Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΕΣ

(ΜΕΡΟΣ Δ΄)

ΟΙ ΑΝΑΒΑΠΤΙΣΤΕΣ

ΤΟ ΖΩΝ ΠΝΕΥΜΑ 
Η ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Οι Αναβαπτιστές έλεγαν, το ξέρουμε αυτό, ότι το Άγιο Πνεύμα δίνεται όλο σε όλους ότι η ατομική επιφοίτηση είναι η μοναδική πηγή και ο μοναδικός κανών πίστης. Συνεπώς, όλοι όσοι έλαβαν την σφραγίδα της Διαθήκης, μπορούσαν να σηκωθούν σαν προφήτες και σαν διδάσκαλοι Όχι μόνον αλλά και ώφειλαν να το κάνουν μόλις ο Θεός συγκατέβαινε να τους φωτίσει με το φώς του. Αλλ’ αν κάθε άνθρωπος βρίσκει μέσα του πάσα αληθή διδασκαλίαν και μπορεί να κηρύξει επί του δώματος ό,τι του περάσει από το κεφάλι, η Αγία Γραφή είναι υποτεταγμένη εις το ενδόμυχο αίσθημα και η διακονία κηρύγματος γίνεται άχρηστη. Επίσης οι αιρετικοί δεν είχαν καμία ανησυχία στη συνείδηση να απορρίψουν σαν απόκρυφα τα θεία βιβλία, κάθε φορά που δεν εύρισκαν σ’ αυτά τις διδασκαλίες τους. Και όταν οι αυτοονομαζόμενοι ποιμένες των προτεσταντών κατέβαιναν στην αρένα της συζήτησης για να τους πολεμήσουν, τους περιέβαλλαν αυτούς τους ποιμένας με σαρκασμούς και χλευασμούς ακόμα, το συχνότερο τους έδιωχναν, και ανέτρεπαν με την "αυθεντία" τους το φάντασμα της εκκλησίας που οι ποιμένες αυτοί είχαν εγείρει πάνω στην πλάνη και στο Ψέμα.

Ο κόσμος είδε τότε να διαδραματίζεται ένα θέαμα όλο διδακτικότητα. Προ ολίγου ακόμη, χθες, οι Μεταρρυθμιστές κατηγορούσαν τους καθολικούς ότι εγκατέλειψαν την διδασκαλία της Γραφής για να κηρύξουν μόνον και μόνον τις διδασκαλίες της Εκκλησίας, να τώρα οι Αναβαπτιστές τους λέγουν: "Εγκαταλείπετε την διδασκαλία του Αγίου Πνεύματος για να κηρύξετε μόνο και μόνο γνώμες των ιερών συγγραφέων." Φαρισαίοι του χριστιανισμού, κεκονιαμένοι τάφοι, απωθείτε την θεία παρόρμηση και ακολουθείτε την ανθρώπινη σοφία. Αλυσσοδένετε το ζωντανό Πνεύμα στο νεκρό γράμμα.

Τι κάνουν λοιπόν οι Μεταρρυθμιστές; Πράγμα απίστευτο. Σπεύδουν να βεβαιώσουν κατά των Αναβαπτιστών ό,τι αρνήθηκαν κατά των καθολικών. Aποδεικνύουν ότι ο θείος Διδάσκαλος ίδρυσε ένα αποστολικό αξίωμα εις το διηνεκές, ότι το Άγιον Πνεύμα έχει εγκαθιδρύσει μίαν Διακονίαν για να κυβερνά την Εκκλησία, ότι οι μαθητές του Κυρίου εγκατέστησαν επισκόπους για να διατηρήσουν καθαράν την αλήθειαν, ότι, τέλος, οι ποιμένες, μολονότι άνθρωποι, είναι εξ’ ίσου περιβεβλημένοι με θεία αυθεντία. Την φορά αυτή ο Μελάγχθων (αναμφίβολα επειδή το Άγιο Πνεύμα του είχε κάνει δύο αντιφατικές αποκαλύψεις) θέλησε πάντως να αποδεχθεί ένα επιπλέον μυστήριον μέσα στο ευαγγέλιόν του. Λέγει στην INSTRUCΤION του κατά των Αναβαπτιστών: «Ας θέσουμε την χειροτονία των ιερέων στον αριθμό των μυστηρίων’ αυτό μ’ αρέσει πολύ. Αλλά δια της λέξεως χειροτονία εννοώ την κλήση στο υπούργημα του κηρύγματος και των μυστηρίων, κατά συνέπειαν αυτό το ίδιο το υπούργημα. Γιατί είναι χρήσιμον και μάλιστα αναγκαίον να σέβωνται μέσα στην χριστιανική Εκκλησία το αποστολικό αξίωμα, να το βλέπουν σαν θεσμόν άγιον και ιερόν. Είναι αναγκαίο να γνωρίζουν οι πιστοί ότι ο Θεός θέλει να δίνει το πνεύμα του δια του κηρύγματος και δια της αναγνώσεως της Γραφής, ίνα μηδείς, κατά το παράδειγμα των Αναβαπτιστών αναζητεί αποκαλύψεις εκτός του υπουργήματος της Διακονίας.»

Τέλος οι προτεστάντες, πιστοί στο σχέδιο επιθέσεώς τους φόρτωσαν τους πτωχούς φανατικoύς με ένα πλήθoς ερωτήσεων που ποτέ οι ίδιοι δεν θα μπορούσαν να λύσουν: Από ποιόν έχετε αποσταλεί; τους ρωτούσαν. Και εάν η απoστoλή σας είναι εξαιρετική πού είναι τα διαπιστευτήριά σας; Με ποια θαύματα αποδεικνύετε ότι είσθε εντεταλμένοι του Θεού; Για κάθε απάντηση οι Αναβαπτιστές επέστρεφαν πίσω στους αντιπάλους τους τα ερωτήματα. Ο Λούθηρος είχε πει: «Αν ένας μόνος άνθρωπος πιστεύει αρκετά σταθερά στην διδασκαλία μου, ώστε να βδελύττεται την αντίθετη διδασκαλία, η αλήθεια του λόγου μου βασίζεται πάνω σε ένα ακλόνητο θεμέλιο».

Με τέτοιου είδους αποδείξεις οι Ανναβαπτιστές έπαιρναν σβάρνα τους Μεταρρυθμιστές και όλες τις τριγύρω αιρέσεις: ένα πλήθoς μαρτύρων κατέθετε υπέρ αυτών με τον πέλεκυ και τη δάδα στο χέρι. Δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά, γιατί η ατομική επιφοίτηση δεν επέπρωτο να γεννήσει την αθρησκεία παρά αφού άναψε τον τρελλό φανατισμό μέσα στις ψυχές των αιρετικών.

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ QUAKERS

ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΦΩΣ

Οι QUAKERS αποσιωπούν το θέμα της αρχέγονης κατάστασης του ανθρώπου σαν ένα ζήτημα καθαράς περιεργείας. Όσο για το προπατορικό αμάρτημα, απορρίπτοντες όλες τις θεολογικές εκφράσεις που δεν μπορούν να βρουν κατά λέξη μέσα στην Αγία Γραφή, λέγουν ότι ο πνευματικός θάνατος έλαβε χώραν μέσα στον Αδάμ, ότι μετεδόθη διαμέσου των αιώνων από γενεά σε γενεά και ότι διαδίδει σπορά αμαρτητική πάνω σε όλο το ανθρώπινο γένος. Αυτή η ολέθρια σπορά κατέστρεψε την εικόνα του Θεού, τις πνευματικές ικανότητες, και αυτό είναι που πρέπει να κατανοήσουμε κάτω από τα λόγια "θανάτω αποθανείσαι". Αλλ’ αν αυτή η σπορά δεν γονιμοποιηθεί από τον άνθρωπο, και δεν φέρει τους καρπούς της ελευθερίας, ουδόλως καθιστά τον άνθρωπο ένοχο, και ο Θεός δεν την λογίζεται ως αμαρτίαν. Με μια λέξη αυτό το δηλητηριασμένο σπέρμα, πηγή όλων των κακών πράξεων είναι μόνο αιτία παραβάσεως, αλλά το ίδιο δεν είναι αυτή η παράβαση. Βλέπουμε ότι οι QUAKERS αντικαθιστούν το προπατορικό αμάρτημα με το σαρκικό φρόνημα (CONCUPISCENTΙA). Παρά ταύτα δεν απορρίπτουν την Απολύτρωση. Αντιθέτως μάλιστα την θέλουν να επεμβαίνει αμέσως μετά την πτώση. Λέγουν λοιπόν: Ο Πατήρ των οικτιρμών όχι μόνον υπεσχέθη ένα Σωτήρα στον άνθρωπο για να τον σηκώσει από την πτώση του και έστειλε προφήτες για να προετοιμάσει την μεγάλη ημέρα της Ενσαρκώσεως, αλλ’ ο Λόγος έχει διαδώσει στο ανθρώπινο γένος ανά τους αιώνες, μια αρχή θαλπωρής και ζωής. Και όπως οι ακτίνες του κύκλου εκτείνονται από το κέντρο προς την περιφέρεια, έτσι ο Θείος Αναστηλωτής, τοποθετημένος εν μέσω των καιρών σαν ευεργετικός ήλιος, ζωογονεί και ζωντανεύει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, είναι όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης "το αληθινόν φώς, που φωτίζει πάντα άνθρωπο ερχόμενον εις τον κόσμον".

Γνωρίζουμε ότι ο άγιος Ιουστίνος, δια του σπερματικού Λόγου εννοούσε την διάνοια εκείνη, την εικόνα του Θεού, το αποτύπωμα της αιώνιας σοφίας μέσα στον άνθρωπο. Αλλ’ οι QUAKERS, δηλαδή οι τρέμοντες όπως σημαίνει το όνομά τους, βλέπουν κάτω απ’ αυτήν την έκφραση ένα φως που εκπορεύεται από τον Χριστό, μια ενέργεια ανώτερη που δεν ανήκει καθόλου στην ανθρώπινη φύση. Ιδού πώς ορίζουν αυτή την υπερφυσική αρχή: "Αόρατο όργανο στο οποίο κατοικεί ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιον Πνεύμα. Όχημα που φέρει στους ανθρώπους τα του ουρανού. Σώμα πνευματικό του Σωτήρα, σάρκα και αίμα λατρευτό που θρέφουν και δροσίζουν τους αγίους. Χάρη και αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος, φως εσωτερικό". Αυτή η τελευταία ονομασία έδωσε στους αιρετικούς αυτούς το προσωνύμιο "φίλοι του φωτός" ή απλώς "φίλοι". Αυτές είναι οι μυστηριακές λέξεις που ρίπτουν με κάθε ευκαιρία στο κεφάλι των αντιπάλων τους, αλλά οι Αγγλικανοί δεν ήθελαν καθόλου να τους καταλάβουν. O BARCLAY παραπονείται με πικρία για την σκλήρυνση τους: Άλλοτε, λέγει, πίστευαν ότι αυτός που, δεν έχει το πνεύμα του Χριστού δεν είναι με τον Χριστό ..., ότι αυτοί μόνον είναι οι υιοί του Θεού όσοι "φέρονται υπό του Πνεύματος του Θεού". Αλλά σήμερα οι χριστιανοί είναι υπερβολικά σοφοί για να δεχθούν παρόμοια διδασκαλία.

Αντί να απαντήσουν σ’ αυτές τις Γραφικές παραπομπές και παραθέσεις χωρίων, οι μαθητές του πάπα Ερρίκου ΣΤ’ ήγειραν κατά των QUAKERS αντιφατικές κατηγορίες μολονότι θεμελιωμένες στην νέα τους ορολογία’ οι μεν έλεγαν ότι υπό το όνομα του εσωτερικού φωτισμού, εκείνοι εννοούσαν απλώς τη συνείδηση! το θρησκευτικό συναίσθημα. Άλλοι υποστήριζαν ότι. με το "όργανο του Θεού" και με το "σώμα του Σωτήρος" εταύτιζαν τον άνθρωπο με το υπέρτατο Ον ή τουλάχιστον με τον γενόμενο άνθρωπο Λόγον. Οι αιρετικοί αυτοί απωθούσαν ζωηρά αυτήν την διπλή κατηγορία: κατ’ αρχήν, έλεγαν, το εσωτερικό φως δεν είναι ικανότητα αντιληπτική, αλλά δώρο του ουρανού. Επομένως δεν ανήκει στην ανθρώπινη φύση. Ακολούθως το υπ’ αυτών κηρυττόμενο "όργανο του Θεού" και το "πνευματικό σώμα του Σωτήρος", δεν αποτελούν καθόλου θεία ουσία αλλά μίαν ενέργειαν ουράνιον, ένα σπέρμα ανώτερης ζωής. Δεν εξισωνόμαστε με τον Βασιλέα του σύμπαντος αλλά προσπαθούμε να γίνουμε άξιοι των ενεργειών του. Στη συνέχεια θα ρίψουμε περισσότερο φώς στο θέμα αυτό.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΦΩΤΟΣ

Γνωρίσαμε ήδη τη φύση του εσωτερικού φωτισμού. Τώρα θα μιλήσουμε για τα αποτελέσματά του. Οι Κουάκεροι λέγουν: Κάθε άνθρωπος είτε ιουδαίος ή ειδωλολάτρης, Τούρκος ή βάρβαρος έχει μια μέρα επισκέψεως, κατά την οποία το Άγιον Πνεύμα του δίνει ένα ορισμένο μέτρο φωτός και χάριτος για να σχηματίσει μέσα στην καρδιά του τον Ιησού Χριστό. Ο θεός που δεν είναι προσωπολάτρης, προσφέρει σε όλους τα δώρα της ευσπλαγχνίας του. Ουδείς κάμπτεται αδήριτα κάτω από τις αλυσίδες της αμαρτίας, ούτε κάτω από το ζυγό των αιωνίων αποφάσεων του θεού. Η ηθική ανάγκη και ο προορισμός ρίπτουν την αιτία του κακού και της καταδίκης πάνω στο απείρως δίκαιο και απολύτως άγιο ον.

Για να φωτίσει ο θεός τον άνθρωπο χρησιμοποιεί την εσωτερική αποκάλυψη. Ο θεός φανερώνει την αληθή διδασκαλία με την βοήθεια του ουρανίου φωτός, χωρίς τον γραπτό λόγο, χωρίς ορατό μέσο που να υποπίπτει στις αισθήσεις. Ποια είναι η καταγωγή της αλήθειας, της βεβαιότητας, της πίστης; Εκείνος δεν είναι το ον, η σοφία, η αυθεντία; Όπως τα ποτάμια πηγάζουν από τη γη, έτσι και ο λόγος απορρέει από τον θεό. Ας συμβουλευθούν τα γεγονότα, την κοινή λογική και ας μας πουν από πού έρχεται η Γραφή, το ίδιο το Άγιο Πνεύμα δεν την χάραξε με τα ίδια του τα χέρια μέσα στις καρδιές των προφητών και των αποστόλων; Και σήμερα ακόμη, αν θελήσουμε να μείνουμε πιστοί στις ευαγγελικές αρχές, πώς θα αποδείξουμε την αυθεντικότητά της Γραφής παρά μόνο με την ατομική θεοπνευστία; Ισχυριζόμαστε ότι η Γραφή είναι θεία. Γιατί; Μήπως επειδή αυτή μαρτυρεί για την θειότητα του εαυτού της; Όχι βέβαια, γιατί σε αυτή την περίπτωση θα οφείλαμε να δεχθούμε με την ίδια λογική τους ιερούς κώδικες όλων των θρησκειών. Μήπως πάλιν επειδή διδάσκει την καθαρή αλήθεια; Ούτε αυτό πάλιν, γιατί έτσι θα οφείλαμε να δεχθώμεν ως κανονικό κάθε βιβλίο που διδάσκει την καθαρή αλήθεια, όλα τα συγγράμματα που δεν περιέχουν καμία πλάνη. Είμαστε λοιπόν υποχρεωμένοι να επανέλθωμε στην εσωτερική αποκάλυψη. Εκτός αυτής δεν θα μπορούσαμε παρά να προσπαθούμε να αποδείξουμε την Γραφήν μέσω της διδασκαλίας της ή μέσω της μαρτυρίας της, δηλαδή να αποδείξουμε την Γραφήν μέσω της Γραφής. θα θέλαμε επίσης πολύ να μας πουν πώς να την ερμηνεύσουμε σίγουρα και αλάθητα. Υπολογίστε, αν μπορείτε, πόσα εμπόδια πρέπει να υπερπηδήσoυμε για να φθάσουμε στο αληθινό νόημα της Γραφής: πρώτα-πρώτα το πρωτότυπο κείμενό της ποικίλλει ανάλογα με τα χειρόγραφα, κεφάλαια ολόκληρα έχουν παρεμβληθεί, αλλοιωθεί, αφαιρεθεί. Οι μεταφράσεις εμφανίζουν παραλλαγές σε κάθε σελίδα, τα σχόλια διαφέρουν σε κάθε γραμμή, και σοφοί φιλονικούν όταν συζητούν για κάθε λέξη. Μήπως ο απλός πιστός, δεν λέμε ο αμαθής, αλλά και ο μορφωμένος, μήπως εν γένει ο άνθρωπος θα σκορπίσει τα σκοτάδια, θα διαλύσει τις δυσκολίες, θα διώξει το χάος; Όχι Μόνον ο θεός το μπορεί. Επομένως το Άγιον Πνεύμα, δίνει την ερμηνεία των ουρανίων αυτών χρησμών, γιατί "ουδείς γνωρίζει το θεόν ειμή το Πνεύμα του θεού ... και ημείς ελάβομεν αυτό το θείον Πνεύμα, ίνα γινώσκωμεν τας δωρεάς που μας έκανε ο Ουρανός". Επομένως επειδή ο λόγος ο εμπνευσμένος στις καρδιές είναι η μόνη υπέρτατη αυθεντία πιστοποιεί την κανονικότητα των λόγων που έχουν χαραχθεί πάνω στο χαρτί. Επομένως η ατομική έμπνευση έφερε στο φώς και εγέννησε την Αγία Γραφή, γιατί αυτή η έμπνευση είναι η αρχή της κάθε αλήθειας. Κοντολογής η εσωτερική αποκάλυψη είναι η πηγή και ο κανών της Πίστης. Έτσι συμπεραίνουν οι QUAKERS απευθυνόμενοι στους οπαδούς της επίσημης Αγγλικανικής Εκκλησίας: ή αναγνωρίζετε την διδασκαλία μας και ομολογείτε ότι το ουράνιο φως φωτίζει τις διάνοιές μας χωρίς τα Ιερά Βιβλία της Γραφής, ή επιστρέφετε πίσω στην ρωμαϊκή Εκκλησία, δέχεσθε το θείο της αλάθητο και λαμβάνετε από το στόμα της και από τα χέρια της το νόημα και τον Κανόνα των Γραφών. Οι Αγγλικανοί δεν μπορούν να απαντήσουν ούτε λέξη σ’ αυτόν τον συλλογισμό. Εν τούτοις δεν πρόκειται παρά για κάτι το παράλογο: η αποκάλυψη η εσωτερική είναι πηγή πίστης και κανόνας πίστης. Άρα όλοι οι πιστοί είναι εξ ίσου Ιεζεκιήλ προφήτες και απόστολοι Παύλοι, προφήτες αλάθητοι και ευαγγελιστές φωτισμένοι από την αιώνια Σοφία. Επομένως τα όνειρα τα πιο παράξενα και οι τρέλλες οι πιο τερατώδεις αποτελούν αυτήν ταύτην την αλήθειαν. Οι τρέμοντες (QUAKERS) βεβαιώνουν ότι η εσωτερική αποκάλυψη δεν αντιλέγει ποτέ το Ευαγγέλιο και δεν διδάσκει παρά την καθαρή αλήθεια. Αλλ’ από πού λοιπόν προέρχονται το σχίσματα και οι αιρέσεις; Από πού προέρχεται ο Κουακερισμός και ο Αγγλικανισμός; Αλλ’ αρκεί επ’ αυτού: όλοι βλέπουν ότι η διδασκαλία της καθολικής Εκκλησίας για την αυθεντία, όχι μόνο δίνει απάντηση στα επιχειρήματα των αιρετικών αυτών (των Κουακέρων), αλλά προλαμβάνει τις ολέθριες συνέπειες εκ των πλανών τους.

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ SCHWEDENBORG

ΚΑΝΩΝ ΤΩΝ ΓΡΑΦΩΝ - ΕΝΝΟΙΑ ΜΥΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΓΟΡΙΚΗ

Όταν διαβάζουμε τα έργα του SCHWEDENBORG, βλέπουμε αμέσως ότι δεν παραδέχεται καθόλου τις επιστολές του αποστόλου Παύλου, διότι δεν επικαλείται σε κανένα σημείο, ούτε στο ζήτημα της δικαιώσεως την μαρτυρία του Αποστόλου. Θέλετε κάτι το θετικώτερο; Ανοίξτε τον δικό του κανόνα της Γραφής, τον οποίον αποκαλεί "θεμελιώδες άρθρο" της ουράνιας Εκκλησίας. Δεν θα βρήτε μεταξύ των βιβλίων της Καινής Διαθήκης παρά τα τέσσαρα ευαγγέλια και την Αποκάλυψη.

Ποιος δεν διαβλέπει τα κίνητρα που υπαγορεύουν την επιλογή του "προφήτη"; Σαφώς προσδιόρισε τον Κανόνα των Γραφών σύμφωνα με τις δογματικές του απόψεις. Άπαξ και απέρριψε το προπατορικό αμάρτημα, την ικανοποίηση που παρέσχε η θυσία του Χριστού στο Θεό και Πατέρα, την ανάσταση των νεκρών κλπ, έπρεπε να εξαλείψει τις επιστολές του αποστόλου Παύλου, την αποστολικήν ιστορία των Πράξεων, με μια λέξη, όλα τα βιβλία όσα δεν μπορούσε να συμφιλιώσει με τις πλάνες του. Μέσα στις Πράξεις των Αποστόλων η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία δεν ευνοούσε την διδασκαλίαν του. Επίσης οι μαθητές του "ανθρώπου του Θεού", ισχυρίζονται ότι ο διδάσκαλός τους ήλθε να αποκαταστήσει το Ευαγγέλιο, να αναστήσει από τον τάφο την αληθή διδασκαλία. Και για να δείξουν την ανωτέρα του αποστολήν, στηρίζονται στην υπόσχεση του Αγίου Πνεύματος που την αναφέρει ο Ιωάννης. Εξ’ άλλου τα λόγια του Παύλου «Ο οφθαλμός ουκ είδεν και ους ουκ ήκουσεν και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη, όσα ητοίμασεν ο Θεός τοις αγαπώσιν αυτόν», αυτά τα λόγια θα ηχούσαν παράξενα στ’ αυτιά ανθρώπου που είδε με τα μάτια του τον ουρανό και τους κατοικούντες σ΄αυτόν, σ’ έναν άνθρωπο ο οποίος αποκαλύπτει στα συγράμματά του τα μυστήρια του άλλου κόσμου. Τέλος από παρόμοιες αιτίες ο οραματιστής ωδηγήθηκε να απορρίψει την επιστολή του Ιακώβου.

Αν, με όλα τα ανωτέρω λάβουμε υπ’ όψιν τις αρχές του στην ερμηνεία της Γραφής, δεν θα εκπλαγούμε που εκήρυξε τις πιο παράδοξες πλάνες. Κατά τον SCHWEDENBORG το κατά γράμμα νόημα όχι μόνο περιέχει την θείαν αλήθεια σε όλη της την πληρότητα, αλλ’ ακόμη κρύπτει ένα μυστικό και πνευματικό νόημα, εις τρόπον ώστε σε κάθε λέξη και ενίοτε σε κάθε συλλαβή βρίσκεται κρυμμένη όλη η διδασκαλία της σωτηρίας. Ο "προφήτης" στηρίζει αυτή του τη γνώμη στις αντιστοιχίες μεταξύ ουρανού και γής. Και για να τ’ αποδείξει εν τοις πράγμασι ερμηνεύει με το τρόπο του πολλά εδάφια της Αποκάλυψης. Το αίσθημα αυτό στο βασικό του μέρος στηρίζεται στην αλήθεια. Και μέχρις ενός ορισμένου σημείου δικαιώνεται από τις σχέσεις Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Εξ άλλου δεν μπορούμε κατ’ αρχήν να απορρίψουμε την μυστική ερμηνείαν. Πολλές φορές η ερμηνεία αυτή αφύπνισε το θρησκευτικό συναίσθημα των λαών και προστάτευσε την Γραφή από την περιφρόνηση και την αδιαφορία. Εντούτοις, στην πέννα ενός μη εμπνευσμένου συγγραφέα, ανοίγει ευρύ το πεδίο στη φαντασία. Και αμέσως κατόπιν, όταν θέλουμε να θεμελιώσουμε σ’ αυτή τη βάση προτάσεις δογματικές, οδηγεί στις αποπλανήσεις τις πιο αξιοθρήνητες. Εάν χρησιμοποιήσουμε τις ελευθερίες που παρέχει η ερμηνεία αυτή δεν θα υπάρχει πλάνη που με λίγο πνεύμα και πονηριά να μη μπορεί να στηριχθεί στην Γραφή. Και αν κανείς αμφιβάλλει για την αλήθεια αυτή που προτείνουμε, θα ήρκει για να πεισθεί να φυλλομετρήσει τα συγγράμματα του σουηδού προφήτη: είναι καταπληκτικό το τι ανακαλύπτει μέσα στα Ιερά Βιβλία. Στο σημείο αυτό ο SCHWEDENBORG δείχνει μια χονδροειδή άγνοια, μόλις πιστεύουμε στα μάτια μας. Λέγει: «Η μυστική ερμηνεία ήταν άγνωστη στους αγροίκους και σαρκικούς ιουδαίους, άγνωστος και στους απλούς χριστιανούς των τριών πρώτων αιώνων, άγνωστος και στους επόμενους ανήθικους και διεφθαρμένους αιώνες». Ο ιδρυτής της ουράνιας Ιερουσαλήμ, ο SCHWEDENBORG, πρώτος βρήκε την κλείδα των Γραφών. Σ΄αυτόν και μόνον το Άγιον Πνεύμα απεκάλυψε το πνευματικό νόημα που αυτές περικλείουν. Αλλά τι είναι λοιπόν η ψυχή, η σκέψη και η αγάπη που αυτός πιστεύει ότι ανακάλυψε μέσα στον Θείο Λόγο παρά το εβραϊκό SOD, το DEUSCH και το PASCHUT της Καβάλα, τι άλλο παρά το "σώμα", η "ψυχή" και το "πνεύμα" του Φίλωνα; Και αυτές οι αντιστoιχίες μεταξύ ουρανού και γης ερωτώμεν σε τι διαφέρουν από την "άνω Ιερουσαλήμ" και την "κάτω Ιερουσαλήμ", από τον ’σαρκικό Ισραήλ" και τον "πνευματικό Ισραήλ", περί των οποίων ομιλεί πάλιν ο Φίλων; Τι λοιπόν! Η αλληγορική ερμηνεία ήταν άγνωστη στους πρώτους αιώνες σαν να είχαν ζήσει τον έκτο αιώνα οι Βασιλείδης, Βαλεντίνος, Ωριγένης! Σ’ ότι αφορά στους νεώτερους χρόνους, δεν είχε λοιπόν ακούσει ο SCHWEDENBORG να γίνεται λόγος για τους Γρηγόριον τον Μέγα, Αλκουίνο, Ριχάρδο του Αγίου Βίκτωρα, Θωμά Ακυινάτον, κλπ; Αλλά δεν πρέπει να ζητάμε τόσες γνώσεις από τον Ανακαινιστή του ουρανίου βασιλείου. Δεν θα κατεδεικνύαμε τις τερατώδεις του άγνοιες, αν δεν είχε εμφανισθεί σαν προφήτης και σαν απεσταλμένος του Θεού, αν δεν είχε παρουσιάσει το βιβλίο του εις εκτίμηση όλων των αιώνων.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: ο SCHWEDENBORG κάνει από την Γραφή ένα είδος πυροτεχνήματος. Στον άλλο κόσμο, λέγει, ο Λόγος λάμπει σαν ένα αστέρι, μερικές φορές σαν τον ήλιο, και οι λαμπρές του ακτίνες σχηματίζουν ένα υπέροχο. ουράνιο τόξο. Ο Λόγος είναι κλεισμένος μέσα σ’ ένα αρτοφόριο. Μόλις ένα πνεύμα το ακουμπήσει με το χέρι του ή με το φόρεμά του αμέσως τριγυρίζεται από μια εκτυφλωτική φλόγα, θάλεγε κανείς ότι είναι τοποθετημένο μέσα σ’ ένα άστρο, είναι τόσο ζωηρό το φως που διαχέεται γύρω του. Αλλ’ όταν ένας άνθρωπος που έχει πέσει σε πλάνες έρχεται να κυττάξει μέσα στην άγια αψίδα, βαθειά σκοτάδια συσσωρεύονται μπροστά στα μάτια του. Και αν τολμήσει να αγγίξει με το ιερόσυλο χέρι του γίνεται μια βίαια έκρηξη, που τον ρίχνει στην άκρη του δωματίου, όπου και μένει αυτός ξαπλωμένος σαν νεκρός για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Αν αυτή η όραση δεν ήταν παρά μια αλληγορία, ένα πλάσμα του νου! Αν ο SCHWEDENBORG ήθελε μόνον να μας δώσει να καταλάβουμε δια μιας αισθητής εικόνος πόσο ζωηρό φως διαπερνά την χριστιανική ψυχή η οποία αναζητάει την τροφή της και τη ζωή της μέσα στο θείο λόγο, δεν θα του αρνιόμαστε ότι έχει μια φαντασία που αξίζει Αλλά αυτό που θέτει προ των οφθαλμών μας είναι γεγονός πραγματικόν κατ’ αυτόν, αφού ό, τι αφηγείται λαμβάνει χώραν στον Ουρανό. Δεν πρόκειται για μια αληθινή ειδωλολατρεία του νεκρού γράμματος; Δεν μοιάζει σαν να ακούμε τους Μωαμεθανούς να συζητούν το ζήτημα αν το Κοράνιο είναι αιώνιο ή ανεδημιουργήθη; Ο MOSLIN λιγότερο φανατικός από τον αυτοσχέδιο προφήτη μας, λέγει ότι οι ιδέες που περικλείονται μέσα στο Θείο Βιβλίο είναι αιώνιες, αλλά η μορφή που έχουν αυτές ενδυθεί έχουν αρχή μέσα στον χρόνο.

ΣΩΚΙΝΙΑΝΟΙ
ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗΝ AΠOΚAΛΥΨH
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ

Ας εκθέσουμε πρώτα τις αρχές των Σωκινιανών για την καταγωγή των θρησκευτικών και ηθικών ιδεών. Ο άνθρωπος, λένε, φθάνει στη γνώση του καλού και του κακού με τα δικά του φώτα. Αλλ’ η ιδέα του Θεού, η γνώση των υπερφυσικών πραγμάτων του ανακοινώνεται έξωθεν, δια της διδασκαλίας. Επομένως το μόνο πλεονέκτημα που προσφέρει στον άνθρωπο η εικόνα του Θεού είναι ότι του εξασφαλίζει την κυριαρχία πάνω στα ζώα. Αλλ’ αν έχουν έτσι τα πράγματα, πώς μπορούμε να οικειούμεθα τον θείο λόγο όταν ο Θεός μας αποκαλύπτεται άμεσα ή έμμεσα; Πώς οι ουράνιες διδασκαλίες μπορούν μα διεισδύσουν στα βάθη της ψυχής μας αν τα υπερφυσικά πράγματα δεν έχουν με εμάς παρά εξωτερικές σχέσεις; Αυτή και μόνη η παρατήρηση δίνει ανάγλυφη την τάση τους και μαζί μ’ αυτήν το λανθασμένο του όλου συστήματος των Σωκινιανών; Η ηθική ιδέα πρώτη πηγή πνευματικής ζωής, βαθειά ριζωμένη στον άνθρωπο. Η θρησκευτική ιδέα εισαγόμενη έξωθεν, χωρίς να καταλαμβάνει παρά μια θέση δευτερεύουσα στη διάνοια. Να τι εντυπωσιάζει ευθύς εξ’ αρχής το βλέμμα του παρατηρητή. Έτσι ενώ ο Λούθηρος απέδιδε στην ηθικότητα μια αξία καθαρά κοσμική, οι σωκινιανοί την θέτουν σε πρώτο πλάνο. Η ιδιαίτερη δύναμη που ωθούσε τις δύο επικοινωνίες, αποδεικνύεται στην ακόλουθη αντίθεση. Το θείο φώς, κατά τους προτεστάντες εισδύει, φωτίζει τον άνθρωπο ανεξάρτητα από κάθε εξωτερική συνθήκη. Κατά τους σωκινιανούς, αντίθετα, δεν τον αγγίζει παρά έξωθεν. Βλέπουμε καλά εξ’ άλλου, ότι και οι δυο μερίδες βρίσκονται σε πλάνη. Στην πραγματικότητα, το σπέρμα των θρησκευτικών και ηθικών αληθειών, η λογική, η Διάνοια είναι συμφυείς στον άνθρωπο. Αλλ’ αυτή δεν αναπτύσσεται ούτε γονιμοποιείται παρά υπό την επίδραση ενός εξωτερικού όντος που ταυτόχρονα είναι και πνευματικό. Αλλ’ αν οι σωκινιανοί τοποθετούν την μοναδική πηγή των θρησκευτικών ιδεών μέσα στην Αποκάλυψη, αν αρνούνται στον άνθρωπο την ικανότητα για αντίληψη των υπερφυσικών πραγμάτων, αν του αφαιρούν την ικανότητα να σχολιάζει, ερμηνεύει και συζητεί τον λόγο του Θεού, αποδίδουν χωρίς αμφιβολία μια τυφλή υπακοή στις διδασκαλίες του. Και όχι μόνον αυτό. Παντού στα συγγράμματά τους, το γνωρίζουμε, δια κηρύττουν την αυθεντία της Γραφής. Αλλά ανικανοποίητοι που την ποδοπατούν στην πράξη, λένε καθαρά ότι οφείλουμε να απορρίψουμε ό,τι αυτή περιέχει που είναι αντίθετο στη λογική, δηλαδή κατ’ επέκταση στην ατομική άποψη. Εντεύθεν και ο ερμηνευτικός τους. κανών για την ερμηνεία της Γραφής ότι δηλαδή πρέπει να πάρουμε μεταφορικά, αλληγορικά όσα χωρία όταν κυριολεκτούν δεν συμφωνούν με τα φώτα της επιστημονικής γνώσεως. Επίσης βρίσκουμε σ’ αυτούς τα πρώτα ίχνη αυτού του συστήματος συμβιβασμού, αυτής της χαριτωμένης ανοχής μέσα στην ερμηνεία της Αγίας Γραφής, αυτής της ασεβούς ερμηνευτικής που έχει υποσκάψει μέσα στα σπλάγχνα της μακαρίας Μεταρρυθμίσεως, το ένα μετά το άλλο τα δόγματα του χριστιανισμού. Και γιατί άλλωστε θα θέλατε να είναι πιο αυστηροί και ακριβείς; Γιατί, αφού κατ’ αυτούς ο Χριστός δεν ήταν παρά ένας σκέτος άνθρωπος, αφού μπορούσε να πλανηθεί ο ίδιος, συμβιβάζεται άνετα με τις πλάνες των αδύναμων θνητών. Οι σωκινιανοί δεν διατήρησαν ούτε την ιδέα της θεοπνευστίας σε όλη της τη δύναμη. Αντίθετα, συμφωνούν ότι στη Γραφή μπορεί να γλιστρήσουν ανακρίβειες σε πράγματα μικράς σημασίας. Τα Ιερά Βιβλία, συνεχίζουν, συντάχθηκαν από ανθρώπους ακέραιους, ενάρετους και σοφούς. Και ιδού ο μόνος τίτλος που τα συνιστά στον δικό μας σεβασμό. Ότι, τέλος οι σωκινιανοί απορρίπτουν την αυθεντία της Εκκλησίας αυτό είναι εύκολο να το καταλάβουμε.

Χρίστου Βασιλειάδη, Θεολόγου-Φιλολόγου, Καθηγητού

** Την επιστολή Ιακώβου αποστρεφόταν, διότι αυτή λέγει ρητώς ότι «η πίστη άνευ έργων νεκρά εστίν» Ιακ. β 21). θέση που ανατρέπει τη θεωρία του Λουθήρου περί σωτηρίας με μόνη την πίστη άνευ έργων.

***Συγκεκριμένα δεν του άρεσε το εδάφιο της Αποκάλυψης κβ 14: Μακάριοι οι ποιούντες τας εντολάς αυτού, ίνα έσται η εξουσία αυτών επί το ξύλον της ζωής" /δέ J.A MOEHLER, LA SYMPOLIQUE. τόμο 11. σελ. 63. μετάφρ. υπό F. LACHAT. PAR/S 1852.