ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟΝ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ

( Μέρος Β’)

Ελένης Σταμούλου - Θεολόγου

Αγαπητοί φίλοι αναγνώστες, κρίναμε σκόπιμο στο παρόν τεύχος, να παραθέσουμε κάποια ερμηνευτικά σχόλια που αφορούν το Συμβολον της Πιστεως μας, μέσα από το οποίο εκφράζεται η δογματική διδασκαλία της Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας μας και που για να θεσπιστούν τα άρθρα του, οι Άγιοι Πατέρες μας έδωσαν μεγάλους ομολογιακούς αγώνες με τούς διαφόρους αιρετικούς των πρώτων χριστιανικών αιώνων.

Ο σκοπός που εθεσπίσθησαν οι Δογματικοί Όροι των Οικουμενικών Συνόδων με τούς οποίους εκφράζεται η ουσία της πίστεώς μας, υπήρξε διπλός.

Αφ’ ενός μεν για να πληροφορηθεί το χριστεπώνυμο πλήθος της Εκκλησίας την δογματική της διδασκαλία, δηλαδή τις αυθεντικές αλήθειες της πίστεώς μας και αφ’ ετέρου για να αντιμετωπιστούν όλες οι αιρέσεις που από τούς πρώτους χριστιανικούς αιώνες, μέχρι και σήμερα, στόχο τους είχαν και έχουν να πλήξουν την δογματική διδασκαλία της Καθολικής Εκκλησίας του Χριστού και να απομακρύνουν το πλήρωμά της από την Αλήθεια, που είναι ο ίδιος ο Χριστός, οδηγώντας το στην Απώλεια.

Επειδή η εποχή στην οποία όλους εμάς έχει τάξει η Πρόνοια του Θεού να υπάρχουμε και να φέρουμε την ευθύνη, αλλά και το καθήκον της διασφαλίσεως και συνεχίσεως της Αποστολικής Παραδόσεως και Πιστεως των Πατέρων μας, με την ομολογιακή μας μαρτυρία ως ορθοδόξων χριστιανών, γνησίων απογόνων των μεγάλων μορφών των Πατέρων που μας παρέδωσαν αυτήν την Πιστη· επειδή η εποχή που διάγουμε είναι η πλέον ύπουλος, ανειλικρινής, στερουμένης ορθής λογικής και κρίσεως, αντιστρέφουσα κάθε έννοια ηθικής και πνευματικής αξίας και ισοπεδώνοντας κάθε ιδανικό· επειδή λοιπόν η εποχή εις την οποία ζούμε με μία κουβέντα είναι η πλέον πονηρά και αναξιόπιστος και είναι φυσικό ο χριστιανός να κινδυνεύει να απωλέσει την πνευματική του ταυτότητα (εάν δεν την απώλεσε ήδη) και την χριστιανική του ιδιότητα· και επειδή οι αιρετικοί σήμερα στην κυριολεξία "οργιάζουν", γι’ αυτό κρίνουμε αναγκαίο, ωφέλιμο και απαραίτητο, να αφιερωθούν ολίγες γραμμούλες εις τα άρθρα του Συμβόλου της Πιστεως μας, ούτως ώστε να μπορέσει ο χριστιανός να κατανοήσει περισσότερο την πίστη του, γεγονός που αναμφισβήτητα, με την βοήθεια του Θεού πάντα, θα τον βοηθήσει στον πνευματικό του αγώνα και στην πνευματική του προκοπή.

Άρθρον 3ον:

Το παρόν άρθρο αναφέρεται εις το έργο του Χριστού, το οποίον επιτεύχθη με την ενανθρώπισή Του και που αποσκοπούσε εις την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.

Ο Χριστός από τούς ουρανούς οπού ευρίσκετο, ως Υιός και Λογος του Θεού εκατέβει εις την γη για να πραγματοποιήσει την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους, το οποίο μετά την παρακοή των πρωτοπλάστων είχε κυριευθεί από την αμαρτία και τον θάνατο.

Η ενσάρκωσις του Θεού Λογου επραγματοποιήθει με την χάρη και υπερφυσική επέμβαση του Παναγίου Πνεύματος εις το πρόσωπο της Παρθένου Μαρίας από την οποία και γεννάται ο Θεάνθρωπος Ιησούς, ως ο Λυτρωτής και ο Μεσσίας εις την ιστορία της ανθρωπότητος.

"Τον δι’ ημάς τούς ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν". Ο άνθρωπος μετά την πτώση του, έχασε τον Παράδεισο και όλα τα αγαθά που απολάμβανε εις αυτόν, μαζί με τα δώρα της λεγομένης αρχέγονης δικαιοσύνης, ήτοι· αθωότητα, ακακία αμεριμνισία, αθανασία κλπ.

Η αμαρτία που εισήλθε εις την ζωη του, έφθειρε την ανθρώπινή του φύση και αποτελούσε μία μόνιμη απειλή πνευματικού θανάτου, μακριά από τον Θεο.

Δια τούτο, για να γλυτώσει ο άνθρωπος από την αμαρτία και τον πνευματικό θάνατο που τον απειλούσε, ήρθε ο Θεός εις την γη, για να σώσει το πλάσμα Του και να το ξαναφέρει κοντά Του.

Ο Υιός και Λογος του Θεού εκατέβει από τον ουρανό και ήλθε να κατοικήσει εις την γη!

Το μυστήριο της ενανθρωπήσεως έλαβε χώρα με την επέμβαση του Πνεύματος του Θεού, εις την Παρθένο Μαρία. Ο Θεός δηλαδή, προκειμένου να σώσει τον άνθρωπο κατεδέχθει(!) να κατέβει εις την γη και να χωρέσει, Αυτός, ο αχώρητος, εις την κοιλίαν της Παρθένου Μαρίας!

Εδώ παρατηρούμε ότι η φθαρτή ανθρωπίνη φύσις η οποία ευρίσκετο εις πτώσιν, έπρεπε να συμβάλλει και η ιδία εις την σωτηρία της.

Δια τούτο προσφέρει την σεμνή και ταπεινή και άσπιλη κόρη της Ναζαρέτ, η οποία θα εδάνειζε εις τον Θεο την σάρκα της, για να μπορέσει να έλθει ως άνθρωπος εις την γη!

Η Θεία ενανθρώπησις είναι γεγονός πραγματικό, αδιαμφισβήτητο και ιστορικό.

Ο Λογος του Θεού γίνεται άνθρωπος, λαμβάνει σάρκα και οστά.

Στο πρόσωπό Του ηνώθησαν δύο πλήρεις φύσεις, η θεία φύσις και η ανθρωπίνη φύσις.

Η ένωσις αυτή των δύο φύσεων του Χριστού, ονομάζεται υποστατική ένωσις και εγένετο "ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως".

Έχοντας ο Χριστός δύο φύσεις, θεία και ανθρωπίνη, έχει και δύο φυσικές θελήσεις, θεία και ανθρωπίνη καθώς και δύο φυσικές ενέργειες, θεία και ανθρωπίνη.

Η υποστατική ένωσις των δύο φύσεων είναι ακόμη ένα μυστήριο της πίστεώς μας, που το πτωχό και αδύνατο μπροστά στα μεγαλεία του Θεού μυαλό μας δεν μπορεί να αντιληφθεί και να συλλάβει, αλλά ούτε και να γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται και επιτελείτε η ένωσις αυτή.

Οι Άγιοι και Θεοφόροι Πατέρες της Εκκλησίας μας ανέπτυξαν Θεολογικά όλα αυτά και πολλά περισσότερα και εμείς οι μικροί, αυτούς μελετούμε, ακολουθούμε και εμπιστευόμεθα.

Αλλά ας δούμε και τα υπόλοιπα του Συμβόλου μας άρθρα.

"Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου και παθόντα και ταφέντα".

Στο άρθρο αυτό περιγράφεται το Παθος και η Ταφή του Κυρίου.

"Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου".

Ο Θεός τόσο πολύ ηγάπησε το πλάσμα Του, ώστε προσέφερε τον Υιόν Του τον μονογενή θυσία, προς "εξιλέωσιν" των αμαρτωλών ανθρώπων.

Ο Χριστός επάνω στον Σταυρό υπήρξε θύτης και θύμα. Ο ίδιος δεν έφταιξε σε τίποτα. Προσέφερε όμως από αγάπη για τον άνθρωπο τον εαυτό Του θυσία, για να εξαγοράσει με το αίμα Του την λύτρωση του ανθρώπου από την φθορά και τον θάνατο.

Η Σταύρωσίς Του έγινε σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο κατά την οποία ηγεμόνας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας υπήρξε ο Ποντιος Πιλάτος.

Ο Πιλάτος θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως μία τραγική φιγούρα, η οποία εάν και πεπεισμένη για την αθωότητα του Ιησού, "ουδέν ευρίσκω αίτιον εν τω ανθρώπω τούτω" (Λουκ. 23, 4), παρά ταύτα νίπτει απλώς τας χείρας του και τον παραδίδει στον φθονερό όχλο των Εβραίων που ζητούσαν την Σταύρωσίν Του, επειδή δεν ήθελε να στερηθεί, ο κενόδοξος, την φιλία του Καίσαρος!

"Και παθόντα και ταφέντα".

Το Παθος του Κυρίου ήτο Παθος πραγματικό και υπαρκτό. Φυσικά δεν έπαθε η θεία Του φύσις, η οποία ήτο άφθαρτος και απαθής, αλλά η ανθρωπίνη, η οποία υπόκειτο εις τούς φυσικούς νόμους· ήτο δηλαδή τρεπτή και αλλοιωτή.

Ο θάνατος του Ιησού επάνω εις τον Σταυρό, εχάρισε στον άνθρωπο την λύτρωση και την σωτηρία, έχοντας σαν αποτέλεσμα την κατάργηση του θανάτου.

Ο θάνατος του Θεού, εθανάτωσε τον θάνατο! "Χριστός Ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας", ψάλλει η εκκλησία μας. Ο εχθρός συντρίβεται και το πλάσμα του Θεού, ο άνθρωπος, με ευγνωμοσύνη συναντά ξανά τον Δημιουργό Του!

Τον Σταυρικό θάνατο, ακολούθησε η Ταφή.

Το Σώμα του Ιησού ενταφιάσθη σε καινό μνημείο, όπου έμεινε τρεις ημέρες και τρεις νύκτες.

Μετά τον χωρισμό της Ψυχής εκ του Σωματος, το Σώμα δεν εγνώρισε φθορά, διότι η θεότητα δεν το εγκατέλειψε λόγω της ενώσεως των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού, όπως ήδη ετονίσθη, η οποία ένωσις είναι αδιάσπαστος.

Κατεβαίνοντας ο Χριστός στον Άδη εκήρυξε εις τούς απ’ αιώνας νεκρούς την αλήθειαν του Ευαγγελικού Λογου και όσοι εξ αυτών την εδέχθησαν, απηλλάχθησαν από το σκοτεινό εκείνο καταγώγι του θανάτου και ηκολούθησαν τον Σωτήρα Χριστό εις την μακαριότητα!

Άρθρον 5ον:

"Και αναστάντα τη τρίτη ημέρα κατά τας Γραφάς".

Συμφωνα με την αδιάψευστη μαρτυρία των θείων Γραφών, ο Χριστός μετά από τριών ημερών παραμονής Του στον Άδη όπου εκήρυξε εις τούς νεκρούς το μήνυμα της σωτηρίας, Ανεστήθη!

Όπως πολύ καλά όλοι μας γνωρίζουμε, για την Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοσις, αποτελούν την γνήσια και αυθεντική μορφή της υπάρξεώς της. Πανω στούς δύο αυτούς στύλους, την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση, στηρίζεται και εκφράζεται ολόκληρος η πίστις και η αυτοσυνειδησία της.

Ακριβώς αυτόν τον αυθεντικό και αλάθητο λόγο των Γραφών επικαλείται το παρόν άρθρο και διακηρύττει περίτρανα την Ανάσταση του Σταυρωθέντος Χριστού.

Δεν ήταν ποτέ δυνατόν ο τάφος να κρατήσει εντός του τον δωρητήν της ζωής!

Η Ανάστασις του Κυρίου αποτελεί την πιστοποίησιν της θεότητος και της παντοδυναμίας Του.

Στο αφθαρτοποιημένο πλέον, Σώμα του Χριστού, η φθορά του θανάτου παύει να έχει ισχύ και ο θάνατος που τόσους αιώνες τυραννούσε το πλάσμα του Θεού, καταντροπιάζεται!

Το δόγμα της Αναστάσεως ξεπερνά την φυσική διάνοια του ανθρώπου.

Σε αυτό το δόγμα, ο άνθρωπος ξαναβρίσκει το νόημα της υπάρξεώς του και ο κόσμος όλος ανακαινίζεται!

Όλα ανακαινίζονται, όλα ζωογοννούνται!

Ο Ιησούς Χριστός θριαμβεύει επί του θανάτου απελευθερώνοντας τον άνθρωπο από τα δεσμά της αμαρτίας, προσφέροντάς του την βασιλεία των ουρανών στην αιωνιότητα μαζί Του!

Άρθρον 6ον:

"Και ανελθόντα εις τούς ουρανούς και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός".

Μετά την Ανάστασή Του ο Κυριος και αφού παρέμεινε για σαράντα ακόμη ημέρες κοντά στούς μαθητές Του, προς ενίσχυση και στερέωσή τους, έως ότου πέμπψει το Πνεύμα το Άγιον να τούς καθοδηγεί, Ανελήφθει εις τούς ουρανούς από όπου είχε έλθει και κατέλθει.

Μολις ο Θεός Λογος επεράτωσε την αποστολή που του είχε αναθέσει ο Πατήρ για την σωτηρία του ανθρώπου, δεν υπήρχε πια λόγος να παρατείνει την παρουσία Του στον κόσμο και επέστρεψε εις τούς κόλπους του Πατρός.

Το Συμβολο στο σημείο αυτό χρησιμοποιεί γλώσσα ανθρωπομορφική.

Παρουσιάζεται ο Υιός να κάθεται σε θρόνο εις τα δεξιά του θρόνου του Πατρός, δηλώνοντας έτσι ισότιμη δόξα και εξουσία.

Με την επαναφορά του Υιού στούς Πατρικούς κόλπους, φανερώνεται πλέον η δόξα Του που προαιωνίως μεν είχε, έπρεπε δε να την κρατά κρυφή από τούς ανθρώπους κατά την σωτήρια δράση Του εις την γη.

Επανέρχεται λοιπόν σε αυτό που ήτο πριν την ενανθρώπησή Του, με μία όμως διαφορά πλέον.

Την υπόσταση και την θεότητά Του, συνοδεύει τώρα η θεωμένη ανθρωπίνη φύσις Του, η οποία δεν θα πάψει ούτως να υπάρχει εις αιώνας αιώνων.

Με άλλα λόγια πιο απλά, η υπόστασις του Λογου φέρει ενωμένη μαζί της την θεωμένη ανθρωπίνη φύση Του. Αυτήν δηλαδή που έκανε δική Του με την θεία Του ενανθρώπηση.

Για τον λόγο αυτό η προσκύνησις στο πρόσωπο του Χριστού, είναι μία προσκύνησις ως Θεανθρώπου. Όχι μονάχα ως Θεού, ούτε πάλι μόνον ως ανθρώπου, αλλά ως Θεανθρώπου!

Συνεπώς με την Ανάληψη του Κυρίου, στην Αγία Τριάδα υπάρχουν ο Πατήρ, ο Υιός μαζί με την ανθρωπότητά Του, την θεωμένη δηλαδή φύση Του και το Άγιον Πνεύμα, το οποίο έχρισε με την χάρη Του την ανθρωπίνη φύση του Χριστού!

Άρθρον 7ον:

"Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος".

"Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης".

Ο Κυριος ημών Ιησούς Χριστός, αναμένεται να έρθει για δεύτερη φορά εις την γη όχι όμως ως ταπεινός και καταφρονεμένος, όπως παρουσιάστηκε στην πρώτη Του έλευση, αλλά ως ένδοξος βασιλεύς και δίκαιος κριτής, ενώ χίλιαι χιλιάδες και μύριαι μυριάδες άγγελλοι θα είναι δίπλα Του μετά δόξης μεγάλης και θα τον υπηρετούν.

Το Ιερό Ευαγγέλιο μας αποκαλύπτει πως ο ερχομός του Χριστού για δεύτερη φορά εις την γη, η Δευτέρα Παρουσία Του δηλαδή θα την αντιληφθούν και θα την ιδούν όλοι οι άνθρωποι της γης. "Ώσπερ γαρ η αστραπή εξέρχεται από ανατολών και φαίνεται έως δυσμών ούτως έσται και η παρουσία του υιού του ανθρώπου" λέγει στο ΚΔ’ Κεφ. ο Ευαγ. Ματθαίος..

Συμφωνα με τις Ιερές Γραφές η Δευτέρα Παρουσία Του θα αποτελέσει και θα συντελέσει το τέλος του παρόντος κόσμου. Ενώ στην συνέχεια ο υλικός αυτός κόσμος θα πάψει να έχει την ισχύουσα μορφή.

Αυτό διακηρύττει και ο μεγάλος Απόστολος των Εθνών Παύλος εις την προς Κορινθίους επιστολή του: "Παράγει το σχήμα του κόσμου τούτου" (Α’ Κορ. 7, 31).

Θα προσλάβει δε ο κόσμος ένα καινούριο σχήμα, θα υποστεί μία καθολική ανακαίνιση, θα μετατραπούν όλα σύμφωνα και με την Αποκάλυψη εις "καινούς ουρανούς και καινή γη" (Αποκ. 21, 1). Ποτε όμως θα συμβούν αυτά;

Όλα αυτά θα συμβούν εφόσον προηγηθούν κάποια σημεία, πρόδρομοι της Δευτέρας του Χριστού Παρουσίας που ο ίδιος ο Κυριος μας μας απεκάλυψε και που επιγραμματικά μόνον θα αναφέρουμε.

Αυτά είναι η έλευσις του Αντιχρίστου ως οργάνου του Σατανά, η ανακήρυξίς του ως παγκοσμίου βασιλέως-πλανητάρχη, η θεοποίησις του προσώπου του ως Ναβοχουδονόσορος σε χειρότερη έκφραση και οι διωγμοί που θα κινήσει εναντίον της Εκκλησίας του Θεού.

Λιγο πριν η λίγο μετά την έλευση του Αντιχρίστου θα εμφανιστούν οι δύο του Θεού προφήτες Ηλίας και Ενώχ προς ενίσχυση, ενδυνάμωση και πληροφόρηση των πιστών ότι πλησιάζει η συντέλεια, τούς οποίους τελικά -Προφήτας- κατά παραχώρηση του Θεού θα σκοτώσει.

Κατά την περίοδο αυτή η Εκκλησία του Χριστού θα αναδείξει τούς πιο λαμπρούς και ένδοξους Μαρτυρας που πέρασαν ποτέ από την Οικουμένη.

Τελος θα προηγηθεί η κήρυξις του Ευαγγελίου σε ολόκληρη τη γη, θα παρουσιαστεί η μεγάλη και φοβερά αποστασία των ανθρώπων από τον Θεο αλλά και μεταξύ των, η έκπτωσις του κόσμου στην ανηθικότητα, θα σημειωθεί μεγάλη αύξησις των διαφόρων ψευδοπροφητών, θα λαμβάνουν χώρα φρικτοί πόλεμοι, θα αλλοιώνεται η όψις της φύσεως από τούς σεισμούς, τις πλημμύρες και όλες γενικά τις θεομηνίες που θα γίνονται σε βαθμό και μέγεθος που δεν θα έχει προηγούμενο κτλ.

"Κρίναι ζώντας και νεκρούς".

Με την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, θα αρχίσει και η διαδικασία της κρίσεως. Ο Θεός θα κρίνει όλους τούς ανθρώπους που έζησαν από την αρχή του κόσμου έως και την ημέρα της συντελείας.

Όλοι ανεξαιρέτως οι άνθρωποι θα λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους πάνω στη γη και βάση αυτών θα κριθούν από τον Δικαιοδότη Κυριο.

Την Κρίση θα υποστούν όχι μόνον οι νεκροί, αλλά και οι ζώντες, δηλαδή όσοι θα είναι εν ζωή κατά τον ερχομό του Κυρίου για δεύτερη φορά.

Επειδή όμως όλο το ανθρώπινο γένος πρέπει να υποστεί τη διαδικασία του θανάτου σύμφωνα με το παράδειγμα του Αρχηγού της Ζωής που κατέβη εις τον Άδη και καταπάτησε τον θάνατο, γι’ αυτό και οι ζώντες κατά τη Δευτέρα Παρουσία θα υποστούν θάνατο και θα φορέσουν άϋλο σώμα "εν ρυπή οφθαλμού", για να πραγματοποιηθεί η τελική Κρίσις.

Αλλά γιατί λέμε Τελική Κρίσις;

Επειδή οι νεκροί προγεύονται τα υποσχόμενα σ’ αυτούς αγαθά, όσοι φυσικά ανήκουν εις τον Παράδεισο, η τα μελλούμενα βάσανα, όσοι ανήκουν εις την κόλαση.

Μολις η ψυχή αποχωριστεί από το γήϊνο σώμα περνάει στη λεγομένη "Μεση Κατάσταση" των ψυχών, όπου γίνεται κάποια "μερική κρίσις" της ψυχής από τον Θεο και προγεύεται μέρος της δόξας η των κολαστηρίων, σύμφωνα με αυτά που έχει διαπράξει κατά τον επίγειο βίο της και σύμφωνα με την αγάπη που είχε εις τον συνάνθρωπο και εις τον Θεο.

Η Τελική Κρίσις και η ολοκληρωτική απόλαυσις των αγαθών, η η καταδίκη και ο πνευματικός θάνατος μιας ψυχής, θα σημειωθούν κατά την Δευτέρα Παρουσία και την Συντέλεια του κόσμου.

Βλέπετε Θείο Μεγαλείο, Θεία Πρόνοια και Σοφία;

Ο Φιλάγαθος Θεός δεν επιτρέπει στούς δικαίους που απεβίωσαν να απολαμβάνουν και να μετέχουν της θείας δόξης που τούς αναλογεί, αλλά όρισε αυτό να γίνει όταν πια δεν θα υπάρχει επίγειος κόσμος και όλες οι ψυχές των δικαίων και αγίων ανθρώπων θα συναντηθούν με τούς απ’ αιώνων κοιμηθέντες αδελφούς των, ώστε όλοι μαζί να χαίρονται το ίδιο, να συμμετέχουν εξ ολοκλήρου στη χαρά που τούς υποσχέθηκε ο Θεός και μαζί να απολαμβάνουν τη μετοχή τους στη θεία δόξα.

Θαυμάστε Δικαιοσύνη! Ο Θεός τη μεγάλη χαρά του Παραδείσου θέλει οι άγιοί Του από κοινού να αρχίσουν να την γεύονται!

"Ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος".

Ο Θεός είναι αιώνιος· από αυτήν την αιωνιότητα θα τροφοδοτείται ο κόσμος μετά την Δευτέρα Παρουσία· ήτοι οι δίκαιοι αιώνια θα απολαμβάνουν τον Παράδεισο κοντά στο Θεο και τούς αγγέλλους και οι αμαρτωλοί αιώνια θα τιμωρούνται στην κόλαση μαζί με τα ακάθαρτα πνεύματα και τον αρχηγό τους τον διάβολο.

Καποιοι - μέχρι και σήμερα, κυρίως σήμερα - αδυνατούν να παραδεχθούν αυτή την αδιάψευστη αλήθεια της Γραφής και φτιάχνουν μία θεωρία στα μέτρα τα δικά τους, σύμφωνα με την οποία, επειδή ο Θεός είναι Θεός της αγάπης, θα επιτρέψει μεν να κολαστούν οι αμαρτωλοί, αλλά μόνον για παιδαγωγικούς λόγους και όταν υποστούν την τιμωρία, τότε θα έχουν καθαρθεί και ο Θεός θα τούς βάλει στον Παράδεισο μαζί με τούς δαίμονες που επίσης θα έχουν καθαρθεί και έτσι δεν θα υπάρχει πλέον η κόλαση, αλλά όλοι θα ζουν στον Παράδεισο.

Αυτή η θεωρία περί αποκαταστάσεως των πάντων - έτσι ονομάζεται - όσο ελκυστική και να είναι για όλους μας, έχει καταδικαστεί από την Εκκλησία (κυρίως την Ε’ Οικ. Συνοδο το 531 μ.Χ.) ως πλάνη και όλοι οι εκφραστές της ως αιρετικοί. Η αλήθεια του Ευαγγελίου ξεκάθαρα ομολογεί πως στη βασιλεία των ουρανών "ουκ έσται τέλος" είτε πρόκειται για την βασιλεία των ουρανών, είτε για την βασιλεία της κολάσεως. Καλά θα κάνουμε λοιπόν να την ασπαστούμε όλοι μας, γιατί η αναφορά μας σε άλλου είδους θεωρίες που ικανοποιούν τα πάθη μας και τις εγωϊστικές φιλοδοξίες μας, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στον πνευματικό θάνατο και την αιώνια κόλαση.