Ο Γιάννης Μπουφίδης γεννήθηκε στην Αθήνα και μάλιστα στην καρδιά της, την Πλάκα. Η γέννησή του σχεδόν συμπίπτει με μία μεγάλη ιστορική στιγμή, που έμελλε να καθορίσει στη συνέχεια τη ζωη της οικογένειας.

Στις 31 Μαρτίου 1947 ο Αντιναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης παραλαμβάνει στη Ρόδο από τον Βρεττανό Ταξίαρχο A.S. Parker τη Δωδεκάνησο και υψώνει την Ελληνική Σημαία. Μαζί του, μέλος της Στρατιωτικής Αποστολής που τον συνοδεύει από την Αθήνα και ο πατέρας του Σπυρίδων Μπουφίδης, ο οποίος αναλαμβάνει από την ημέρα εκείνη υπηρεσία στο νησί, μία θέση στην οποία θα παραμείνει για τα επόμενα 18 χρόνια. Ένα νησί, που μαζί με τα άλλα νησιά του Δωδεκανησιακού Συγκροτήματος κράτησε ακέραια και απόρθητη την εθνοπολιτισμική του σκέψη στο πέρασμα των ξένων κατακτητών. Μεχρις εκείνη τη στιγμή, που οι εθνικοί αγώνες και η διεθνής συγκυρία επέτρεψαν την Ενσωμάτωσή του στον κορμό του Ελληνικού Κράτους.

Η Λευτεριά κάνει πανηγυρικά τα πρώτα της βήματα στο Νησί. Και ο μικρός Γιάννης τα πρώτα δικά του βήματα στη ζωη. Βηματα και βιώματα, που βάζουν βαθιά τη σφραγίδα τους στον ψυχισμό του μικρού παιδιού που, όπως είναι φυσικό, ξέρει ήδη να ψάλλει τον Εθνικό Ύμνο και το “Σε υμνούμεν”. Ένα ρεπερτόριο που του δίδαξε με φροντίδα και πάθος η μάνα του, δασκάλα στο Πρότυπο της Ακαδημίας της Ροδου. Από εκείνες τις δασκάλες με ψυχή και μεράκι για τα Γράμματα και τη Γλώσσα μας, που σε συνοδοιπορία με το σύζυγό της κατέβηκε στη Ροδο τις πρώτες εκείνες μέρες της Ενσωμάτωσης, στρατευμένη στη δική της σπουδαία αποστολή προς τα Ελληνόπουλα της Ροδου.

Παράλληλα με τις μαθητικές του υποχρεώσεις ο Γιάννης σπουδάζει Μουσική, Ευρωπαïκή και Βυζαντινή ταυτόχρονα. Από “παπαδάκι” γίνεται χορωδός και στη συνέχεια, με την απόκτηση του πρώτου πτυχίου του στη Βυζαντινή Μουσική, αναλαμβάνει μόλις στα δεκατέσσερά του χρόνια αριστερός ψάλτης στη Μητρόπολη της Ροδου, τον Ευαγγελισμό. Ένας χαρισματικός “μικρομαΐστορας” με ευθύνες και υποχρεώσεις. Με προτεραιότητα υπεύθυνη στο κάλεσμα της καμπάνας του Εσπερινού και του Όρθρου. Και φυσικά με ...κοντά παντελόνια.

Βέβαια δεν ήταν μονάχα η εθνική φόρτιση των ημερών εκείνων, ούτε μόνο η θρησκευτικότητα, το μύρο και το λιβάνι, που ενεργούσαν μυστηριακά και οπωσδήποτε ηθοπλαστικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Ήταν και η καθημερινή βιωματική σχέση και επαφή με την ανεπανάληπτη ιδιομορφία που χαρακτηρίζει αυτή τη μοναδικά γοητευτική γωνιά του Αρχιπελάγους:

Ένα παραλήρημα της φύσης μέσα στο διάχυτο φως, ένα συνεχές πάντρεμα του πράσινου με το γαλάζιο, μία αδιάκοπη εναλλαγή μύθου και ιστορίας, ένα μεθυστικό πανηγύρι ήχων και ακουσμάτων σε ένα σταυροδρόμι πολιτισμών.

Με έντονη τη σφραγίδα της Δύσης και αναλλοίωτη την ατμόσφαιρα της Ανατολής, δίπλα στο ασταμάτητο τραγούδι της θάλασσας. Τραγούδι παραδοσιακό νησιώτικο, τραγούδι του καημού και της ξενιτιάς. Απόηχος από τις αγαπημένες αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής, που αχνοφαίνονται απέναντι...

“Γεννηθήκαμε στα ακρογιάλια του Ομήρου εκεί που σμίγει η Δύση με την Ανατολή. Οι μνήμες μας είναι γεμάτες ήχους. Ήχους χιλιόχρονους, που αναδύονται από την αρχαιότητα και φορτωμένοι το λιβανωτό της δέησης μ’ οδηγούν κάτω από τον τρούλο της Αγια-Σοφιάς για να γίνουν ήχοι του Βυζαντινού μέλους. Μ’ αυτούς οδοιπόρησα, όσο έγραφα”.

Βέβαια για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, στη Γεωπονική Σχολή, εκπληρώνοντας έτσι την επιθυμία του πατέρα του, που τον ήθελε από Μουσικό πρώτιστα “Επιστήμονα”.

Η επιτυχία στο Πανεπιστήμιο και η νέα σπουδή δεν αποπροσανατολίζουν παρ’ όλα αυτά το Γιάννη από τη μουσική, που γι’ αυτόν εξακολουθεί να έχει την απόλυτη προτεραιότητα. Έτσι από το Ζυγούρη και τη Λαμπαδαρίου, τον Καστρουνή και το Σαρρή, αξέχαστους δασκάλους του μουσικής στη Ρόδο, βρίσκεται στο άρτια οργανωμένο Ωδείο Θεσσαλονίκης. Και φυσικά στο δεξί στασίδι της Αγίας Σοφίας, δίπλα στο μεγάλο δάσκαλο της Βυζαντινής, το Χαρίλαο Ταλιαδώρο. Είναι μία συνάντηση που θα εμπλουτίσει το νεαρό Γιάννη με ιεροψαλτικό ύφος και ιεροψαλτικό ήθος και θα διαμορφώσει σχέση αλληλοεκτίμησης και αγάπης, από εκείνες που συνδέουν “δια βίου” το Δάσκαλο με το μαθητή.

Η βυζαντινή Θεσσαλονίκη με τις διάσπαρτες εκκλησίες και το άνοιγμα στη θάλασσα θα γίνει ο δεύτερος μεγάλος σταθμός για το Γιάννη, που παραμένει εκεί και καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, σαν μουσικός και μαέστρος στο Γ’ Σώμα Στρατού.

Επιστρέφοντας στην Αθήνα θα έχει την τύχη να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών, Ωδείο Πειραιώς, Απολλώνιο Ωδείο, δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους, τον Μπαλλάντιο, τον Μαργαζιώτη, τον Κυδωνιάτη, τον Περιστέρη, τον Δέλιο. Και φυσικά στο δεξί στασίδι της Μητρόπολης Αθηνών δίπλα στον αείμνηστο Σπ. Περιστέρη.

Έτσι εκτός του Πτυχίου Γεωπονικής πήρε Πτυχίο Ιεροψάλτη, Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής, Δίπλωμα Μουσικοδιδασκάλου, Πτυχίο Ωδικής, Ειδικού Αρμονίας, Αντίστιξης, Ενοργάνωσης-Ενορχήστρωσης και Φούγκας, αριστεύοντας πάντα.

Η πολύπλευρη και πολύπτυχη παιδεία του έχει πλέον ολοκληρωθεί. Τώρα έρχεται η ώρα της πρακτικής εφαρμογής, της γόνιμης δράσης, της επαγγελματικής και καλλιτεχνικής δραστηριοποίησης.

Η απόκτηση του Α’ Βραβείου του Ωδείου Πειραιώς του παρέχει τιμητικά τη δυνατότητα να ιδρύσει το Παράρτημα του ομώνυμου Ωδείου στη Δωδεκάνησο (Κάλυμνο), το οποίο έσπειρε εκεί το σπόρο της μουσικής και ανέδειξε πολλούς καθηγητές, οι οποίοι συνεχίζουν μέχρι σήμερα τη μουσική παιδεία στην παραμεθόριο.

Ανάμεσα στούς διακεκριμένους μαθητές του και ο σημερινός Αγιορείτης Μοναχός πατέρας Μάξιμος Βαρβαρής, ένας ζωντανός την εποχή εκείνη έφηβος με ανησυχίες και προβληματισμούς, αναζητήσεις και οράματα. Σε εκείνη ακριβώς τη διδασκαλομαθητική σχέση και συμπόρευση έχει τις ρίζες της η σημερινή στενή σχέση φιλίας και αγάπης, που τούς συνδέει στην παράλληλη πορεία τους.

Στα χρόνια αυτά ήταν επίσης Πρωτοψάλτης, οργάνωσε και διηύθυνε τη Δημοτική Φιλαρμονική καθώς και Χορωδίες Βυζαντινής και Ευρωπαïκής Μουσικής και έδωσε ως συνθέτης και μαέστρος πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και το Εξωτερικό, ενώ παράλληλα υπηρετούσε ως Γεωπόνος - Προïστάμενος του Γραφείου Γεωργικής Ανάπτυξης στη Διεύθυνση Γεωργίας Δωδεκανήσου.

 - Διευθύνει τα οπτικοακουστικά μέσα του Υπουργείου Γεωργίας μέχρι σήμερα.

- Συμμετέχει ως εξεταστική Επιτροπή και ως εκπρόσωπος του Υπ. Πολιτισμού σε Διπλωματικές Εξετάσεις κεντρικών Ωδείων της Αθήνας.

- Οργανώνει και διευθύνει επί 6 χρόνια το Δημοτικό Ωδείο Αργυρουπόλεως.

- Οργανώνει και διευθύνει την πολυμελή ορχήστρα και χορωδία του Ι. Ναού Αγ. Παρασκευής Ν. Σμύρνης.

- Υπηρετεί ως Πρωτοψάλτης την ίδια περίοδο.

- Συμμετέχει ως ενορχηστρωτής και Διευθυντής Ορχήστρας στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού Θεσσαλονίκης.

- Συνεργάζεται με την Κρατική Τηλεόραση συνθέτοντας τη μουσική για ταινίες, ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές σειρές, όπως “Τα φώτα της Ραμπας δεν σβήνουν ποτέ”, “Οι άγγελοι κι εγώ”, “Λογοτεχνικές Ταυτότητες”, “Ανοικτές Διαδρομές”, “Ο Ανθρωπισμός στην Ελληνική Λογοτεχνία”, “Τα Πάθη τα Σεπτά”, “Από την Σταύρωση στην Ανάσταση”, (με τα Μουσικά Συνολα της Ε.Ρ.Τ.), “Ορθοδοξία και Ελληνισμός”.

Η πολύτιμη μέχρι τώρα εμπειρία και η βαθιά γνώση της ευρωπαïκής και βυζαντινής μουσικής τον οδηγούν σε συνθέσεις, διασκευές και ενορχηστρώσεις πάνω σε Ήχους (κλίμακες) της Βυζαντινής μουσικής, επιτείνοντας τη δραματική και μυσταγωγική διάσταση των Εκκλησιαστικών Ύμνων με τον συνδυασμό συμφωνικών εγχόρδων και ελληνικών παραδοσιακών οργάνων, προσπαθώντας έτσι να αναδείξει τις δυνατότητες της βυζαντινής μουσικής πέραν του ρόλου της στο λειτουργικό της Χριστιανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Εκεί, στο λιτό μουσικό εργαστήρι του σε μία παλιά γραφική γειτονιά της Αθήνας, με μόνα εφόδια τα απαραίτητα σύνεργα της δουλειάς του, τη γνώση, τις μνήμες και τη θέρμη, ο Γιάννης θα επιχειρήσει τη μουσική προσέγγιση Ανατολής και Δύσης, την καταλλαγή των μουσικών τεχνοτροπιών. Θα τολμήσει να δώσει με προσοχή και σεβασμό το “σκληρό” διάλογο με την Παράδοση. Και θα τα καταφέρει, επιθέτοντας σ’ αυτήν τη δική του προσωπική σφραγίδα. Παραδοσιακός μαζί και καινοτόμος.

Καρπός του επιτεύγματος αυτού η Βυζαντινή Όπερα “ΣΤΑΥΡΩΣΗ”, βυζαντινός απόηχος του διαχρονικού ελληνισμού με υπερφυλετικό και πανανθρώπινο μήνυμα. Ένα έργο, που έχει εισπράξει επαίνους και άριστες διεθνείς κριτικές, ακόμα και από τούς πιο αυστηρούς ξένους ανταποκριτές και κριτικούς. “Ο Γιάννης Μπουφίδης επιτυγχάνει με μία προσεχτική προσέγγιση από την Ανατολή στη Δύση να ανοίξει το μουσικό σύμπαν χωρίς να βεβηλώνει τις θρησκευτικές τονικότητες”, υπογραμμίζει η βελγική εφημερίδα DE STANDAARD. Ενώ ο Δημαρχος Αθηναίων κ. Δημ. Αβραμόπουλος κάνοντας πανηγυρικά την πρώτη παγκόσμια παρουσίασή του στο Δημαρχιακό Μεγαρο προλογίζει:

“Στη Βυζαντινή Όπερα "ΣΤΑΥΡΩΣΗ" ο εμπνευσμένος συνθέτης Γιάννης Μπουφίδης, με σεβασμό στις πολιτιστικές αξίες του λαού μας και απόλυτη προσήλωση στη βυζαντινή τεχνοτροπία, επιθέτει τη δική του προσωπική σφραγίδα στην παράδοση, μέσα από το έντεχνο φεγγοβόλημα μίας εσωτερικής παρόρμησης, δημιουργικής σκέψης, πνευματικής καλλιτεχνίας και εθνικής ανάτασης. Η σύνθεσή του διασταυρώνει συμβολισμούς και αξίες του λαού μας”.

Η Συμφωνική Ορχήστρα Παρισίων (τμήμα Ορατορίων), το Ελληνικό Συμφωνικό Συγκρότημα OPUS, ελληνικά παραδοσιακά όργανα, γαλλική και ελληνική χορωδία και ακόμα ο Γρηγόρης Βαλτινός, η Τζένη Δριβάλα, η Νάντια Γουάϊνμπεργκ, ο Τζων Μοδινός, η Μαριάνθη Σοντάκη, ο Ερβέ Λαμύ, η Χιάν Οκ Λη, η Όλγα Τουρνάκη, η Ρένα Αυγέρη είναι ανάμεσα στούς 125 συντελεστές που συμμετέχουν. Ένα πολυεθνικό, πολυφυλετικό σχήμα ερμηνευτών, οδοιπορικό στα βήματα της Ορθοδοξίας.

Κύριο σημείο αναφοράς του η Αγια-Σοφιά. Η Αγια-Σοφιά των καϋμών και των θρύλων, σύμβολο του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού, κέντρο του Βυζαντίου. Το δράμα των Παθών του Θεανθρώπου σε συνδυασμό με την ιστορική διαδρομή της πολύπαθης Πατρίδας μας αναδεικνύει τη διαχρονική υπόσταση Ορθοδοξίας και Ελληνισμού και καταλήγει με το ταυτόχρονο άκουσμα του “Εθνικού Ύμνου” μας και του “ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ”, γεγονός που για πρώτη φορά γίνεται στην ιστορία της ελληνικής μουσικής.

“Στη Γη που με γαλούχησε με Ήχους, Ιδέες και Γραφές” αφιερώνει ο δημιουργός το έργο αυτό, που τελεί υπό την αιγίδα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου και του Δημάρχου Αθηναίων κ. Δημ. Αβραμόπουλου.

Κορυφαία στιγμή για το έργο η συναυλιακή του παρουσίαση στη Ροτόντα του Καπιτωλίου της Ουάσιγκτον τον Οκτώβριο του 1997, προκειμένου να πλαισιώσει και να σηματοδοτήσει την “ύψιστη τιμή” προς την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, ως Πνευματικό Ηγέτη των απανταχού Ορθοδόξων, με την απονομή ενώπιον του Προέδρου Κλίντον του Χρυσού Μεταλλίου του Κογκρέσου. Η πρόσκληση στο έργο και το συνθέτη του έγινε ομόφωνα από την Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής και το Γραφείο του Λευκού Οίκου. Συμμετείχε η Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων, η σολίστ Νάντια Γουάϊνμπεργκ και η πολυβραβευμένη “μαύρη” Χορωδία Χόβαρντ της Ουάσιγκτον - που τραγούδησε τούς βυζαντινούς ύμνους στα ελληνικά υπό τη διεύθυνση του συνθέτη, με μετάδοση από CNN, C-SPAN1, C-SPAN2 και ευμενέστατα σχόλια από τον Αμερικανικό και Ομογενειακό Τυπο. “Πόσο γλυκός ο ήχος στη Ροτόντα του Καπιτωλίου”, τιτλοφορούν το άρθρο τους οι New York times ενώ το CNN σχολιάζει “Ο μελωδικός και μυστικιστικός ήχος της βυζαντινής μουσικής με όλη τη δόξα και το μεγαλείο της “έφυγε” από τα βυζαντινά μοναστήρια και αντήχησε ανά τον κόσμο”.

Τελευταίες συνθετικές δουλειές του Γιάννη Μπουφίδη τα έργα του “Διονύσιος Σολωμός, ο ποιητής της Ελευθερίας” (σε ποίηση Σολωμού), “Ελεύθερες θάλασσες” (βυζαντινά τραγούδια σε στίχους Ειρ. Αυγέρη), “Ολύμπια Πόλη Αθήνα” (σε ποίηση Ειρ. Αυγέρη), το οποίο μετά από σύμφωνη γνώμη του Οικουμενικού Πατριάρχη, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Χριστοδούλου και του Δημάρχου Αθηναίων κ. Δημ. Αβραμόπουλου, χαρακτηρίστηκε επίσημα ως “το έργο που σηματοδοτεί υπό τας ευλογίας του Οικουμενικού Πατριάρχου το δέσιμο της Πόλης των Αθηνών με την Ορθοδοξία”.

"Όσο έγραφα, τόσο έγραφα".

"Τελείωσα...όταν τελείωσα".

"Τα χρόνια που έζησα μέχρι τώρα, ζυμωμένα με τις μνήμες από τον παιδικό μου κόσμο στην παραμεθόριο, με τα μυστήρια και τις αλήθειες από την αντικρινή Ανατολή, τα άπλωσα στο χαρτί, τούς έδωσα ήχο. Βιώματα μουσικά, ψαλτικά...με τις Αγίες Σοφιές να μου τρυπάνε την καρδιά και το λιβάνι του Γολγοθά να γαληνεύει την ψυχή μου".

“ΕΙΣΟΔΟΣ”, “ΘΥΣΙΑ”, “ΛΥΤΡΩΣΗ” είναι τρία μέρη της "ΣΤΑΥΡΩΣΗΣ" του Γιάννη Μπουφίδη.

Μονο που η είσοδος του Γιάννη είχε γίνει πολλά χρόνια πριν, εκεί στον Ευαγγελισμό της Ρόδου.

Και από τότε σπόρο στο σπόρο, ρουφώντας χυμούς από τις ρίζες του, άνθισε το δέντρο και κάρπισε. Ψηφίδα στην ψηφίδα, πέτρα στην πέτρα κτίστηκε η εκκλησία για να υμνεί εντός της “εν χορδαίς και οργάνων” το Θεανθρώπινο Παθος.

Κάπως έτσι θα πρέπει να κτίζεται ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Κύτταρο στο κύτταρο, να σμιλεύεται αθόρυβα με τις στιγμές, με τις μέρες, με τα χρόνια, με τα βιώματα, με τη δουλειά, με την αξιοσύνη.

Και μέσα από τη στιβαρή του δόμηση να ορίζει την σκέψη, την ψυχή, τις επιλογές και τα οράματά του. Και να τα υπερασπίζεται με πίστη, με πάθος, με ευαισθησία, με καρτερικότητα. Και να μην τα προδίδει στον ανηφορικό δρόμο προς τον Γολγοθά.

Είναι πραγματικά... μακρύ οδοιπορικό ένα Βυζαντινό Έργο.

Η “ΣΤΑΥΡΩΣΗ” θα παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη τη Μεγ. Δευτέρα 24 Απριλίου στην Αίθουσα τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου υπό μορφή Ορατορίου με τη στήριξη του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Στα πλαίσια του εορτασμού των “Παλαιολογείων”, με δραματουργική επεξεργασία θα παρουσιαστεί στο Μιστρά στις 29 Μαΐου, ημέρα Άλωσης της Πολης, εντός του Αρχαιολογικού Χώρου του Παλαιού Καστρου.

Δυστυχώς το Υπουργείο Πολιτισμού δεν κατάφερε να συνδράμει έστω και ελάχιστα την παρουσίαση της Όπερας στο εξωτερικό.

Έτσι οι Ελληνικές Κοινότητες του Μόντρεαλ και της Οττάβα, που απηύθυναν και στήριξαν την πρόσκληση, δεν θα έχουν τη χαρά να απολαύσουν ένα έργο Ελληνικό και Ορθόδοξο, που θα υπογράμμιζε και θα ενίσχυε την ιδιαιτερότητα των Αγίων Ημερών και που τόσο έχει ανάγκη η ακμάζουσα αλλά ξενιτεμένη μας Ομογένεια.

Για τον ίδιο ακριβώς λόγο ο Γιάννης Μπουφίδης δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στην πρόσκληση των Γερμανών τον ερχόμενο Σεπτέμβρη, που συμπεριέλαβαν τη “ΣΤΑΥΡΩΣΗ” στις πολυπολιτιστικές εκδηλώσεις στα πλαίσια της EXPO 2000 στο Αννόβερο.

Έτσι χάνονται κάποιες ακόμη ευκαιρίες μοναδικής προβολής της ποιοτικής γνήσιας Ελληνικής Μουσικής σε χώρους Ευρωπαïκής και Παγκόσμιας εμβέλειας.

Κρίμα... ΔΥΟ φορές ΚΡΙΜΑ.

(Αναδημοσίευσις από το Αφιέρωμα στο Περιοδικό μας
«Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑ» Τεύχος 4 - Μάρτιος 2003)