ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ  ΦΛΟΓΑ 
&
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΦΩΣ

Του Ιερομονάχου Ευθυμίου Αδελφοθεϊτου

Η περιαγωγή της Ολυμπιακής φλογός εις όλην τήν ελληνικήν επικράτειαν καί η άφιξή της σέ διάφορες πόλεις, όπου κατέφθανε εν μέσω ευφημισμών, πρός ανάφλεξιν καταλλήλως τοποθετημένων ειδωλολατρικών βωμών, αποτελεί συμβεβηκός προολυμπιακής μάνεος πού αν μή τί αλλο στοχεύει εις τήν μεταμόρφωση εξολοκλήρου της χώρας εις μίαν “ιεράν” Αλτιν(1).

Έκδηλη είναι η προσπάθεια υπερτονισμού του θρησκευτικού χαρακτήρος των Ολυμπιακών αγώνων αλλά καί της προβολής αυτών συνεπικουρούντος ενός αμιγούς αρχαιοελληνικού θρησκευτισμού, έωλου όμως καί ξεπερασμένου, πρό πολλών “ιερομηνιών”(2) (sic)!

Η τυπολογία του φαινομένου είναι σαφής. Η φλόγα καί ο τρόπος μέ τόν οποίο διαφημίζεται έρχεται ως ένα μήνυμα, ένα “ιερό” θρησκευτικό σύμβολο, μέ επιδιώξεις αποδοχής ενός αρχέγονου παγανισμού που κατά τούς ενθουσιώδεις θεηκόλους(3) του έρχεται νά σώσει τήν ανθρωπότητα από τό πνευματικό αδιέξοδο εις τό οποίο βυθίζεται αδιάλλειπτα, νά συναδελφώσει τούς λαούς, νά φέρει τήν ειρήνη καί άλλα ιδανικά, μέ καθαρά όμως ουμανιστικό χαρακτήρα καί μέ τήν παντελή απουσία του Χριστού. Αποκλείεται κάθε συσχετισμός μέ Αυτόν, μέ σχολαστική επιμέλεια.
Η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου νά θρησκεύει, επαυξάνει περισσότερο σήμερα, λόγω της ολοένα αυξανόμενης πίεσης ενός ακράτου τεχνοκρατισμού καί κυβερνητικού ελέγχου πάνω στήν ύπαρξή του. Όμως αυτή η έντονη δίψα γιά αναφορά σέ μία μεταφυσική αρχή, διοχετεύεται έντεχνα σέ κανάλια αρχαίων πολυπολιτισμικών δοξασιών καί θεοτήτων. Έτσι εξηγείται καί τό νέο κύμα ενός λαοφιλούς αποκρυφισμού πού σαρώνει τώρα τήν Ευρώπη καί τίς Η.Π.Α., τύπου “ Χάρυ Πόττερ” καί “Άρχοντα τών δακτυλιδιών” (4).
Πράγματι ο κόσμος πλέει σήμερα αμετάστρεπτα εις τά ύδατα τής Στυγός(5), αλλά τό πνευματικό του αδιέξοδο οφείλεται πρωτίστως εις τήν έλλειψιν τής Χάριτος τού Αγίου Πνεύματος.

Εάν εξετάσουμε θεολογικώς τίς συγκεκριμένες παγανιστικές οπισθοδρομήσεις καί τοτεμισμούς τού τύπου “Ολυμπιακής φλογός” άν μή τί άλλο διαπιστώνουμε έναν περιορισμό τών ανθρωπίνων δυνατοτήτων, ως όντος πού δύναται νά θεωθεί, καί έναν εκούσιο εγκλεισμό του εις τά όρια τής κτιστής πραγματικότητας όσον αφορά τήν μετοχή του είς τήν Αγία Τριάδα.
Ο άνθρωπος, πλασμένος “κατ’ εικόνα καί καθ’ ομοίωσιν”(6) δέν έχει ανάγκη τέτοιων βακχισμών, αλλά ανάγκη μεθέξεως Θεού, ανάγκη ορθοπραξίας καί Ορθοδοξίας. Ή ενανθρώπηση τού Λόγου τού Θεού είναι η όντως είδηση. Ο Χριστός εισέρχεται είς τόν χρόνο καί τήν ιστορία αποφασιστικά, διά νά αναβιβάσει τόν άνθρωπο καί νά τόν κάνει μέτοχο τής δόξης Του, κατά χάριν Θεό. Η Εκκλησία Του αποειδωλοποιεί τό σύμπαν, τίς φλόγες, τούς ήλιους, τά βουνά καί τούς αστέρες, πού λάτρευαν ως θεούς, οι Αρχαίοι Έλληνες καί όχι μόνο, καί ερμηνεύει τήν κτίση καί τήν ιστορία μέσα από τό φώς τής Αγίας Τριάδος. Τό Φώς τού Πατρός, “φώς ιλαρόν, αγίας δόξης, αθανάτου Πατρός”(7) καί τού Υιού καί τού Αγίου Πνεύματος διαπερνά όλο τό οικοδόμημα της δημιουργίας ώστε νά λέγεται μετά βεβαιότητος, “είδομεν τό φώς τό αληθινόν, ελάβομεν πνεύμα επουράνιον”(8).

Η αρειανίζουσα θέαση τών πραγμάτων μέσα από τό πρότυπο τού σύγχρονου δυτικού ανθρώπου, έχοντας καταντήσει αυτόν ένα καθαρά εγκοσμιοκρατικό όν, δέν αφήνει πολλά περιθώρια διά τήν κατανόηση τού πραγματικού φωτός, τού ακτίστου φωτός, τού φωτός της Βασιλείας τού Θεού, του φωτός τής Μεταμορφώσεως. Ο σημερινός άνθρωπος αρνείται σταδιακά νά δεχθεί ότι αποτελεί θείο δημιούργημα, μέ προορισμό συγκεκριμένο, τήν θέωσή του. Προτιμά νά θεωρεί τόν εαυτό του ως τυχαίο γεγονός παραγόμενο μέσα εις τό ιστορικό μηχανιστικό γίγνεσθαι.
Αναζητά τόν Θεό μέσα στά όρια τού κτιστού, υπό μίαν ειδωλοποίηση τού περιβάλλοντός του, αλλά καί του ιδίου τού εαυτού. Στηριζόμενος οικειοθελώς εις τάς δικάς του καί μόνο δυνάμεις αναζητά μέ αυτές τήν έξοδό του από τόν κυκεώνα τών προβλημάτων του, καί όποτε τό κατορθώνει αποθεώνει τόν εαυτό του. Στήν κατεύθυνση αυτή συνείργησαν όλες οι γνωστές θεωρητικές ή πρακτικές απολυτοποιήσεις τής ανθρώπινης αξίας, πού τελικά αντί νά εξευγενίσουν τόν άνθρωπο, προώθησαν τόν ατομισμό, τόν μηδενισμό, τόν ευδαιμονισμό καί μοιραία τόν αθεϊσμό.
Ο άνθρωπος μεταβάλλεται σέ ένα μηχανιστικό πλάσμα πού η ψυχή του έχει δευτερεύουσα, “θεωρητική” ή “μνημειακή αξία”.

Στόν πολιτισμό των μηχανών έχει διαφανεί οριστικά, ότι δέν προβλέπεται θέση γιά τέτοια λειτουργία, δηλαδή τή λειτουργία της ψυχής. Τούς δύο τελευταίους αιώνες οι ιδεολογίες καί η τεχνολογία προέβαλαν επίμονα τόν άνθρωπο ως μετρο αξίας καί πολιτισμού, μέ αποτέλεσμα τήν αποθέωσή του. Η αποθέωση αυτή όμως, συνοδεύθηκε από μία διάχυτη αίσθηση προοδευτικής αποδυναμώσεως της πνευματικής του ποιότητας καί μιάς χρεωκοπίας της θρησκευτικής του πίστεως.
Η αντιμετώπιση καί η άρθρωση λόγου ενάντια σέ τέτοιους “νιτσεϊκούς” οραματισμούς που όμως βλέπουμε δυστυχώς νά πραγματοποιούνται, μπορεί νά είναι ρεαλιστική μόνο όταν πηγάζει μέσα από τό χώρο τής Εκκλησίας. Εκεί μόνο υπάρχει τό πραγματικό φως, “Φώς Χριστού φαίνει πάσι”(10) εις τόν Θεάνθρωπο καί τόν λαό Του, το genus Christianum το tertium genus “τό τρίτο γένος” κατά τήν αρχαϊκή έκφραση του Τερτυλλιανού.
Ο ιερός Ευαγγελιστής αναφέρει ότι ο Χριστός είπε στούς μαθητάς Του: “εισίν τινές των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μή γεύσωνται θανάτου, έως αν ίδωσι τήν βασιλεία του Θεού εληλυθυίαν εν δυνάμει”(11). Αμέσως παραλαμβάνει τους τρείς μαθητάς του καί τους ανεβάζει στο όρος Θαβώρ καί εκεί μεταμορφώθηκε έμπροσθεν αυτών.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφέρει σχετικά: “δόξαν του Πατρός καί βασιλείαν εαυτού καλών τό φως οικείας μεταμορφώσεως”(12). “Διότι τό μέγα θέαμα του φωτός της του Κυρίου μεταμορφώσεως, της ογδόης ήτοι του μέλλοντος αιώνος εστι τό μυστήριον”(13).

Εάν θέλει ο άνθρωπος σήμερα νά υπερβεί τήν πεπτωκυία του κατάστση θά τό καταφέρει όταν καθαρθεί καί φωτισθεί, αξιούμενος της μεθέξεως τής Βασιλείας του Θεού. Αυτό είναι τό πραγματικό φώς τό οποίο εχουμε όλοι ανάγκη, τό φως τής Αγίας Τριάδος. Φώς ο Πατήρ, Φώς ο Υιός, Φώς καί τό Άγιον Πνεύμα. Εδώ θά πρέπει νά επικεντρωθεί ο αγώνας του ανθρώπου, εδώ υπάρχουν τά όντως αγωνίσματα. Θά καταφέρουμε άραγε καί εμείς νά βρεθούμε ανάμεσα εις τούς τρείς εκλεκτούς μαθητάς που παρελήφθησαν μετά του Κυρίου εις τό όρος Θαβώρ;

Ή ένωση κτιστού ακτίστου, επιτυγχάνεται μόνο μέσα εις τήν Ορθοδοξία σέ μία λειτουργική ενότητα. Ο υλικός κόσμος, η ύλη, δέν είναι κάτι κακό, αποφεύγεται κάθε αρχαιοελληνική δυαρχία καί αποσπασματική ερμηνεία του κόσμου που παραπέμπει σε νεοπλατωνισμούς. Ή ενανθρώπηση του Λόγου είναι τό κλειδί διά τήν επίλυσιν όλων των υπαρξιακών-θεολογικών προβλημάτων. Ο Υιός του Θεού ενώθηκε μέ τόν άνθρωπο καί όχι μέ κάποιο άλλο δημιούργημα διότι ο άνθρωπος είναι ο κρίκος που δένει όλα τά μέρη της δημιουργίας. Τά μέρη της δημιουργίας είναι τά μέρη του ανθρώπου. Δέν αποτελούν ενότητα παρά μόνο στόν άνθρωπο. Δέν είναι κόσμος παρά μόνον στόν άνθρωπο. Ο άνθρωπος δέν είναι μέρος του κόσμου, σύντμηση του κόσμου, αλλά ένας μακρόκοσμος, ο κόσμος στην κυριολεξία, αυτό που καθορίζει τόν κόσμο. Ο άνθρωπος είναι ενοποιητικό στοιχείο όχι μόνο γιατί έχει μέσα του όλα τα μέρη που είναι κοινά με όλη τήν πραγματικότητα, αλλά πιό πολύ γιατί μέ όλα αυτά τα μέρη που αφομοιώνουν τά μέρη του ενεργοποιημένου κόσμου έχει το νου. Το ανθρώπινο πνεύμα έχει αυτή τήν ενοποιητική δύναμη γιατί έχει μέσα του τόν κόσμο καί τόν ξεπερνά. Είναι συζευγμένο κι ενωμένο μέ τό θείο πνεύμα(14). Ο κόσμος είναι προϊόν της θελήσεως του Θεού η οποία απέβλεπε εις τήν παραγωγήν όντων τά οποία θά μετείχον της φύσεως αυτού(15).
Εδώ βρίσκεται η πραγματική αξία του ανθρώπου, εδώ τό πραγματικό φως, αξίζει νά τρέξουμε τάχιστα καί νά ειδοποιήσουμε τόν πλησίον μας διά τό τί μάς αξίωσε ο Θεός, “έρχου καί είδε”.
Ο Διάβολος προσπαθεί νά εγκλωβίσει τόν άνθρωπο μέσα στή γήϊνη πραγματικότητα καί στή φθορά. Τή φθορά πού πηγάζει από τό προπατορικό αμάρτημα, από τήν πτώση του ανθρώπου. Η Εκκλησία ανακαινίζοντας τόν άνθρωπο, ανακαινίζει καί τόν κόσμο γύρω του. Προσπαθεί νά στρέψει τόν νού του ανθρώπου από τά αισθητά καί κτιστά πρός τά άκτιστα καί πνευματικά. Πραγματοποιεί τήν ενότητα αισθητών καί νοητών, κτιστού καί ακτίστου πού αποτελεί κλειδί διά τήν ανακαίνιση της δημιουργίας καί τήν προστασία του σύμπαντος κόσμου. Καλεί τόν άνθρωπο νά δραστηριοποιήσει τήν βούλησή του, τό αυτεξούσιό του, πρός καλή χρήσιν εις μίαν κίνησιν των όντων πρός τόν Θεό. Αφού οι λόγοι των όντων, βρίσκονται μέσα στην άκτιστη βουλή του Θεού, θά πρέπει νά κινηθεί ο καθ’ ένας μας σύμφωνα μέ τόν λόγον του, γιά νά βρεθεί μέσα στό Θεό καί τό φώς της βασιλείας Του. Ο άνθρωπος καί η φύση θεωρούνται σέ μία ενότητα. Η Εκκλησία αποειδωλοποιεί τό σύμπαν καί καθαγιάζει τόν άνθρωπο καί κατ’ επέκτασιν η φύση συμμετέχει σέ αυτόν τόν αγιασμό.
Τό ξεκίνημα της 3^ης χιλιετηρίδος μ.Χ. βρίσκει τόν άνθρωπο νά μεγαλώνει συνεχώς τήν “απόστασή” του από τόν Θεό. Άς ελπίσουμε ότι η πορεία αυτή θά είναι αναστρέψιμη, μακριά από κάθε υπερβολή πού θά τόν καταστήσει όχι μόνο υπερβολικό, αλλά καί γελοίο. Κάποτε ο Καλλιγούλας διέταξε τήν μεταφορά εις τήν Ρώμη του χρυσελεφάντινου αγάλματος του Διός από τήν Ολυμπία, επιθυμών τήν αντικατάσταση της κεφαλής του διά τής μορφής του. Κατά τινά παράδοση τό άγαλμα ανεκάγχασε..., τρέψας εντρόμους εις φυγήν τους εντεταλμένους τήν μεταφοράν του.
Η επιστροφή σέ ένα “ξερό” ελληνισμό, μή “εκκλησιαστικοποιημένο” δέν έχει νά προσδώσει τίποτε καινούργιο, αντίθετα, ο κόσμος έχει ανάγκη από έναν επανευαγγελισμό πού θά τόν ενώσει μέ τό φώς του κόσμου, τόν Χριστό.

Παραπομπές:

1. Άλτις. Αιολικός τύπος της λέξεως Άλσος, έτσι εκαλείτο ο εις τό μέσον της γωνιακής εκτάσεως της κοιλάδος της Ολυμπίας σχεδόν από παντού περιτετειχισμένος τετράγωνος (ενός τετραγωνικού σταδίου =200Χ175 μέτρα) χώρος εις τόν οποίον υπήρχαν τά κυριώτερα ιερά, γενικώτερον δέ Ολυμπία, καί τά ιερά της Άλτεως, καί τά πέριξ αυτής κτίσματα: ιερά θεών καί οικήματα, καί του ιερατικού καί διοικητικού καί υπηρετικού προσωπικού, ως καί τό Στάδιον καί ο Ιππόδρομος, όπου διεξήγοντο οι Ολυμπιακοί αγώνες (Εγκυκλ. Λεξικό Ηλιος, τ. ΙΣΤ΄, σ. 619).

2. Τά Ολύμπια ετελούντο κατά τήν “ ιερομηνίαν”, τόν ιερόν μήνα τόν μεταξύ του μηνός Παρθενίου καί του μηνός Απολλωνίου, κατά τό ισχύον εις Ήλιδα Αιολοδωρικόν ημερολόγιον, τόν μήνα ο οποίος συνέπιπτε μετά τάς θερινάς τροπάς τού ηλίου κατά τήν θερμοτάτην εποχήν τού έτους καί κυρίως κατά τόν χρόνον τής Πανσελήνου. Ο μήν αυτός αντιστοιχούσε πρός τά τέλη Ιουλίου καί αρχάς Σεπτεμβρίου. (Μόμμσεν, “Περί τού χρόνου τών Ολυμπίων”), (Εγκυκλ. Λεξικό Ήλιος, τ. ΙΣΤ΄, σ. 636).

3. Θεηκόλοι΄ ανώτατοι ιερείς συνήθως εξ επιφανών οίκων εκλεγόμενοι κατά κάθε Ολυμπιάδα καί κατοικούντες εις τόν “θεηκολώνα”.

4. Κινηματογραφικές ταινίες καθαρά αποκρυφιστικού περιεχομένου πού γνώρισαν πρωτοφανή επιτυχία παγκοσμίως.

5. Στύξ, εις τήν μυθολογία θυγατέρα του Ωκεανού καί σύζυγος του Πάλλαντος, ιερά πηγή του όρους Χελμού, τά ύδατα τής οποίας οδηγούσαν στόν Κάτω Κόσμο εις τόν Άδη.

6. Γένεσις Α. 26.

7. Επιλύχνιος ευχαριστία του Εσπερινού.

8. Θεία Λειτουργία.

9. Β. Γιούλτση. Θρησκεία καί Πολιτισμός, Κοινωνιολογία της θρησκείας, σ. 124.

10. Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων.

11. Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον Θ’, 1.

12. Γρηγορίου Παλαμά έργα. Ε.Π.Ε. τ. 10, σ. 358.

13. Γρηγορίου Παλαμά έργα. Ε.Π.Ε. τ. 10, σ. 362.

14. Αγ. Μαξίμου, P.G. 91,1305.

15. Ένθ. Ανωτ. P.G. 91,609.