστις και τον εφοβείτο. Προσεπάθησε να μειώση τας τυρρανικάς αρχάς της “ιεράς συμμαχίας” υποδείξας στον Τσάρον μετριοπαθεστέραν διαγωγήν (14 - 26 Σεπτεμβρίου 1815) και διάφορον τρόπον συντάξεώς της.

Είναι γεγονός ότι ο Καποδίστριας δεν ετάχθη υπέρ της ενάρξεως ενόπλου κατά των Τούρκων αγώνος. Ήτο η εκτίμησίς του και η γνώμη του. Όταν, όμως, αυτός εξεδηλώθη, ετάχθη παρά το πλευρόν του αγωνιζομένου Γενους. Πολλάκις ανακούφισε χρηματικώς αγωνιστάς, ασκών κατ’ επανάληψιν πιέσεις επί του Τσάρου δια την μεροληπτικήν στάσιν του υπέρ των Ελλήνων. Επέτυχε να αναγνωρισθή η ελευθερία της Επτανήσου υπό την προστασίαν της Αγγλίας αποφεύγοντας την τοιαύτην της Αυστρίας του Μεττερνιχ. Κυρίως, όμως, στην κρίσιμον συνάντησιν του Λαϋμπαχ, δια την καταδίκην όλων των απελευθερωτικών κινημάτων υπό της ιεράς Συμμαχίας, επέτυχε, πανηγυρικώς, η αγωνιζόμενη Ελλάς να εξαιρεθή της λήψεως καταδικαστικών μέτρων. Όταν δε, εξερράγη η επανάστασις εις Μολδοβλαχίαν, ήτο εκείνος που εφρόντισε μέσω πιέσεων προς τον Τσάρον, να επιτύχη την δέσμευσιν των τουρκικών στρατευμάτων, εις τις παραδουνάβιες χώρες, δια την μη κάθοδόν των προς νότον και στραγγαλισμού της μόλις εκραγείσης επαναστάσεως.

Ερχόμενος εις Ελλάδα δεν αγνοούσε την αθλιότητα όπου ευρίσκετο η χώρα. Η πραγματικότης όμως ήτο ένας εφιάλτης. Οι αναφορές των “Υπουργών” είναι χαρακτηριστικές: Α. Λοντος, Υπ. Εξωτερικών: “το Κράτος δεν είναι άλλο ειμή η Αίγινα, ο Πορος, η Σαλαμίς, η Ελευσίς και τα Μεγαρα” διότι η λοιπή η Ελλάς ήτο στα χέρια των Τούρκων η στασιαστών καπεταναίων. Έχομεν και τας νήσους του Αιγαίου... αλλά κύριος αυτών είναι οι πειραταί”. Υπ. Οικονομικών, Π. Λοιδωρίκης: “όχι μόνον χρήματα δεν υπάρχουν εν τω ταμείω αλλά ούτε ταμείον υπάρχει, διότι δεν υπήρξε ποτέ”. Υπ. Στρατιωτικών Α. Βλαχόπουλος: “στρατόν δεν έχομεν, ούτε υλικόν πολέμου...” Παρόμοιαν εικόνα δίδει ο Υπ. Ναυτικών για να προσθέση ο Υπ. Δικαιοσύνης: “ουδέν έχω να είπω διότι ούτε δικαστήρια ούτε τι σχετικόν υπάρχει”.! Στη χώρα κυκλοφορούσαν ομάδες ανθρώπων ως αγέλες ζώων, χιλιάδες δε ορφανά περιεφέροντο ημίγυμνα μέσα στις λάσπες και τα ερείπια. Και ενώ πάντα ταύτα επέμενον να λογίζονται ως... Κράτος, ενεφανίσθησαν οι ελεεινοί κοτζαμπάσηδες μετά τινων πολιτικών, ζητούντες από τον Κυβερνήτην να δηλώση πίστιν εις το... Συνταγμα! Αυτός, δε απάντησε: “Δεν δύναμαι αδελφοί, να ορκισθώ τον όρκον του Συντάγματος, διότι δεν δύναμαι... να φυλάξω ο,τι δεν έχετε και δεν μου παραδίδετε” προκύψαντος δε ταραχής και δυσφορίας επενέβη ο βουλευτής Σπηλιάδης ζωηρώς, ειπών: “Ο λαός δεν θα μας ρωτήση αν εφυλάξαμεν τον νόμο, αλλά αν εσώσαμεν την πατρίδα. Ταύτης μη υπαρχούσης, ούτε νόμος υπάρχει. Ο δε υπέρτατος των νόμων είναι η σωτηρία της Πατρίδος”. Του Καποδίστρια, εν συνεχεία, απειλήσαντος ότι θα απέλθη, ωρίσθη η ορκομοσία του υπό της Βουλής, δι’ όρκου τον οποίον συνέταξε ο ίδιος, αναλαβών την ευθύνην “έναντι του Έθνους” και μόνον.

Εντός ελαχίστου χρόνου επαρουσιάσθη πρωτοφανές έργον. Ιδρύθη η Σχολή Ευελπίδων και ωργανώθη στρατός. Οργανώθησαν οι κρατικές υπηρεσίες, εκόπη εθνικόν νόμισμα, ιδρύθη ταχυδρομική υπηρεσία, έκτισε ορφανοτροφείον, ιδρύθη η γεωργική Σχολή Τιρυνθος, εκτίσθησαν σχολεία, βιβλιοθήκαι, εδημιουργήθη τυπογραφείον, ωργάνωσε την δικαιοσύνην και τα δικαστήρια, ιδρύθησαν Ναυπηγεία, έκαμε Τράπεζα συνεισφέρων ο ίδιος 25.000 τάλληρα, εκατασκευάσθησαν δρόμοι................ Η χώρα μετετράπη σε εργοτάξιον.

Συγχρόνως εξεδιώχθη ο Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο και απηλευθερώθη, δια μαχών, η Στερεά Ελλάς και κατεστάλη η πειρατεία εις το Αιγαίον και Κρήτη.

1453 - 1828. Μετά από 375 χρόνια οι Έλληνες αποκτήσαμε ελεύθερο κράτος. Και εδώ άρχισαν τα χειρότερα. Όταν ο Παλμαιρστον έλεγε: “έχομεν ανάγκη μιας Ελλάδος”, εννοούσε ότι το “μόρφωμα” Ελλάς, θα ενεργούσε ως προτεκτοράτο και κατά τις θελήσεις της Αγγλίας. Από την άλλη, ένας λαός που ξυπνούσε μετά από μία φρικτή δουλεία έχοντας εντελώς απωλέσει την ορθή έννοια της ελευθερίας, της εννοίας νόμος, σύνταγμα, κρατική λειτουργία, κ.λπ. Καμμία μοίρα δεν θάταν χειρότερη από αυτής του Ι. Καποδίστρια. Το είπε ο Γκαίτε παρατηρώντας ότι η Ελλάδα θα ήθελε έναν στρατιωτικό για Κυβερνήτη απ’ ο,τι έναν διπλωμάτη.

Ο Κυβερνήτης ηργάζετο από το πρωι μέχρι τα μεσάνυχτα. Η λιτότητα του φαγητού του ήτο παροιμιώδης. Η αφιλοκέρδειά του μοναδική. Ήδη, εξόδευσε σχεδόν όλη του την περιουσία χάριν του Κράτους. Η πίστις του στον Θεο σταθερή και μεγάλη. Ενόμιζεν ότι Άγγελος Θεού διέχυσεν εις την χώραν το ειρηναίον αυτού πνεύμα και το πρότερον χάος διεδέχθη πολιτεία ευνομουμένη και κανονική. Δυστυχώς όμως, το σχέδιον δια μίαν Ελλάδα προτεκτοράτον το οποίον εμηχανεύετο από τις ιουδαϊκές στοές της Αγγλίας και ευλογείτο υπό του Μεττερνιχ και της Γαλλίας, είχε αρχίσει να τίθεται εν λειτουργία. Σ’ αυτό “εβοήθησε” ο δυστυχής Κυβερνήτης, ο οποίος εις τις 8 Ιουνίου του 1828 εξέδωσε αυστηρότατην εγκύκλιον μυστικήν (αριθμ. 2953), η οποία απηγόρευε εις στρατιωτικούς και δημοσίους υπαλλήλους να μετέχουν στον τεκτονισμόν. Μ’ αυτό ο ήρως και μάρτυς Κυβερνήτης υπέγραψε την καταδίκην του.

Η Αγγλία προ αρκετού είχε αρχίσει να συνωμοτή κατά του Καποδιστρίου έχουσα ως ενεργούμενά της, δυσαρεστημένους βουλευτάς, κοτζαμπάσηδες, ιερωμένους, οπλαρχηγούς, καπεταναίους και διανοούμενους. Με μικράν βοήθειαν από τον Ρωσσικόν στόλον, καταστέλονται το ένα μετά το άλλο τα κινήματα και πραξικοπήματα. Άθλιες πράξεις αγωνιστών που ατιμάζουν το πρότερον ηρωϊκόν τους βίον. Ο ταπεινός ελληνικός ποταπός συμφεροντολογισμός, οι κούφιοι εγωϊσμοί, η άφραστη εγωπάθεια του Έλληνος,ήσαν το ακάθαρτον έδαφος όπου εύρισκεν γόνιμον άνθησιν, ο από ξένα κέντρα φυτευόμενος σπόρος του διχασμού.

Για ανούσιες και βλακώδεις αιτίες, έτσι όπως πάντα τα χαμηλά και ταπεινά γίνονται αιτίες συμφορών στα μεγάλα και άξια, οι Μαυρομιχαλαίοι, υπόδικοι στο Ναύπλιο ανέλαβον το μισαρόν έργον. Το πρωι της 27ης Σεπτεμβρίου του 1831, ο ανεπαναλήπτου ήθους, ηθικής, πατριωτισμού και εντιμότητος Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος Κυβερνήτης του νέου ελληνικού κράτους σωριάζεται νεκρός από ελληνικά χέρια. Αν δεν ήταν οι Μαυρομιχαλαίοι κάποιοι άλλοι θα ήσαν.

Το νέον ελληνικόν κράτος, αυτό που καλείται να επαναφέρη το ελληνικόν έθνος εις το πρότερον μεγαλείον και δύναμιν, θεμελιώνει την ύπαρξην, γέννεσιν και δημιουργίαν του επί του αίματος ενός αθώου. Θεμελιούται επί του εγκλήματος και της προδοσίας. Το άγος αυτό, ουδέποτε κατανοηθέν υπό ουδενός κατά την βαθυτέραν αυτού υπερβολήν και υπέρλογον προέκτασιν, θα στιγματίζη το έθνος μέχρι σήμερον ως ανάθεμα και κατάρα. Η απόσεισις του άγους από τις ακολουθήσασες την μιαράν δολοφονίαν γενεές, ως και την πάντα ανύποπτον εκκλησίαν, έπρεπε να αποτελεί μέγα χρέος. Το ελληνικόν κράτος προσδιορίζεται του λοιπού, από τις πάντοτε άνομες σχέσεις των ξένων κέντρων εξουσίας και των εγκαθέτων εγχωρίων φερεφώνων των. Ο,τι συμφορά η ύποπτος κατάστασις θα ακολουθήση, θα θυμίζη στούς μελετητάς των ελληνικών πραγμάτων την συνωμοσίαν του πρώτου εγκλήματος.

Μετά την δολοφονίαν του Καποδιστρίου ουδέποτε εκυβερνήθημεν ως ελεύθεροι και αυτεξούσιοι Έλληνες. Ελάχιστες φωτεινές “στιγμιαίες” εξαιρέσεις, τον κανόνα ενισχύουν.

1828 - 1831, τρία χρόνια μόνον ελευθέρας διακυβερνήσεως! Μετά την δολοφονίαν του Κυβερνήτου και την έξωσιν του Όθωνος το έθνος εισέρχεται εις έναν νέον αγωγόν δουλείας χειρωτέρου του Τουρκικού.

Το κράτος των νέων κοτζαμπάσηδων και τζουτζέδων, και οι ανθέλληνες οι οποίοι κατά καιρούς το εκυβέρνησαν, ουδέποτε εμνημόνευσαν και ετίμησαν ως άρμοζε και επισήμως τον Ι. Καποδίστριαν. Μια μικρά και απέριττος προτομή στο Α’ Νεκροταφείον, δώρον και αυτό του φίλου του Εϋνάρδου, μένει για να θυμίζει την εσωτέρα ενοχήν του κράτους στο έγκλημα κατά του Κυβερνήτου, αφ’ ου από τότε μέχρι σήμερον με τις πράξεις του μοιάζει σαν να τον δολοφονή συνέχεια. Αυτόν, που για μία μόνον στιγμήν έκαμε να ελπίζουν οι Έλληνες πως μπορούν να κυβερνηθούν ελεύθεροι, όπως όλα τα κράτη της γης.

Όταν μίαν ημέραν, που ελπίζομεν δεν θ’ αργήση να έλθη, το κράτος γίνει και πάλιν πραγματικά ελληνικόν και ορθόδοξον, τότε η μεγάλη φυσιογνωμία και το έργον του Ι. Καποδίστρια θα γίνουν παράδειγμα προς μίμησιν και ένας μεγάλος ανδριάντας θα στηθεί μπροστά από το Κοινοβούλιο, επάνω από τον Άγνωστο Στρατιώτη.

Στον Ιωάννη Καποδίστρια, τον πρώτο μας Κυβερνήτη, Έλληνα και Χριστιανόν Ορθόδοξον. Αμήν.