Η ΚΑΤΑΡΑΣΘΕΙΣΑ ΚΑΙ ΞΗΡΑΝΘΕΙΣΑ «ΣΥΚΗ» ΠΟΥ ΞΑΝΑΒΓΑΖΕΙ ΦΥΛΛΑ ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

 Πρώτη Δημοσίευσις 14/4/2014

«Από δε της συκής μάθετε την παραβολήν. όταν ήδη ο κλάδος αυτής γένηται απαλός και τα φύλλα εκφύη, γινώσκετε ότι εγγύς το θέρος ∙ ούτω και υμείς όταν ίδητε ταύτα πάντα, γινώσκετε ότι εγγύς εστιν επί θύραις. αμήν λέγω υμίν, ου μη παρέλθη η γενεά αύτη έως αν πάντα ταύτα γένηται». 
(Ματθαίος κδ , 32-34)

Εδώ ο Κύριός μας στην Παραβολήν της Συκής, αναφέρεται σαφέστατα στα έσχατα χρόνια. Ομιλεί για την επιστροφή των Εβραίων στην Ιερουσαλήμ και την επανίδρυση του κράτους τους.

Και βέβαια, αυτό αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά και καθοριστικά «Σημεία των Καιρών».

Μας λέγει δε και το εξής, θέλοντας να συγκεκριμενοποιήσει τον χρόνον, ότι η γενεά εκείνη που θα ιδεί όλα αυτά τα γεγονότα να συμβαίνουν, δεν θα φύγει από την ζωή, μέχρις ότου ιδεί και όλα τα υπόλοιπα που είπε ο Χριστός, σχετικά με τον Αντίχριστο και την Δευτέρα Παρουσία Του.

«Από την συκιά δε μάθετε την παρομοίωσιν. όταν πλέον ο κλάδος της γίνει μαλακός και αρχίζει να βγάζει τα φύλλα, γνωρίζετε, καταλαβαίνετε όλοι ότι πλησιάζει το καλοκαίρι. Έτσι λοιπόν και σεις, όταν θα δείτε όλα αυτά, να ξέρετε ότι είναι κοντά το τέλος, η Δευτέρα Παρουσία μου. Σας διαβεβαιώνω, ότι δεν θα περάσει η γενεά αυτή, έως ότου γίνουν όλα όσα σας προείπα. Ο ουρανός και η γη θα παρέλθουν, οι λόγοι μου όμως δεν θα παρέλθουν, αλλά θα πραγματοποιηθούν εξ ολοκλήρου». ^[225]

Ας αναλύσουμε προσεκτικά, με την βοήθεια του Θεού, τα συγκεκριμένα χωρία του Ευαγγελίου, για να δούμε πόσο πολύ αποκαλυπτικά είναι, αλλά και για να θαυμάσουμε, για μία φορά ακόμη, το μεγαλείο και την Σοφία του Θεού μας, ο οποίος μας προείπε με τόση σαφήνεια και με την παραμικρή λεπτομέρεια, το τι μέλλει γενέσθαι.

Εδώ ο Ιησούς, στην παραβολή που χρησιμοποιεί, αναφέρει ένα δένδρο, την συκιά, προκειμένου να μας πει κάποια πράγματα, που έχουν σχέση με το θέμα που ομιλεί στο ΚΔ  κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου και είναι τα σημεία που θα προηγηθούν πριν από τη Δευτέρα Παρουσία Του.

Γιατί όμως χρησιμοποιεί ως παράδειγμα το δένδρο της συκιάς και όχι ένα οποιοδήποτε άλλο δένδρο;

Μήπως τα άλλα δένδρα, εκτός εξαιρέσεων,  δεν αρχίζουν να βγάζουν και αυτά φύλλα την Άνοιξη, αφού έχει αρχίσει και ζεσταίνει ο καιρός και πλησιάζει το καλοκαίρι;

Φυσικά. Τότε γιατί;

Έχουμε πει και θα το λέμε πολλές φορές ότι τίποτε, μα τίποτε, μέσα στην Αγία μας Γραφή δεν είναι τυχαίο, ούτε έχει γραφεί χωρίς λόγο και σκοπό.

«Αυτοί που πρόκειται να αποκομίσουν κάποιαν ωφέλειαν από τα αναγινωσκόμενα πρέπει να μην παρατρέχουν ούτε το παραμικρόν από τα λεγόμενα, διότι δια τούτο ελάβομεν εντολήν να ερευνώμεν τας Γραφάς, επειδή θεωρούνται τα περισσότερα από αυτά, ότι έχουν κρυμμένα εις το βάθος πολλά σπουδαία νοήματα». ^[226]

Και αλλού πάλι μας λέγει ο Άγιος:

«Ο Θεός δεν θέλει, έτσι απλά, να ακούμε τις λέξεις και τα λόγια που υπάρχουν εις τας Γραφάς, αλλά να τα ακούμε με πολλή προσοχή, σκέψη και φρόνηση». ^[227]

Έτσι και στο συγκεκριμένο χωρίο.

Κάτι θέλει να μας πει εδώ ο Κύριός μας.

Κάποιο μήνυμα θέλει να μας στείλει. Κάπου θέλει να μας παραπέμψει.

Η καταρασθείσα και ξηρανθείσα Συκή

Εάν ανατρέξουμε σε ένα άλλο κεφάλαιο του Ευαγγελίου και συγκεκριμένα στο ΚΑ  τοῦ Ματθαίου, βλέπουμε ότι και εδώ ο Ιησούς Χριστός, μας ομιλεί πάλι για μια συκιά. Μια συκιά που δεν είχε καρπούς και ο Κύριός μας την ξέρανε, αφού είχε μόνο φύλλα.

Ας δούμε όμως με προσοχή αυτήν την διήγηση.

«Πρωΐας δε επανάγων εις την πόλιν επείνασε∙ και ιδών συκήν μίαν επί της οδού ήλθεν επ  αὐτήν, και ουδέν εύρεν εν αυτή ει μη φύλλα μόνον, και λέγει αυτή∙  μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα. και εξηράνθη πραχρήμα η συκή». ^[228]

Κάποιο πρωϊνό, μας λέγει η Γραφή, επιστρέφοντας ο Ιησούς από τη Βηθανία εις την πόλη των Ιεροσολύμων, επείνασε. Και βλέποντας στο δρόμο του μία συκιά, πλησιάζει κοντά της για να κόψει μερικά σύκα και να φάει. Μη βρίσκοντας όμως ούτε ένα σύκο σε αυτήν, παρά μόνο φύλλα, την «καταράται» και της λέγει: «Από εδώ και στο εξής και μέχρι συντελείας του αιώνος, να μην ξαναβγάλεις, ούτε έναν καρπό». Και με το που είπε αυτά τα λόγια ο Χριστός, η συκιά αμέσως, παραχρήμα, εξηράνθηκε.

Η ξηρανθείσα συκή συμβολίζει τους Εβραίους

Ποιά είναι αυτή η συκιά; Και γιατί ο Κύριός μας την καταράται;

Η συκιά συμβολίζει, σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρες μας, την Ιουδαϊκή Συναγωγή, αλλά  και γενικώτερα όλο το γένος των Ιουδαίων.

α) Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:

«Η συκιά αυτή (που καταράσθηκε ο Κύριος στο Ευαγγέλιον) οι περισσότεροι από τους ερμηνευτές λένε ότι συμβολίζει την Συναγωγή των Ιουδαίων». ^[229]

β) Ο Άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας:

«Η συκή δε αυτή, έχει και τύπον της συναγωγής των Ιουδαίων, οι οποίοι φύλλα μόνον είχαν· τουτέστι νόμον οπού τους έδειχνε σκιαν, αλλά καρπόν δεν είχαν ουδένα... επειδή λοιπόν δεν είχε καρπόν η συναγωγή, κατηράσθη, και εξηράνθη, και δεν έχει πλέον μήτε προφήτην, μήτε διδάσκαλον».  ^[230]

γ) Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας:

«Μ’ αυτό το νόημα να σκεφθείς και την παραβολή των Ευαγγελίων για τη συκιά. Κόπηκε λοιπόν από τον Θεό (το Ισραήλ) σαν άκαρπο και όχι καρποφόρο πια δένδρο. Όμως η αξίνα δεν χτύπησε την ρίζα, λέγει, αλλά βρίσκεται κοντά στη ρίζα. Κόπηκαν δηλαδή τα κλαδιά, αλλά το δένδρο δεν ξερριζώθηκε. Γιατί σώθηκε το υπόλειμμα του Ισραηλιτικού λαού (Ησ. ι ,22)και δεν χάθηκε ολοσχερώς η ρίζα». ^[231]

δ) Ο Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης:

«Ο Κύριος καταράστηκε την συκή, όχι τυχαία, μη νομίζεις κάτι τέτοιο, αλλά το έπραξε αυτό θέλοντας να δείξει στους αχάριστους Ιουδαίους, ότι όπως ακριβώς καταράστηκε την συκιά και αυτή ξεράθηκε αμέσως, με τον ίδιο τρόπο ακριβώς μπορεί να τιμωρήσει, όταν το κρίνει απαραίτητο, και αυτούς, παρότι είναι ο εκλεκτός του λαός, και να πάθουν ο,τι ακριβώς έπαθε η συκιά, όπως άλλωστε και έπραξε». ^[232]

ε) Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός:

«Έρχεται λοιπόν γρήγορα για να πάθει και βιάζεται να πιεί το ποτήρι του θανάτου, προκειμένου να φέρει την σωτηρία στον κόσμο, να σώσει τον κόσμο. Έρχεται πεινώντας για την σωτηρία των ανθρώπων και δεν βρίσκει καρπό· διότι παραβολικώς η συκή αυτό υπαινίσσεται». ^[233]
Δηλαδή το γένος των Ιουδαίων. Γιατί σε ποιούς άλλους ήρθε ο Χριστός για να βρει καρπό, έργα, αρετές, πίστη; Στα διάφορα άλλα έθνη που ήταν όλα ειδωλολατρικά και αλλόθρησκα;  Φυσικά και όχι. Μόνον στον «περιούσιο» λαό Του, το Ισραήλ.

ς) Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής:

«Ο Κύριός μας, επιστρέφοντας από τη Βηθανία στα Ιεροσόλυμα, δηλαδή μετά την τυπική και σκιώδη παρουσία του, που ήταν κρυμμένη μέσα στο νόμο, ερχόμενος ξανά στους ανθρώπους με τη σάρκα, είδε στο δρόμο μια συκιά που είχε μόνο φύλλα, που υπήρχε στη σκια και στους τύπους, δηλαδή τη σωματική λατρεία του νόμου... και μη βρίσκοντας καρπό, δηλαδή δικαιοσύνη, την καταράστηκε επειδή δεν έδινε τροφή στο Λόγο, η καλύτερα πρόσταξε να μη καλύπτει πια δυναστεύοντας την αλήθεια με τους νομικούς τύπους, πράγμα που αποδείχτηκε στη συνέχεια με τα έργα, αφού καταξεράθηκε εντελώς η νομική ωραιότητα που είχε την ύπαρξή της στα σχήματα μόνο και έσβησε η έπαρση των Ιουδαίων γι’ αυτή... Γι’ αυτό λέει “δεν ήταν ο καιρός των σύκων”(Μαρκ. ια’, 13)· ο χρόνος δηλαδή κατά τον οποίο κυριαρχούσε στην ανθρώπινη φύση ο νόμος, δεν ήταν καιρός καρπών της δικαιοσύνης, αλλά εικόνιζε τους καρπούς της δικαιοσύνης και μυούσε κατά κάποιο τρόπο τη μέλλουσα θεία κι απόρρητη και σωτήρια όλων χάρη, στη οποία δεν είχε φτάσει από την απιστία του ο παλαιός λαός του Ισραήλ και γι’ αυτό χάθηκε...

Η πάλι, κατά άλλη ερμηνεία· επειδή το πλήθος των ιερέων και γραμματέων και νομικών και Φαρισαίων, άρρωστοι από την κενή δόξα με την επίδειξη της πλαστής ευλάβειας των ηθών, φαινόμενοι ότι ασκούσαν δικαιοσύνη, έτρεφαν την έπαρση της οίησης, ο Λόγος λέει ότι η οίηση αυτών που αναφέρθηκαν είναι συκιά άκαρπη πλούσια μόνο σε φύλλα, την οποία, αυτός που επιθυμεί την σωτηρία όλων των ανθρώπων και πεινά την θέωσή τους, την καταριέται ως άκαρπη και την ξεραίνει...». ^[234]

ζ) Ο Προκόπιος Γαζαίος:

«Και όταν φάνηκαν στην γη, τα άνθη, οι άγιοι άνδρες των Χριστιανών, έφθασε ο καιρός της τομής, της αποβολής δηλαδή των Ιουδαίων. Και η συκή (που συμβόλιζε τους Ιουδαίους, γι’αυτό και την διέταξε ο οικοδεσπότης να μην βγάλει καρπό), αφού φύγει ο Χριστός, δεν θα ξαναανθίσει ποτέ, παρά μόνον κάπου κάπου θα βγάζει ολύνθους (=μικρά σύκα που βγαίνουν την περίοδο του χειμώνα και δεν ωριμάζουν ποτέ), μικρούς δηλαδή καρπούς μετανοίας, οι οποίοι όμως δεν πρόκειται να ωριμάσουν και να φαγωθούν ποτέ». ^[235]

η) Στο Συναξάριον της Μ. Δευτέρας διαβάζουμε τα εξής:

«Τη αγία και Μεγάλη Δευτέρα μνείαν ποιούμεθα του μακαρίου Ιωσήφ του Παγκάλου και της υπό του Κυρίου καταρασθείσης και ξηρανθείσης συκής...Την συναγωγήν, συκήν Χριστός, Εβραίων, Καρπών άμοιρον πνευματικών εικάζων, αρά ξηραίνει∙ ης φύγωμεν το πάθος.

Συκή ενταύθα εννοείται η συναγωγή των Ιουδαίων, εις την οποίαν ελθών ο Σωτήρ και μη ευρών εν αυτή τον πρέποντα καρπόν, ειμή μόνον την σκιαν του νόμου, απέσυρε και ταύτην την σκιαν απ  αὐτῆς και παντάπασιν αργήν την κατέστησεν». ^[236]

θ) Αλλά και ο Προφήτης Ιερεμίας (κεφ. ΚΔ ) βλέπουμε ότι παρομοιάζει τον Ιουδαϊκόν λαόν με δύο καλάθια σύκα. Το ένα καλάθι περιείχε καλά και όμορφα σύκα, το δε άλλο σάπια και πονηρά σύκα.

Τα καλά και όμορφα σύκα ήταν οι καλοί Ιουδαίοι που θα τους ξαναέφερνε πίσω στην πατρίδα τους, ενώ τα σάπια και πονηρά σύκα ήταν οι πονηροί Ιουδαίοι που θα τους διεσκόρπιζε εις πάσαν την γη, αποστέλλοντάς τους ταυτόχρονα, κατάρες, πείνες, αρρώστιες, πολέμους, μάχαιρα και άλλα πολλά. ^[237]

Άρα λοιπόν η συκιά πέραν πάσης αμφιβολίας, όπως είδαμε σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρες μας, συμβολίζει τους Εβραίους και την Ιουδαϊκή Συναγωγή.

Ένα λοιπόν πρωϊνό, και μάλιστα σε εποχή ανοίξεως που τα δένδρα δεν βγάζουν ακόμα καρπούς, ο Ιησούς «επείνασεν» και πλησίασε σε μια συκιά για να φάει σύκα.

«Επείνασεν», ο των όλων Δεσπότης. «Επείνασεν», Αυτός που εδημιούργησε από το μηδέν τα πάντα. «Επείνασεν», Αυτός που με πέντε άρτους και δύο ψάρια εχόρτασε πέντε χιλιάδες άνδρες, εκτός από τα γυναικόπαιδα. «Επείνασεν», Αυτός που φροντίζει για την τροφή και των πετεινών του ουρανού. «Επείνασεν»... «Επείνασεν»...

«Επείνασεν ο τρέφων πάσαν την οικουμένην. επείνασεν ο εκ πέντε άρτων πεντάκις χιλίους εις κόρον εκθρέψας. επείνασεν ο εκ πηλού ζώντας οφθαλμούς εργασάμενος. επείνασεν ο επί των κυμάτων της θαλάσσης περιπατήσας, και τους πόδας εις το ύδωρ μη βάψας. επείνασεν ο εννοία μόνη το ύδωρ εις οίνον μετατρέψας... Πως ουν επείνασεν ο Θεός;», ^[238]  λέγει ο  ιερός Χρυσόστομος.

«Τις γαρ πρωί εσθίει; Ο βασιλεύς, ο Κύριος, ο Διδάσκαλος· πρωί πεινών, ουκ έχει την επιθυμίαν της βρώσεως. Ου κρατεί της φύσεως, αλλ  ὥσπερ τις ακρατής και ακόλαστος, αλόγως ορμά προς την βρώσιν, εν καιρώ τω μη προσήκοντι. Και πως παιδεύει τους μαθητάς νηστεύειν, και μη ηττάσθαι πάθει επιθυμίας; Ουχ ούτως τούτό εστι· αλλ’ ώσπερ λόγω δια παραβολών διδάσκων ελάλει, ούτω και έργω τας παραβολάς διεξέρχεται. Προσήλθε τη συκή πεινάσας», ^[239] συμπληρώνει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.

Αυτός λοιπόν «επείνασεν» και, πρωΐ-πρωΐ μάλιστα, «τρέχει» στη συκιά για να φάει σύκα και επειδή δεν βρήκε τίποτε να φάει, από «κακία», την καταράται; Αστεία και βλάσφημα πράγματα.

Εντάξει, ας υποθέσουμε ότι επειδή ήταν και άνθρωπος και είχε και σώμα, πείνασε πραγματικά. Δεν ήξερε όμως και σαν Θεός, ότι το συγκεκριμένο δένδρο δεν είχε καρπούς;

Και αν ακόμη υποθέσουμε ότι ούτε αυτό το γνώριζε, τουλάχιστον δεν γνώριζε ότι την εποχή εκείνη (άνοιξη) η συκιές δεν έχουν βγάλει ακόμα  καρπούς; «ου γαρ ην καιρός σύκων». (Μαρκ. ια’, 13)

Φυσικά. Όλα τα ήξερε, ως Θεάνθρωπος όπου ήταν.

Ήθελε όμως να μας πει και να μας διδάξει κάτι βαθύτερο και ουσιαστικότερο με αυτήν Του την πράξη.

«Διότι δεν υπάρχει τίποτε που λέγει η πράττει ο Χριστός και δεν έχει μεγάλη σημασία, δεν κρύβει κάποιο μυστήριο. Τίποτε απολύτως δεν κάνει εάν δεν είναι πολύ χρήσιμο, ωφέλιμο και αληθινό και εάν δεν οδήγει τον νουν μας εις ουράνια πράγματα», ^[240] μας λέγει ο Χρυσορρήμων Ιωάννης.

Τα πάντα λοιπόν, μέσα στην Αγία Γραφή, έχουν τον λόγο και την σημασία τους.

Πρωΐ λοιπόν επείνασε, για να μας δείξει ότι πρωϊνό και όχι μεσημέρι η εσπέρας η βράδυ ενδιαφέρθηκε για τον άνθρωπο.

Η ακόμη ήθελε να μας ειπεί ότι από το πρωΐ, από την αρχή της ημέρας, δηλαδή από την αρχή της υπάρξεως του Εβραϊκού γένους, αλλά και της δημιουργίας του ανθρώπου γενικώτερα, «πεινούσε» και «διψούσε» για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.

Ακόμη, η λέξις «πρωΐ» σημαίνει την παρούσα ζωή, διότι μετά θάνατον θα είναι πλέον αργά για όλους μας αφού, «απόκειται τοις ανθρώποις άπαξ αποθανείν, μετά δε τούτο κρίσις» ^[241] και αφού όπως ξέρουμε «εν τω Άδη ουκ έστι μετάνοια».

Πλησίασε λοιπόν κοντά στην συκιά, κατέβηκε από τον ουρανό και έγινε άνθρωπος, για να δει από κοντά τι έγινε το δένδρο Του, το δένδρο που εφύτευσε ο ίδιος, η συκιά, δηλαδή οι Εβραίοι.

Έβγαλε άρα γε καρπούς η όχι, μετά από τόση φροντίδα που της επέδειξε όλα αυτά τα χρόνια, σκαλίζοντας το χώμα της, βάζοντας λίπασμα, ποτίζοντάς την, δηλαδή στέλνοντας τους Προφήτας Του με τους νόμους και τις εντολές Του, βοηθώντας τους σε πολλές περιπτώσεις και γλυτώνοντάς τους από πολλούς κινδύνους, όπως στην αιχμαλωσία της Βαβυλώνος, στην δουλεία της Αιγύπτου, στην Ερυθρά θάλασσα, με το μάννα στην έρημο, τα τείχη της Ιεριχούς και μύριες άλλες ευεργεσίες;

Πλησίασε λοιπόν, κοντά στο δένδρο Του, στη συκιά, στο Γένος των Ιουδαίων, πεινώντας και διψώντας για καρπούς. Για πίστη, για έργα, για αγάπη, για καλοσύνη και άλλες αρετές. Δυστυχώς όμως, δε βρήκε ούτε ένα σύκο, ούτε έναν καρπό, ούτε ένα καλό έργο στους Ιουδαίους, στο δένδρο Του, στο λαό Του, παρά μόνο φύλλα, δηλαδή τύπους, σκιές, τυπολατρίες, θυσίες χωρίς έλεος, χωρίς αγάπη, χωρίς περιεχόμενο. «Έλεον θέλω και ου θυσίαν». ^[242] 

Δεν βρήκε πίστη (καρπούς) αλλά μόνο φύλλα, το γράμμα του νόμου. Βρήκε μόνον Συναγωγές, Ραββίνους, Νομοδιδασκάλους, Αρχιερείς  «Γραμματείς και Φαρισαίους» που η καρδιά τους ήταν γεμάτη από τυπολατρία, μίσος και υπερηφάνεια και που ο,τι έκαναν, το έκαναν «για το θεαθείναι» των ανθρώπων.

Που, αντί να φροντίζουν να μην παραβαίνουν οι άνθρωποι, τις εντολές και τις παραδόσεις του Θεού, εκείνοι πρόσεχαν να μην παραβαίνουν οι άνθρωποι, τις εντολές και παραδόσεις τις δικές τους. «Αφέντες γαρ την εντολήν του Θεού κρατείτε την παράδοσιν των ανθρώπων». ^[243] 

Που, αντί να τηρούν τους Νόμους και τις εντολές του Θεού, καθώς και την ουσία αυτών, αυτοί κοιτούσαν και τηρούσαν τους τύπους. Εάν επί παραδείγματι, θα έπλεναν οι άνθρωποι τα χέρια τους πριν φάνε, εάν θα τηρούσαν το Σάββατο, εάν θα τηρούσαν κάποιες άλλες νομικές διατάξεις και τα όμοια.

Μη βρίσκοντας λοιπόν ο Κύριός μας κανέναν καρπό, παρά μόνον φύλλα, και αφού τελικά ούτε αυτόν τον ίδιον θέλησαν να τον δεχθούν και να τον πιστέψουν ως Μεσσία και Σωτήρα τους, θλιμμένος, απογοητευμένος, αλλά και αγανακτισμένος γι’ αυτήν την κατάσταση, αναγκάζεται να ξηράνει το συγκεκριμένο αυτό δένδρο, την συκιά, την Ιουδαϊκή Συναγωγή και όλο το γένος των Εβραίων, σαν λαό, αφού μετά από τόσων χρόνων φροντίδα και μετά από τόση επιμέλεια, στοργή και αγάπη που τους έδειξε, τελικά δεν απέδωσαν καρπούς.

Τι να το κάνει πλέον ένα τέτοιο δένδρο (έναν τέτοιο λαό) που δεν του αποδίδει ούτε έναν καρπό; Του είναι άχρηστο.

Ένα τέτοιο δένδρο δεν χρειάζεται να το έχει κανείς, να το φροντίζει και να το περιποιείται, χάνοντας το χρόνο του. Στο μόνο που μπορεί να χρησιμεύσει, είναι η φωτιά. Να κοπεί και να γίνει καυσόξυλα.

Αυτό άλλωστε δεν θα έκανε και ο οποιοσδήποτε γεωργός και άνθρωπος σε κάποιο δένδρο του, που το έχει και το περιποιείται με ιδιαίτερη φροντίδα, για πάρα πολλά χρόνια και που τελικά, όταν έλθει η ώρα να δώσει τους καρπούς του, αυτό δεν βγάζει ούτε έναν καρπό; Τι να το κάνει ένας γεωργός, ένα τέτοιο άχρηστο δένδρο; Δεν ξανασχολείται πλέον μαζί του. Το κόβει και το πετάει στην άκρη η το χρησιμοποιεί για την φωτιά.

Έτσι λοιπόν, τελικά ο Κύριός μας, αφού αυτό το δένδρο (ο Ιουδαϊκός Λαός) απεδείχθει άχρηστο, το ξήρανε και φύτευσε άλλο δένδρο (την εξ εθνών εκκλησία) πιο καλό, πιο όμορφο, πιο δυνατό, πιο ποιοτικό, που να μπορεί να αποδώσει καρπούς, όταν θα έλθει η ώρα.

Γι’ αυτό, και στο ίδιο κεφάλαιο, μετά την αναφορά στη συκιά, τους αναφέρει άλλα δύο σχετικά παραδείγματα.

Στο πρώτο, μιλάει για έναν πατέρα που είχε δύο υιούς και που κάποια μέρα πηγαίνει στον μεγάλο, τον πρωτότοκο (Ισραήλ) και του λέει να πάει στον αμπελώνα του και να εργασθεί και εκείνος του είπε μεν εντάξει, αλλά στη συνέχεια δεν πήγε.

Αργότερα, λέει το ίδιο στον δεύτερο υιό του (τα έθνη) ο οποίος στην αρχή αρνήθηκε, όμως στη συνέχεια άλλαξε γνώμη και πήγε στον αμπελώνα του πατέρα του.

Στο δεύτερο παράδειγμα, μας μιλάει πάλι για έναν αμπελώνα, όπου ο κύριος αυτού (Θεός Πατέρας) τον παρεχώρησε σε κάποιους γεωργούς (Εβραϊκός λαός) για να τον καλλιεργούν. Και όταν, μετά από χρόνια ήλθε ο υιός (Υιός του Θεού) αυτού που είχε την άμπελον, αφού ο κύριος του αμπελώνα είχε στείλει προηγουμένως πολλούς δούλους του (Προφήτας, δικαίους κλπ.) και άλλους από αυτούς έδιωξαν, άλλους βασάνισαν και άλλους σκότωσαν οι γεωργοί, τελικά εφόνευσαν και αυτόν, τον υιόν του κυρίου τους (τον Ιησούν Χριστόν), προκειμένου να πάρουν δικό τους τον αμπελώνα.

Στην ερώτηση λοιπόν του Χριστού, «όταν ουν έλθη ο κύριος του αμπελώνος, τι ποιήσει τοις γεωργοίς εκείνοις;» οι ίδιοι οι Ιουδαίοι δίνουν την απάντηση: «Κακούς κακώς απολέσει αυτούς, και τον αμπελώνα εκδώσεται άλλοις γεωργοίς, οίτινες αποδώσουσιν αυτώ τους καρπούς εν τοις καιροίς αυτών». ^[244]

Και με τα δύο αυτά παραδείγματα, ήθελε να τους πει ότι, επειδή δεν το αξίζουν και επειδή θα έφθαναν στο φοβερό σημείο ακόμη και να Τον φονεύσουν, θα τους εγκαταλείψει, «ιδού αφίεται υμίν ο οίκος υμών έρημος», ^[245]  θα άρη την χάρη και την ευλογία Του απ’ αυτούς και θα πάψουν πλέον να είναι ο «περιούσιος Λαός Του». ^[246] 

Θα δώσει δε, την κληρονομία του σε άλλους λαούς, σε άλλα έθνη, στα ειδωλολατρικά μέχρι τότε έθνη· «δια τούτο λέγω υμίν ότι αρθήσεται αφ’ υμών η βασιλεία του Θεού και δοθήσεται έθνει ποιούντι τους καρπούς αυτής». ^[247]

Τόσα τους είπε, τόσα τους έκανε, για να τους βοηθήσει και συνετίσει, αλλά αυτών η καρδία είχε τόσο πωρωθεί, που δεν αντελήφθησαν τίποτε. «Ιερουσαλήμ Ιερουσαλήμ, η αποκτέννουσα τους προφήτας και λιθοβολούσα τους απεσταλμένους προς αυτήν! ποσάκις ηθέλησα επισυναγαγείν τα τέκνα σου ον τρόπον επισυνάγει όρνις τα νοσσία εαυτής υπό τας πτέρυγας, και ουκ ηθελήσατε». ^[248] 

Λέγει χαρακτηριστικά, ερμηνεύοντας τα ανωτέρω, ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός:

«Ταύτα δια παραβολών αινιττόμενος, ουκ έπειθεν. Εκάμμυσαν γαρ τους οφθαλμούς αυτών του μη βλέπειν και τοις ωσί βαρέως ήκουσαν. Διο ουκ ηύγασεν αυτούς το φως του Ευαγγελίου. Ω της ατόπου των ανιέρων ιερέων πωρώσεως». ^[249]

Η ξηρανθείσα Συκή ξαναβγάζει φύλλα το 1948

Αφού λοιπόν είδαμε, ότι η καταρασθείσα και ξηρανθείσα συκή συμβολίζει την Συναγωγή των Ιουδαίων και όλο το γένος των Εβραίων, τους οποίους ο Κύριος μας «καταράστηκε», ας έλθουμε τώρα στην αρχική παραβολή μας.

«Από την συκιά δε μάθετε την παρομοίωσιν· όταν πλέον ο κλάδος της γίνη μαλακός και αρχίζει να βγάζει τα φύλλα, γνωρίζετε, καταλαβαίνετε όλοι, ότι πλησιάζει το καλοκαίρι. Έτσι λοιπόν και σεις, όταν θα δείτε όλα αυτά, να ξέρετε ότι είναι κοντά το τέλος, η Δευτέρα Παρουσία μου. Σας διαβεβαιώνω, ότι δεν θα περάση η γενεά αυτή, έως ότου γίνουν όλα όσα σας προείπα. Ο ουρανός και η γη θα παρέλθουν, οι λόγοι μου όμως δεν θα παρέλθουν, αλλά θα πραγματοποιηθούν εξ ολοκλήρου» (ΚΔ’, 32-35).

Τι μας λέει λοιπόν εδώ ο Θεός μας;

Ότι όταν θα δούμε την συκιά - ποιά συκιά; - αυτήν τη συκιά, που «καταράστηκε» ο Κύριος και ξεράθηκε, δηλαδή την Συναγωγή των Ιουδαίων και όλο το γένος των Εβραίων, να ξαναβγάζει φύλλα, φύλλα όχι καρπούς, δηλαδή να επιστρέφουν ξανά στην πατρίδα τους, να  ιδρύουν ξανά κράτος και να αρχίζουν πάλι την ζωή τους σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο, με τους Ραββίνους τους,  τις συναγωγές τους, τις προσευχές και θυσίες τους κ.λπ., τότε να ξέρουμε ότι, ο ερχομός Του είναι πολύ κοντά, πάρα πολύ κοντά, «εγγύς επί θύραις».

Όσο κοντά είναι κάποιος που βρίσκεται έξω από την πόρτα μας και όσο κοντά είναι η άνοιξη από το καλοκαίρι.

Μάλιστα δε, για να μην παρανοήσουμε η κάποιοι εσκεμμένα διαστρέψουν το νόημα των λόγων Του, μας δίνει και ένα ακόμη επιπλέον σημείο.

Ποιό είναι αυτό; Το ότι η γενεά που θα δει την συκιά να ξαναβγάζει φύλλα, δεν θα φύγει απ’ αυτή την ζωή, προτού δει να γίνεται η Δευτέρα Παρουσία. «αμήν λέγω υμίν, ου μη παρέλθη η γενεά αύτη έως αν πάντα ταύτα γένηται». (ΚΔ’, 34)

Δηλαδή, η γενεά εκείνη που θα δει τους Ιουδαίους να επιστρέφουν στα εδάφη τους, ύστερα από 2.000 χρόνια εγκατάλειψης από τη χάρη του Θεού και όντες διεσκορπισμένοι εις όλη τη γη, χωρίς πατρίδα, χωρίς Ναό, χωρίς θυσίες, αυτή η γενεά λοιπόν, θα ζήσει και την Δευτέρα Παρουσία!

Πότε άρα γε η «συκιά», ξαναέβγαλε φύλλα;

Πότε δηλαδή ο Εβραϊκός λαός δημιούργησε κράτος, το κράτος του Ισραήλ μετά από 2.000 χρόνια περίπου;

Όπως είναι γνωστό από την Ιστορία, αυτό συνέβη το έτος 1948.

Και όπως μια συκιά δεν βγάζει κατ’ ευθείαν τα φύλλα της μεγάλα και έτοιμα, αλλά ξεκινάει να βγάζει πρώτα μια μικρή μυτούλα που σιγά-σιγά ανοίγει και δίνει μικρά και τρυφερά φυλλαράκια, τα οποία όσο περνάει ο καιρός μεγαλώνουν και γίνονται κανονικά και σκληρά φύλλα, μέχρι να έλθει η ώρα να βγάλει και τους «καρπούς», έτσι και οι Εβραίοι. 

Έφτιαξαν μεν το κράτος τους το 1948, αλλά αυτό ήταν η αρχή.

Σιγά σιγά, κέρδισαν τα παλαιά τους εδάφη και τις πόλεις, με πολλούς αγώνες και πολέμους. Όπως με τον πόλεμο των έξι ημερών το 1967, που κατέλαβαν και πήραν ο,τι πιο σπουδαίο και σημαντικό γι’ αυτούς· τα Ιεροσόλυμα. Που είναι τα πάντα γι’ αυτούς. Που είναι η αγία Σιών, η ιερή τους πόλη, εκεί όπου είχαν τον μοναδικό Ναό και θυσιαστήριό τους, τον Ναό του Σολομώντα και που χωρίς αυτόν, δεν έχουν τίποτα.

Σιγά-σιγά κτίζουν τις πόλεις τους, την μία μετά την άλλη, σε όλο το

Ισραήλ.

Σιγά-σιγά επιστρέφουν από όλο τον κόσμο χιλιάδες Ισραηλίτες και εποικίζουν όλες τις περιοχές και τις πόλεις τους.

Σιγά-σιγά προετοιμάζουν τα ιερά σκεύη και τελετουργικά του Ναού τους, για να είναι όλα έτοιμα μόλις κτιστεί ο Ναός τους.

Σιγά-σιγά ετοιμάζουν τους ιερείς και αρχιερείς τους και βέβαια για να τα κάνουν όλα αυτά (κοντά στον νου και η γνώση) θα είναι σχεδόν έτοιμοι για να κτίσουν τον Ναόν τους και να υποδεχθούν τον μεσσία τους, τον Αντίχριστον για εμάς.

Το 1948 λοιπόν άρχισε η «συκιά», δηλαδή ο Εβραϊκός λαός, να ξαναβγάζει φύλλα.

Άρα, η γενεά που θα δει η μάλλον που είδε πλέον το 1948 τους Εβραίους να επιστρέφουν, μετά από 2.000 χρόνια στην πατρίδα τους, και να κάνουν όλα αυτά που είπαμε, δεν θα φύγει απ’ αυτή τη ζωή μέχρι που θα δει τον Κύριόν μας να έρχεται ξανά, στην Δεύτερη και ένδοξη Παρουσία Του!

Η χρονική διάρκεια μιας "γενεάς"

Πόσα χρόνια όμως ζει μια γενεά;

Σύμφωνα με τα ισχύοντα δεδομένα, περίπου 70 χρόνια.

Προσθέστε τώρα τα 70 χρόνια στο 1948  και έχουμε και πάλι μπροστά μας το έτος 2018. (1948+70=2018)

Τώρα, όσον αφορά την σίγουρη ένσταση πολλών για την ερμηνεία της λέξεως «γενεά», γιατί εδώ δηλαδή η «γενεά» να σημαίνει 70 έτη και όχι 80, 100, 1000 έτη η όλη την παρούσα ζωή η κάτι άλλο, έχουμε να απαντήσουμε τα εξής:

Πρώτον, αποκλείεται ο,τι δήποτε πάνω από 100 έτη, διότι τότε δεν θα ήταν «σημείο» για τους ζώντες και βλέποντες όλα αυτά, αφού όλοι αυτοί, που θα έβλεπαν την συκιά να ξαναβγάζει φύλλα, εν τω μεταξύ θα είχαν πεθάνει δεκάδες, εκατοντάδες η χιλιάδες χρόνια πριν, ανάλογα με το πως κάποιος θα οριοθετούσε την μία «γενεά».

Άρα κάτι τέτοιο, δεν θα μπορούσε να είναι «σημείο» για όλους αυτούς, αφού θα είχαν πεθάνει...

Ούτε βέβαια θα μπορούσε να εννοεί ολόκληρη την παρούσα ζωή του κόσμου και την “γενεά” όλου του ανθρωπίνου γένους, γιατί αυτό αφ’ ενός μεν δεν είναι προφητεία και αφ’ ετέρου δε, δεν θα ταίριαζε στον Κύριό μας.

Μάλιστα εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα κάποιοι να οδηγηθούν στο βλάσφημο συμπέρασμα ότι ο Θεός δεν επαληθεύτηκε, η ότι δεν μπορεί να γνωρίζει επακριβώς πότε θα συμβεί κάτι, η ότι με τον τρόπον αυτόν ο Θεός όχι μόνον δεν βοηθάει τους δικούς Του ανθρώπους, αλλά τους ξεγελάει και τους μπερδεύει περισσότερο.

Δεύτερον.

Ως γνωστόν τα λόγια του Κυρίου μας, στο ΚΔ  κεφάλαιο του Ματθαίου και στο ΚΑ’ του Λουκά, είναι απάντηση στη διπλή ερώτηση των Μαθητών Του, για το πότε θα καταστραφεί ο Ναός του Σολομώντος και για το πότε θα γίνει η Δευτέρα Έλευσή Του (Ματθ. κδ’, 3).

Αναφέρονται λοιπόν σ’ αυτά τα δύο γεγονότα:

α) Την Καταστροφή του Ναού του Σολομώντος και

β) το Τέλος του Κόσμου.

Ο Κύριός μας, πότε αναφέρεται στην καταστροφή του Ναού, πότε στο Τέλος του κόσμου και πότε και στα δύο αυτά γεγονότα, ταυτόχρονα.

Το συγκεκριμένον λοιπόν χωρίον, αναφέρεται ταυτόχρονα και ως προφητεία στους Εβραίους για την καταστροφή του Ναού τους.

Εκεί λοιπόν βλέπουμε να αναφέρεται σαφώς ότι, η Ιερουσαλήμ θα πολιορκηθεί και θα κυριευθεί από τους Ρωμαίους, ότι ο Ναός του Σολομώντος θα καταστραφεί ολοσχερώς και δεν θα μείνει πέτρα επάνω στην πέτρα, και ότι ο Εβραϊκός λαός αφού περάσει τα πάνδεινα, στην συνέχεια θα αιχμαλωτιστεί και θα διασκορπιστεί σε όλα τα κράτη της γης.

Αυτά δε όλα ο Κύριός μας, τους είχε πει προφητικώς ότι θα συνέβαιναν, προτού περάσει η γενεά εκείνη που ζούσε τότε. 

Και πράγματι, ο,τι είπε ο Κύριος και Θεός μας πραγματοποιήθηκε με την πιο παραμικρή λεπτομέρεια, το έτος 70 μ.Χ. επί Τίτου, του Ρωμαίου Στρατηγού.

Αφού λοιπόν εκεί ο Θεός με την λέξη «γενεά» εννοούσε την τότε παρούσα γενεά, γιατί εδώ να εννοεί κάτι άλλο, αφού μάλιστα αναφέρεται σε γεγονότα που σχετίζονται και αποδέκτες έχουν τον τότε λαόν του Θεού, δηλαδή τους Εβραίους και τον νυν λαόν του Θεού, τους Χριστιανούς;

Προσέξτε δε και κάτι άλλο, που σίγουρα σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι τυχαίο!

Από τότε που επέστρεψαν από την Βαβυλώνειο αιχμαλωσία και έφτιαξαν ξανά τα τείχη της Ιεροσαλήμ και τον Ναό τους, μέχρι τότε που γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός, πέρασαν 70 εβδομάδες ετών. (Δανιήλ θ , 24)

Από τότε δε που γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός, μέχρι τότε που καταστράφηκαν τα Ιεροσόλυμα και ο Ναός τους, πέρασαν και πάλιν ακριβώς 70 χρόνια.

Και απ’ ότι φαίνεται, από τότε που θα δημιουργηθεί («γεννηθεί»)  ξανά το κράτος του Ισραήλ, το 1948, μέχρι τότε που θα πάψει να υφίσταται, το 2018 και θα «καταστραφεί» μια για πάντα, θα περάσουν και πάλι ακριβώς 70 χρόνια. (1948+70=2018)

Μάλιστα, σχεδόν στην μέση των πρώτων 70 ετών, το 33 μ.Χ. "φεύγει" ο Κύριός μας, ενώ σχεδόν στην μέση των τελευταίων 70 ετών, γεννιέται, έρχεται ο Αντίχριστος.

Με άλλα λόγια, τα τελευταία 70 έτη αφορούν την περίοδο που οι Εβραίοι ξαναίδρυσαν το κράτος τους και ξεκινά η μέτρησή τους από το 1948.

Στο μέσον λοιπόν αυτών των 70 ετών έχουμε την γέννηση του Αντιχρίστου.  1948+35=1983 γέννηση Αντιχρίστου.

Και στο υπόλοιπο μισό έχουμε και την Δευτέρα Παρουσία. 1983+35=2018 Δευτέρα Παρουσία.

Και ακόμη, εάν προσθέσουμε τα χρόνια που έζησε ο Χριστός και τα  χρόνια που θα ζήσει ο Αντίχριστος, θα δούμε ότι και πάλι συμπληρώνονται 70 χρόνια. (33,5+36,5=70) 

Τρίτον:

Στο Ευαγγέλιο του Λουκά (γ , 23-38) αναφέρεται η γενεαλογία του Χριστού. Εάν μετρήσουμε τις γενεές από τον Αδάμ μέχρι τον Χριστόν θα δούμε ότι είναι 77 γενεές.

«Αρίθμησε λοιπόν από τον Αδάμ μέχρι της παρουσίας του Χριστού τας γενεάς και, σύμφωνα με την γενεαλογίαν του Λουκά, θα εύρης ότι ο Κύριος εγεννήθη κατά την εβδομηκοστήν εβδόμην διαδοχήν». ^[250]

Ο Κύριός μας, ως γνωστόν γεννήθηκε το έτος 5508 από Αδάμ.

Εάν διαιρέσουμε λοιπόν το 5508 με το 77, θα βρούμε πηλίκο 71,5 έτη.

Άρα και από εδώ αποδεικνύεται, ότι μία γενεά είναι γύρω στα 70 έτη.

Τέταρτον:

Αλλά και ο Προφητάναξ Δαυίδ στους Ψαλμούς του, ομολογεί ότι μια γενεά είναι γύρω στα 70 το πολύ 80 χρόνια. «Αι ημέραι των ετών ημών εν αυτοίς εβδομήκοντα έτη, εάν δε εν δυναστείαις, ογδοήκοντα έτη, και το πλείον αυτών κόπος και πόνος· ότι επήλθε πραότης εφ  ἡμᾶς, και παιδευθησόμεθα». ^[251]

Τώρα εάν κάποιος κακοπροαίρετος θέλει να «παίξει» με τα χρόνια μιας γενεάς και να αφαιρέσει η να προσθέσει κάποια χρόνια, επειδή ο Κύριός μας δεν ανέφερε συγκεκριμένα χρόνια που θα περάσουν, αλλά μίλησε αόριστα για μια «γενεά», η οποία μπορεί να είναι κατά μέσον όρο από 70 έως 80 χρόνια, και πάλι δεν αλλάζει τίποτε από την ουσία των γεγονότων, αφού το μόνο που θα καταφέρει, θα είναι να παρατείνει από ένα έως δέκα το πολύ χρόνια τον ερχομόν του Κυρίου μας, το οποίον όμως δεν μπορεί να ισχύει, όπως βλέπουμε από άλλα σημεία του βιβλίου μας.

Και προσέξτε, τι μας τονίζει ο Κύριός μας, ακριβώς στο ίδιο σημείο και στίχο που μιλάει για την συκιά.

Μην τολμήσει, μας λέει, να διαστρέψει κανείς τα λόγια μου και μη νομίσει κάποιος, ότι όλα αυτά που είπα δεν θα γίνουν.

Όχι! Ο ουρανός και η γη μπορεί να παρέλθουν, αλλά τα λόγια μου όχι. Θα γίνουν και θα πραγματοποιηθούν όλα στο ακέραιο.

«Ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι».

(Από το βιβλίον του πατρός Μαξίμου «2018 ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ». Σελ, 163-173)

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

225. Ματθ. κδ’, 32-35
226. Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 14, 46
227. Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 13, 184
228. Ματθ. κα’, 18-19
229. «Ταύτην την συκήν οι πολλοί των ερμηνέων ειρήκασι τη των Ιουδαίων συναγωγή» (Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου P.G. 59, 587)
230. «Έχει δε η συκή αύτη και τύπον της Ιουδαίων Συναγωγής, οι φύλλα μόνον είχον, τουτέστι, νόμον σκιαν αυτοίς παρέχοντα, καρπόν δε ουδένα είχον... Επεί τοίνυν ουκ είχε καρπόν η συναγωγή, κατηράθη και εξηράνθη, μήτε προφήτην μήτε διδάσκαλον έχουσα» (Αγ. Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας P.G 123, 373 & 616)
231. «Εις τούτο λήψη και την εν τοις Ευαγγελίοις περί της συκής παραβολήν. Ουκούν ως άκαρπον και ουκ ευγενές έτι φυτόν εξεκόπη παρά Θεού· πλην ουκ εις την ρίζαν την αξίνην τεθείσθαί φησιν, αλλά προς την ρίζαν, τουτέστιν εγγύς της ρίζης. Εξεκόπησαν το φυτόν· σέσωσται γαρ το κατάλειμμα του Ισραήλ, και ουχ ολόρριζος απόλωλεν» (Αγ. Κυρίλλου Αλεξανδρείας, ΕΠΕ 25, 217 & P.G. 72, 517)
232. «Την συκήν ουχ απλώς ο Κύριος κατηράσατο, μη τούτο νομίζετε, ω των θείων ακόρεστε, αλλ  ἵνα δείξη τοις αγνώμοσιν Ιουδαίοις, ότι έχει δύναμιν και προς τιμωρίαν αρκούσαν...» (Αγ. Ισιδώρου Πηλουσιώτου, P.G. 78, 213Β)
233. «Έρχεται τοίνυν παθείν επειγόμενος, και σπεύδων πιείν το του θανάτου ποτήριον το παντός του κόσμου σωτήριον. Έρχεται πεινών την των ανθρώπων σωτηρίαν, και ουχ ευρίσκει εν αυτή καρπόν· ταύτην γαρ η συκή παραβολικώς αινίττεται» (Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού  P.G. 96, 580)
234. «Ο Θεός Λόγος που οικονομεί τα πάντα για χάρη της σωτηρίας των ανθρώπων, αφού παιδαγώγησε πρώτα τη φύση μας με το νόμο που περιέχει σωματικότερη λατρεία –γιατί δεν μπορούσε να δεχτεί την αλήθεια γυμνή από τυπικά προκαλύμματα εξαιτίας της άγνοιας και της αλλοτρίωσης που της προκλήθηκε προς τα αρχέτυπα θεία πράγματα- ύστερα, ερχόμενος στον κόσμο αφού έγινε φανερά από τον εαυτό του άνθρωπος παίρνοντας σάρκα που είχε νοερή και λογική ψυχή, κι αφού ως Λόγος μετέφερε τη φύση μας στην άυλη, γνωστική, πνευματική λατρεία, δεν ήθελε, αφού πια φάνηκε στη ζωή η αλήθεια, να εξουσιάζει η σκια, που τύπος της ήταν η συκιά. Γι’ αυτο λέει· επιστρέφοντας από τη Βηθανία στα Ιεροσόλυμα (Ματθ. κα’, 18· Μαρκ. ια’, 11), δηλαδή μετά την τυπική και σκιώδη και που ήταν κρυμμένη μέσα στο νόμο παρουσία του, ερχόμενος ξανά στους ανθρώπους με τη σάρκα –γιατί έτσι πρέπει να εκληφθεί το «επιστρέφοντας»- είδε στο δρόμο μια συκιά που είχε μόνο φύλλα (Ματθ. κα’, 18· Μαρκ. ια’, 13), που υπήρχε στη σκια και στους τύπους, δηλαδή τη σωματική λατρεία του νόμου κατά την άστατη και παροδική -επειδή ήταν δίπλα στο δρόμο- παράδοση, τη λατρεία των τύπων μόνο και τώνθεσμών που περνούν. Όταν ο Λόγος την είδε σαν συκιά ωραία και μεγαλοπρεπή και στολισμένη, ωσάν με φύλλα, με τα εξωτερικά περιβλήματα των σωματικών παραγγελμάτων του νόμου και μη βρίσκοντας καρπό, δηλαδή δικαιοσύνη, την καταράστηκε επειδή δεν έδινε τροφή στο Λόγο, η καλύτερα πρόσταξε να μη καλύπτει πια δυναστεύοντας την αλήθεια με τους νομικούς τύπους, πράγμα που αποδείχτηκε στη συνέχεια με τα έργα, αφού καταξεράθηκε εντελώς η νομική ωραιότητα που είχε την ύπαρξή της στα σχήματα μόνο και έσβησε η έπαρση των Ιουδαίων γι’ αυτή. Γιατί δεν ήταν εύλογο αλλά ούτε κι επίκαιρο, αφού πια είχε φανεί λαμπρή η αλήθεια των καρπών της δικαιοσύνης να παρασύρεται και να ξεγελιέται από τα φύλλα η όρεξη όσων παράτρεχαν σαν δρόμο την παρούσα ζωή και να αφήνουν τους πλούσιους φαγώσιμους καρπούς του Λόγου. Γι’ αυτό λέει «δεν ήταν ο καιρός των σύκων» (Μαρκ. ια’, 13)· ο χρόνος δηλαδή κατά τον οποίο κυριαρχούσε στην ανθρώπινη φύση ο νόμος, δεν ήταν καιρός καρπών της δικαιοσύνης, αλλά εικόνιζε τους καρπούς της δικαιοσύνης και μυούσε κατά κάποιο τρόπο τη μέλλουσα θεία κι απόρρητη και σωτήρια όλων χάρη, στη οποία δεν είχε φτάσει από την απιστία του ο παλαιός λαός και γι’ αυτό χάθηκε. Γιατί ο Ισραήλ, λέει ο θείος απόστολος, «με το να επιδιώκει το νόμο της δικαιοσύνης», δηλαδή το νόμο της σκιας και των τύπων, «δεν έφτασε στο νόμο της δικαιοσύνης» (Ρωμ. θ’, 31), δηλαδή το νόμο που ολοκληρώνεται με το Πνεύμα του Χριστού. 
Η πάλι, κατά άλλη ερμηνεία· επειδή το πλήθος των ιερέων και γραμματέων και νομικών και Φαρισαίων, άρρωστοι από την κενή δόξα με την επίδειξη της πλαστής ευλάβειας των ηθών, φαινόμενοι ότι ασκούσαν δικαιοσύνη, έτρεφαν την έπαρση της οίησης, ο Λόγος λέει ότι η οίηση αυτών που αναφέρθηκαν είναι συκιά άκαρπη πλούσια μόνο σε φύλλα, την οποία, αυτός που επιθυμεί τη σωτηρία όλων των ανθρώπων και πεινά τη θέωσή τους, την καταριέται ως άκαρπη και την ξεραίνει, ώστε, προκρίνοντας από το να φαίνονται, το να είναι δίκαιοι, αφού ξεντυθούν το χιτώνα της ηθικής υπόκρισης και φορέσουν το γνήσιο χιτώνα της αρετής, όπως θέλει ο θείος Λόγος, να περάσουν μ’ ευσέβεια τη ζωή τους παρουσιάζοντας στο Θεό της ψυχής μάλλον τη διάθεση, παρά την πλαστότητα των ηθών στους ανθρώπους. (Αγ. Μαξίμου Ομολογητού Φιλοκαλία 14 Β σελ. 117)
235. «Και των ανθέων οφθέντων εν τη γη των εν τω Χριστιανισμώ αγίων ανδρών, καιρός της τομής έφθακε της αποβολής των Ιουδαίων· και η συκή ην κόψαι δια το μη φέρειν καρπόν ο οικοδεσπότης εκέλευσεν, τους της μετανοίας εξήνθησεν ολύνθους, μετά την επιδημίαν Χριστού...» Προκοπίου του Γαζαίου P.G. 87Β, 1065)
236. Τριώδιον Μ. Δευτέρα, και Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας Τόμος ΙΓ’, σελ. 471-473
237. «Έδειξέ μοι Κυριος δύο καλάθους σύκων κειμένους κατά πρόσωπον ναού Κυρίου μετά το αποικίσαι Ναβουχοδονόσορ βασιλέα Βαβυλώνος τον  Ιεχονίαν υιόν  Ιωακεὶμ βασιλέα  Ιούδα και τους άρχοντας και τους τεχνίτας και τους δεσμώτας και τους πλουσίους εξ  Ιερουσαλὴμ και ήγαγεν αυτούς εις Βαβυλώνα· 2 ο κάλαθος ο εις σύκων χρηστών σφόδρα, ως τα σύκα τα πρώϊμα, και ο κάλαθος ο έτερος σύκων πονηρών σφόδρα, α ου βρωθήσεται από πονηρίας αυτών. 3 και είπε Κυριος προς με· τι συ οράς,  Ιερεμία; και είπα· σύκα· τα χρηστά χρηστά λίαν, και τα πονηρά πονηρά λίαν, α ου βρωθήσεται από πονηρίας αυτών. 4 και εγένετο λόγος Κυρίου προς με λέγων· 5 τάδε λέγει Κυριος ο Θεός  Ισραήλ· ως τα σύκα τα χρηστά ταύτα, ούτως επιγνώσομαι τους αποικισθέντας  Ιούδα, ους εξαπέσταλκα εκ του τόπου τούτου εις γην Χαλδαίων εις αγαθά. και στηριώ τους οφθαλμούς μου επ’ αυτούς εις αγαθά και αποκαταστήσω αυτούς εις την γην ταύτην εις αγαθά και ανοικοδομήσω αυτούς και ου μη καθελώ και καταφυτεύσω αυτούς και ου μη εκτίλω. 7 και δώσω αυτοίς καρδίαν του ειδέναι αυτούς εμέ, ότι εγώ ειμι Κυριος, και έσονταί μοι εις λαόν, και εγώ έσομαι αυτοίς εις Θεόν, ότι επιστραφήσονται επ’ εμέ εξ όλης της καρδίας αυτών. 8 και ως τα σύκα τα πονηρά, α ου βρωθήσονται από πονηρίας αυτών, τάδε λέγει Κυριος, ούτως παραδώσω τον Σεδεκίαν βασιλέα  Ιούδα και τους μεγιστάνας αυτού και το κατάλοιπον  Ιερουσαλὴμ τους υπολελειμμένους εν τη γη ταύτη και τους κατοικούντας εν Αιγύπτω. 9 και δώσω αυτούς εις διασκορπισμόν εις πάσας τας βασιλείας της γης, και έσονται εις ονειδισμόν και εις παραβολήν και εις μίσος και εις κατάραν εν παντί τόπω, ου έξωσα αυτούς εκεί. 10 και αποστελώ εις αυτούς τον λιμόν και τον θάνατον και την μάχαιραν, έως αν εκλείπωσιν από της γης, ης έδωκα αυτοίς». (Ιερεμίας ΚΔ’)
238. Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, P.G. 59, 587
239. Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού  P.G. 96, 580
240. Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ρ.G. 59, 587
241. Εβρ. θ’, 27
242. Ματθ. θ’, 13
243. Μαρκ. ζ’, 8
244. Ματθ. κα’, 40-41
245. Ματθ. κγ’, 38
246. Δευτ. ιδ’, 2
247. Ματθ. κα’, 43
248. Ματθ. κγ’, 37
249. Αγ. Ιωάννου Δαμασκηνού, P.G. 96, 584
250. Μ. Βασιλείου ΕΠΕ 3, 289
251. Ψαλμ. πθ’, 10

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

225. Ματθ. κδ’, 32-35
226. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 14, 46
227. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 13, 184
228. Ματθ. κα’, 18-19
229. «Ταύτην τήν συκῆν οἱ πολλοί τῶν ἑρμηνέων εἰρήκασι τῇ τῶν Ἰουδαίων συναγωγῇ» (Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου P.G. 59, 587)
230. «Ἔχει δέ ἡ συκῇ αὕτη καί τύπον τῆς Ἰουδαίων Συναγωγῆς, οἵ φύλλα μόνον εἶχον, τουτέστι, νόμον σκιάν αὐτοῖς παρέχοντα, καρπόν δέ οὐδένα εἶχον... Ἐπεί τοίνυν οὐκ εἶχε καρπόν ἡ συναγωγή, κατηράθη καί ἐξηράνθη, μήτε προφήτην μήτε διδάσκαλον ἔχουσα» (Ἁγ. Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας P.G 123, 373 & 616)
231. «Εἰς τοῦτο λήψῃ καί τήν ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις περί τῆς συκῆς παραβολήν. Οὐκοῦν ὡς ἄκαρπον καί οὐκ εὐγενές ἔτι φυτόν ἐξεκόπη παρά Θεοῦ∙ πλήν οὐκ εἰς τήν ῥίζαν τήν ἀξίνην τεθεῖσθαί φησιν, ἀλλά πρός τήν ῥίζαν, τουτέστιν ἐγγύς τῆς ῥίζης. Ἐξεκόπησαν τό φυτόν∙  σέσωσται γάρ τό κατάλειμμα τοῦ Ἰσραήλ, καί οὐχ ὁλόῤῥιζος ἀπόλωλεν» (Ἁγ. Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, ΕΠΕ 25, 217 & P.G. 72, 517)
232. «Τήν συκῆν οὐχ ἁπλῶς ὁ Κύριος κατηράσατο, μή τοῦτο νομίζετε, ὦ τῶν θείων ἀκόρεστε, ἀλλ᾿ ἵνα δείξῃ τοῖς ἀγνώμοσιν Ἰουδαίοις, ὅτι ἔχει δύναμιν καί πρός τιμωρίαν ἀρκοῦσαν...» (Ἁγ. Ἰσιδώρου Πηλουσιώτου, P.G. 78, 213Β)
233. «Ἔρχεται τοίνυν παθεῖν ἐπειγόμενος, καί σπεύδων πιεῖν τό τοῦ θανάτου ποτήριον τό παντός τοῦ κόσμου σωτήριον. Ἔρχεται πεινῶν τήν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν, καί οὐχ εὑρίσκει ἐν αὐτῇ καρπόν· ταύτην γάρ ἡ συκῆ παραβολικῶς αἰνίττεται» (Ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ  P.G. 96, 580)
234. «Ὁ Θεός Λόγος πού οἰκονομεῖ τά πάντα γιά χάρη τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων, ἀφοῦ παιδαγώγησε πρῶτα τή φύση μας μέ τό νόμο πού περιέχει σωματικότερη λατρεία –γιατί δέν μποροῦσε νά δεχτεῖ τήν ἀλήθεια γυμνή ἀπό τυπικά προκαλύμματα ἐξαιτίας τῆς ἄγνοιας καί τῆς ἀλλοτρίωσης πού τῆς προκλήθηκε πρός τά ἀρχέτυπα θεῖα πράγματα- ὕστερα, ἐρχόμενος στόν κόσμο ἀφοῦ ἔγινε φανερά ἀπό τόν ἑαυτό του ἄνθρωπος παίρνοντας σάρκα πού εἶχε νοερή καί λογική ψυχή, κι ἀφοῦ ὡς Λόγος μετέφερε τή φύση μας στήν ἄυλη, γνωστική, πνευματική λατρεία, δέν ἤθελε, ἀφοῦ πιά φάνηκε στή ζωή ἡ ἀλήθεια, νά ἐξουσιάζει ἡ σκιά, πού τύπος της ἦταν ἡ συκιά. Γι’ αὐτο λέει· ἐπιστρέφοντας ἀπό τή Βηθανία στά Ἰεροσόλυμα (Ματθ. κα’, 18· Μάρκ. ια’, 11), δηλαδή μετά τήν τυπική καί σκιώδη καί πού ἦταν κρυμμένη μέσα στό νόμο παρουσία του, ἐρχόμενος ξανά στούς ἀνθρώπους μέ τή σάρκα –γιατί ἔτσι πρέπει νά ἐκληφθεῖ τό «ἐπιστρέφοντας»- εἶδε στό δρόμο μιά συκιά πού εἶχε μόνο φύλλα (Ματθ. κα’, 18· Μάρκ. ια’, 13), πού ὑπῆρχε στή σκιά καί στούς τύπους, δηλαδή τή σωματική λατρεία τοῦ νόμου κατά τήν ἄστατη καί παροδική -ἐπειδή ἦταν δίπλα στό δρόμο- παράδοση, τή λατρεία τῶν τύπων μόνο καί τῶνθεσμῶν πού περνοῦν. Ὅταν ὁ Λόγος τήν εἶδε σάν συκιά ὡραία καί μεγαλοπρεπῆ καί στολισμένη, ὡσάν μέ φύλλα, μέ τά ἐξωτερικά περιβλήματα τῶν σωματικῶν παραγγελμάτων τοῦ νόμου καί μή βρίσκοντας καρπό, δηλαδή δικαιοσύνη, τήν καταράστηκε ἐπειδή δέν ἔδινε τροφή στό Λόγο, ἤ καλύτερα πρόσταξε νά μή καλύπτει πιά δυναστεύοντας τήν ἀλήθεια μέ τούς νομικούς τύπους, πράγμα πού ἀποδείχτηκε στή συνέχεια μέ τά ἔργα, ἀφοῦ καταξεράθηκε ἐντελῶς ἡ νομική ὡραιότητα πού εἶχε τήν ὕπαρξή της στά σχήματα μόνο καί ἔσβησε ἡ ἔπαρση τῶν Ἰουδαίων γι’ αὐτή. Γιατί δέν ἦταν εὔλογο ἀλλά οὔτε κι ἐπίκαιρο, ἀφοῦ πιά εἶχε φανεῖ λαμπρή ἡ ἀλήθεια τῶν καρπῶν τῆς δικαιοσύνης νά παρασύρεται καί νά ξεγελιέται ἀπό τά φύλλα ἡ ὄρεξη ὅσων παράτρεχαν σάν δρόμο τήν παροῦσα ζωή καί νά ἀφήνουν τούς πλούσιους φαγώσιμους καρπούς τοῦ Λόγου. Γι’ αὐτό λέει «δέν ἦταν ὁ καιρός τῶν σύκων» (Μάρκ. ια’, 13)· ὁ χρόνος δηλαδή κατά τόν ὁποῖο κυριαρχοῦσε στήν ἀνθρώπινη φύση ὁ νόμος, δέν ἦταν καιρός καρπῶν τῆς δικαιοσύνης, ἀλλά εἰκόνιζε τούς καρπούς τῆς δικαιοσύνης καί μυοῦσε κατά κάποιο τρόπο τή μέλλουσα θεία κι ἀπόρρητη καί σωτήρια ὅλων χάρη, στή ὁποία δέν εἶχε φτάσει ἀπό τήν ἀπιστία του ὁ παλαιός λαός καί γι’ αὐτό χάθηκε. Γιατί ὁ Ἰσραήλ, λέει ὁ θεῖος ἀπόστολος, «μέ τό νά ἐπιδιώκει τό νόμο τῆς δικαιοσύνης», δηλαδή τό νόμο τῆς σκιᾶς και τῶν τύπων, «δέν ἔφτασε στό νόμο τῆς δικαιοσύνης» (Ρωμ. θ’, 31), δηλαδή τό νόμο πού ὁλοκληρώνεται μέ τό Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ. 
Ἤ πάλι, κατά ἄλλη ἑρμηνεία· ἐπειδή τό πλῆθος τῶν ἱερέων καί γραμματέων καί νομικῶν καί Φαρισαίων, ἄρρωστοι ἀπό τήν κενή δόξα μέ τήν ἐπίδειξη τῆς πλαστῆς εὐλάβειας τῶν ἠθῶν, φαινόμενοι ὅτι ἀσκοῦσαν δικαιοσύνη, ἔτρεφαν τήν ἔπαρση τῆς οἴησης, ὁ Λόγος λέει ὅτι ἡ οἴηση αὐτῶν πού ἀναφέρθηκαν εἶναι συκιά ἄκαρπη πλούσια μόνο σέ φύλλα, τήν ὁποία, αὐτός πού ἐπιθυμεῖ τή σωτηρία ὅλων τῶν ἀνθρώπων καί πεινᾶ τή θέωσή τους, τήν καταριέται ὡς ἄκαρπη καί τήν ξεραίνει, ὥστε, προκρίνοντας ἀπό τό νά φαίνονται, τό νά εἶναι δίκαιοι, ἀφοῦ ξεντυθοῦν τό χιτώνα τῆς ἠθικῆς ὑπόκρισης καί φορέσουν τό γνήσιο χιτώνα τῆς ἀρετῆς, ὅπως θέλει ὁ θεῖος Λόγος, νά περάσουν μ’ εὐσέβεια τή ζωή τους παρουσιάζοντας στό Θεό τῆς ψυχῆς μᾶλλον τή διάθεση, παρά τήν πλαστότητα τῶν ἠθῶν στούς ἀνθρώπους. (Ἁγ. Μαξίμου Ὁμολογητοῦ Φιλοκαλία 14 Β σελ. 117)
235. «Καί τῶν ἀνθέων ὀφθέντων ἐν τῇ γῇ τῶν ἐν τῷ Χριστιανισμῷ ἁγίων ἀνδρῶν, καιρός τῆς τομῆς ἔφθακε τῆς ἀποβολῆς τῶν Ἰουδαίων· καί ἡ συκῆ ἥν κόψαι διά τό μή φέρειν καρπόν ὁ οἰκοδεσπότης ἐκέλευσεν, τούς τῆς μετανοίας ἐξήνθησεν ὀλύνθους, μετά τήν ἐπιδημίαν Χριστοῦ...» Προκοπίου τοῦ Γαζαίου P.G. 87Β, 1065)
236. Τριώδιον Μ. Δευτέρα, καί Μέγας Συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Τόμος ΙΓ’, σελ. 471-473
237. «Ἔδειξέ μοι Κύριος δύο καλάθους σύκων κειμένους κατὰ πρόσωπον ναοῦ Κυρίου μετὰ τὸ ἀποικίσαι Ναβουχοδονόσορ βασιλέα Βαβυλῶνος τὸν ᾿Ιεχονίαν υἱὸν ᾿Ιωακεὶμ βασιλέα ᾿Ιούδα καὶ τοὺς ἄρχοντας καὶ τοὺς τεχνίτας καὶ τοὺς δεσμώτας καὶ τοὺς πλουσίους ἐξ ῾Ιερουσαλὴμ καὶ ἤγαγεν αὐτοὺς εἰς Βαβυλῶνα· 2 ὁ κάλαθος ὁ εἷς σύκων χρηστῶν σφόδρα, ὡς τὰ σύκα τὰ πρώϊμα, καὶ ὁ κάλαθος ὁ ἕτερος σύκων πονηρῶν σφόδρα, ἃ οὐ βρωθήσεται ἀπὸ πονηρίας αὐτῶν. 3 καὶ εἶπε Κύριος πρός με· τί σὺ ὁρᾷς, ῾Ιερεμία; καὶ εἶπα· σύκα· τὰ χρηστὰ χρηστὰ λίαν, καὶ τὰ πονηρὰ πονηρὰ λίαν, ἃ οὐ βρωθήσεται ἀπὸ πονηρίας αὐτῶν. 4 καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρός με λέγων· 5 τάδε λέγει Κύριος ὁ Θεὸς ᾿Ισραήλ· ὡς τὰ σύκα τὰ χρηστὰ ταῦτα, οὕτως ἐπιγνώσομαι τοὺς ἀποικισθέντας ᾿Ιούδα, οὓς ἐξαπέσταλκα ἐκ τοῦ τόπου τούτου εἰς γῆν Χαλδαίων εἰς ἀγαθά. καὶ στηριῶ τοὺς ὀφθαλμούς μου ἐπ’ αὐτοὺς εἰς ἀγαθὰ καὶ ἀποκαταστήσω αὐτοὺς εἰς τὴν γῆν ταύτην εἰς ἀγαθὰ καὶ ἀνοικοδομήσω αὐτοὺς καὶ οὐ μὴ καθελῶ καὶ καταφυτεύσω αὐτοὺς καὶ οὐ μὴ ἐκτίλω. 7 καὶ δώσω αὐτοῖς καρδίαν τοῦ εἰδέναι αὐτοὺς ἐμέ, ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος, καὶ ἔσονταί μοι εἰς λαόν, καὶ ἐγὼ ἔσομαι αὐτοῖς εἰς Θεόν, ὅτι ἐπιστραφήσονται ἐπ’ ἐμὲ ἐξ ὅλης τῆς καρδίας αὐτῶν. 8 καὶ ὡς τὰ σύκα τὰ πονηρά, ἃ οὐ βρωθήσονται ἀπὸ πονηρίας αὐτῶν, τάδε λέγει Κύριος, οὕτως παραδώσω τὸν Σεδεκίαν βασιλέα ᾿Ιούδα καὶ τοὺς μεγιστᾶνας αὐτοῦ καὶ τὸ κατάλοιπον ῾Ιερουσαλὴμ τοὺς ὑπολελειμμένους ἐν τῇ γῇ ταύτῃ καὶ τοὺς κατοικοῦντας ἐν Αἰγύπτῳ. 9 καὶ δώσω αὐτοὺς εἰς διασκορπισμὸν εἰς πάσας τὰς βασιλείας τῆς γῆς, καὶ ἔσονται εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς παραβολὴν καὶ εἰς μῖσος καὶ εἰς κατάραν ἐν παντὶ τόπῳ, οὗ ἔξωσα αὐτοὺς ἐκεῖ. 10 καὶ ἀποστελῶ εἰς αὐτοὺς τὸν λιμὸν καὶ τὸν θάνατον καὶ τὴν μάχαιραν, ἕως ἂν ἐκλείπωσιν ἀπὸ τῆς γῆς, ἧς ἔδωκα αὐτοῖς». (Ἱερεμίας ΚΔ’)
238. Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, P.G. 59, 587
239. Ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ  P.G. 96, 580
240. Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ρ.G. 59, 587
241. Ἑβρ. θ’, 27
242. Ματθ. θ’, 13
243. Μάρκ. ζ’, 8
244. Ματθ. κα’, 40-41
245. Ματθ. κγ’, 38
246. Δευτ. ιδ’, 2
247. Ματθ. κα’, 43
248. Ματθ. κγ’, 37
249. Ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, P.G. 96, 584
250. Μ. Βασιλείου ΕΠΕ 3, 289
251. Ψαλμ. πθ’, 10