Η Περιτομή του Ιησού Χριστού * - 1/1

 Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ Κ.Η.Ι.Χ.

ΟΛΙΓΑ ΤΙΝΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ

Ο Μωσαϊκός νόμος, διέταζε την περιτομή των αρσενικών παιδιών (Εξοδ. ΙΒ’ 43-49), (Γεν. ΙΖ’ 9-19), η οποία γινόταν κατά την ογδόη ημέρα από αυτή της γέννησης του παιδιού (Λευιτ. ΙΓ’ 3).
Η τελετή αυτή έπαιρνε μέρος μέσα σε κτίριο της Συναγωγής, το πρωί, παρουσία δέκα τουλάχιστον προσώπων.
Έτσι και η περιτομή του βρέφους Ιησού έγινε στη Συναγωγή της Βηθλεέμ.
Η χειροποίητος αυτή περιτομή στο σώμα ήταν τύπος, που συμβόλιζε την περιτομή της καρδιάς, ενεργούμενης απ’ ευθείας υπό του Θεού (Δευτ. Γ΄16, Λ’ 6).
Για τη δεύτερη αυτή περιτομή, την αχειροποίητο, ο Απόστολος Παύλος διδάσκει:
"Περιετμήθητε περιτομή αχειροποιήτω εν τη απεκδύσει του σώματος των αμαρτιών της σαρκός, εν τη περιτομή του Χριστού, συνταφέντες αυτώ εν τω βαπτίσματι..." (Κολ. Β’ 11-12).
Δηλαδή, λέει ο  Παύλος,
έχετε περιτμηθεί όχι με την σαρκική περιτομή των Εβραίων, αλλά με πνευματική, που δεν γίνεται από χέρι ανθρώπου. Με περιτομή που ελάβετε από τον Χριστόν όταν εβαπτίσθητε και η οποία συνίσταται εις την αποβολήν όλου του αμαρτωλού παλαιού ανθρώπου, όταν ετάφητε μαζί με τον Χριστόν εις το βάπτισμα σας... 

Το Βρέφος όμως της φάτνης, αφού γεννήθηκε με τον Παλαιό Νόμο, έπρεπε να υποβληθεί και Αυτό στον τύπο, ο οποίος είχε δικαίωμα να ισχύει μέχρι της καταργήσεως του.

Γιατί η Περιτομή ορίσθει την 8η ημέρα

«...Είναι γνωστόν ότι στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός έδωσε εντολή στους Εβραίους να κάνουν Περιτομή σε όλα τα αρσενικά τους παιδιά για να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα ειδωλολατρικά έθνη, ως μία διαθήκη-συμφωνία μεταξύ του Θεού και των Εβραίων ότι αυτοί είναι ο "περιούσιος" λαός Του, και Αυτός είναι ο Θεός Τους.

«Και είπεν ο Θεός προς Αβραάμ· συ δε την διαθήκην μου διατηρήσεις, συ και το σπέρμα σου μετά σε εις γενεάς αυτών. και αύτη η διαθήκη, ην διατηρήσεις, ανά μέσον εμού και υμών και ανά μέσον του σπέρματός σου μετά σε εις τας γενεάς αυτών· περιτμηθήσεται υμών παν αρσενικόν, και περιτμηθήσεσθε την σάρκα της ακροβυστίας υμών, και έσται εις σημείον διθήκης ανά μέσον εμού και υμών. και παιδίον οκτώ ημερών περιτμηθήσεται υμίν, παν αρσενικόν...» (Γεν. ιζ’, 9-12).

Επειδή όλα όσα γίνονται στην Παλαιά Διαθήκη είναι τύποι, προτυπώσεις και σκιές της Καινής Διαθήκης, "εν Νόμω σκια και γράμματι τύπον κατίδωμεν οι πιστοί..." (Θ’ Ωδή Υπαπαντής) οδηγούμαστε εύκολα στο συμπέρασμα για το πότε θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία, από την εντολή του Θεού προς τούς Εβραίους, σχετικά με την περιτομή. "παιδίον οκτώ ημερών περιτμηθήσεται υμίν, παν αρσενικόν...." (Γεν. ιζ’, 9-12).

-Ποιά ήταν λοιπόν, η ημέρα που διέταξε να γίνεται η Περιτομή στους Εβραίους;

-Η ογδόη.

Έχουμε εδώ πάλι τον αριθμό οκτώ. Είναι άραγε, "τυχαίο";

Σίγουρα όχι, τίποτε μα τίποτε δεν είναι τυχαίο στην Πίστη μας.

«Πρόσεχε αγαπητέ μου την ακρίβειαν της θείας Γραφής, πως τίποτε μέσα σ’ αυτήν δεν έχει τεθεί τυχαία, χωρίς λόγο και σκοπό». (Αγίου Χρυσοστόμου P.G. 54, 444)

Γιατί λοιπόν την όγδοη ημέρα και όχι μια οποιαδήποτε άλλη ημέρα;

Διότι η Περιτομή σύμφωνα με τους Αγίους μας είναι τύπος του δικού μας Βαπτίσματος. Όπως εμείς οι Χριστιανοί όταν βαπτιζώμεθα λαμβάνουμε την σφραγίδα του Θεού και την χάρη του Αγίου Πνεύματος και γινώμεθα "λαός περιούσιος" μέλη της Εκκλησίας του Θεού, έτσι και οι Εβραίοι όταν έκαναν την Περιτομήν ελάμβαναν την χάρη του Θεού και εγίνοντο "λαός περιούσιος" και μέλη της Βασιλείας Του.

Η περιτομή ακόμη εσυμβόλιζε την περιτομή της αμαρτίας.

Όπως ακριβώς οι Εβραίοι τελώντας την περιτομή στα αρσενικά παιδιά τους αφαιρούσαν από τα γεννητικά τους όργανα ένα άχρηστο και περιττό κομμάτι δέρματος, κατά τον ίδιο τρόπο και στην άλλη ζωή ο Θεός θα αφαιρέσει από την αιώνιο Βασιλεία Του την περιττή και άχρηστη αμαρτία των ανθρώπων.

Πότε θα γίνει αυτό; Μα το είπε και το όρισε ΡΗΤΑ και ΞΕΚΑΘΑΡΑ ο ίδιος. Την ΟΓΔΟΗ ΗΜΕΡΑ. Δηλαδή τον όγδοο αιώνα.

Ας ενθυμηθούμε τα λόγια της Γραφής που μας λένε ότι για τον Θεόν μία ημέρα είναι ως χίλια χρόνια και το αντίστοιχο βέβαια· "Χίλια έτη εν οφθαλμοίς σου, ως η ημέρα η εχθές" (Ψαλμ. πθ’, 4).

Αν λοιπόν, υπολογίσουμε την μία ημέρα, ως χίλια χρόνια έχουμε ακριβώς οκτώ χιλιάδες χρόνια, δηλαδή την όγδοη χιλιετία, τον όγδον αιώνα.

Είτε όγδοη ημέρα πεις, είτε όγδοο αιώνα είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Όπως και να ονομάσεις την αιώνιο ζωή είναι το ίδιο. Είτε ημέρα την πεις και την ονομάσεις είτε αιώνα την ίδια σημασία έχουν. «Καν ημέραν είπης καν αιώνα την αυτήν ερείς έννοιαν». (Μ. Βασιλείου, ΕΠΕ 4, 98).

«Ογδόην, σύνηθες τη Γραφή ονομάζειν, την μετά την εβδόμην· τουτέστι, την του παρόντος αιώνος ζωήν και διαγωγήν, ης τύπος, η οκταήμερος περιτομή...» (Αναστασίου Σιναΐτου P.G. 89, 1117 Β).

Δηλαδή·

«Ογδόη έχει συνήθεια η Γραφή να ονομάζει την αιώνιο ζωή, αυτή που θα επακολουθήσει μετά την εβδόμη, δηλαδή όλη την παρούσα ζωή του κόσμου, της οποίας ογδόης τύπος υπήρχε η οκταήμερος περιτομή που έκαναν οι Εβραίοι...». (Αναστασίου Σιναΐτου P.G. 89, 1117 Β).

Αλλά και στον Συναξαριστή της Εκκλησίας μας κατά την εορτή της Περιτομής του Κυρίου μας την 1η Ιανουαρίου, βρίσκουμε σχετικές πληροφορίες.

«Ώρισεν ο Θεός να περιτέμνωνται τα παιδία οκτώ ημερών, διότι οκτώ είναι οι αιώνες του παρόντος κόσμου, καθώς το λέγει και ο Θεολόγος Γρηγόριος εις τον λόγον αυτού εις την Αγίαν Πεντηκοστήν, λαβών τας αφορμάς εκ του σοφού Σολομώντος λέγοντος εις το ια’ κεφάλαιον του Εκκλησιαστού· "Δος μερίδα τοις επτά και γε τοις οκτώ". Οκτώ δε αιώνας λέγουσι τας χιλιάδας των χρόνων, δηλονότι, αφ’ ότου ήρχισεν ο Θεός να κατασκευάζη τον ορατόν και τον αόρατον κόσμον μέχρι της συντελείας αυτών, καθώς βεβαίως και ημείς ευρισκόμεθα σήμερον εις τον όγδοον αιώνα, ήτοι εις την ογδόην χιλιάδα. Θελων λοιπόν να δείξη συμβολικώς, ότι κατά τον όγδοον και τελευταίον αιώνα μέλλει να έλθη το τέλος του κόσμου, να περιτμηθή, τουτέστι να κοπή, τότε πάσα αμαρτία και επιθυμία κακή και να καταργηθή πάσα εξουσία και δύναμις, ως λέγει και ο Απόστολος Παύλος εν τω ιε’ κεφαλαίω της προς Κορινθίους Α’ Επιστολής, δια τούτο ενομοθέτησεν, ουχί εις πέντε ή εις δέκα ή εις άλλας ημέρας να περιτέμνεται ο άνθρωπος εν όσω είναι βρέφος, αλλά εις τας οκτώ». (Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Τόμος Α’, σελ. 24).

Άρα την όγδοη ημέρα-όγδοο αιώνα θα γίνει η περιτομή της αμαρτίας, δηλαδή η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας...».

(Από το βιβλίο του πατρός Μαξίμου Βαρβαρή
«Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ ΗΛΘΕΝ» σελ. 481)

 Απολυτίκιον. 
Ήχος α’. Του λίθου σφραγισθέντος. 
Μορφήν αναλλοιώτως ανθρωπίνην προσέλαβες, Θεός ων κατ’ ουσίαν πολυεύσπλαγχνε Κύριε, και νόμον εκπληρών περιτομήν, θελήσει καταδέχη σαρκικήν, ίνα παύσης τα σκιώδη, και περιέλης το κάλυμμα των παθών ημών. Δόξα τη αγαθότητι τη ση, δόξα τη ευσπλαγχνία σου, δόξα τη ανεκφράστω Λόγε συγκαταβάσει σου.

 Κοντάκιον. 
Ήχος γ’. Η Παρθένος σήμερον. 
Ο των όλων Κύριος, Περιτομήν υπομένει, και βροτών τα πταίσματα, ως αγαθός περιτέμνει· δίδωσι, την σωτηρίαν σήμερον κόσμω· χαίρει δε, εν τοις υψίστοις και ο του Κτίστου, Ιεράρχης και φωσφόρος, ο θείος μύστης Χριστού Βασίλειος.

Μεγαλυνάριον.
Σάρκα οκταήμερος ως βροτός, ο των όλων Κτίστης, περιτέμνεται νομικώς, την εξ ακρασίας, ημών κακίαν τέμνων, αυτού την αγαθότητα μεγαλύνωμεν.

Από τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του  Αγιορείτου 

Εις την Α΄
εορτάζομεν την κατά σάρκα Περιτομήν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού

Tην κατά σάρκα Περιτομήν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, την οποίαν κατεδέχθη να λάβη φιλανθρώπως κατά την προσταγήν του παλαιού νόμου¹, ίνα αντί της χειροποιήτου και σαρκικής περιτομής, αντεισάξη εις ημάς την αχειροποίητον και πνευματικήν περιτομήν, ήτοι το Άγιον Βάπτισμα. Ταύτην λέγω την του Κυρίου Περιτομήν, παρελάβομεν ημείς οι Χριστιανοί υπό των Aγίων Πατέρων, να πανηγυρίζωμεν κατ’ έτος: καθώς και την πανηγυρίζομεν, λογιζόμενοι ταύτην, μίαν από τας Δεσποτικάς εορτάς διά τον ημάς τιμήσαντα Κύριον, διά μέσου αυτής. Καθώς γαρ ο Κύριος κατεδέχθη διά λόγου μας την ένσαρκον αυτού Γέννησιν, και όλα τα άλλα ιδιώματα της ανθρωπίνης φύσεως έλαβεν, όσα ήτον παντελώς αδιάβλητα και ακατηγόρητα, τοιουτοτρόπως δεν επαισχύνθη ο Πανάγαθος να λάβη και την περιτομήν, διά δύω αίτια. Πρώτον μεν, διατί ηθέλησε να εμφράξη τα στόματα των αιρετικών, οίτινες ετόλμησαν να ειπούν, ότι δεν ανέλαβεν ο Κύριος σάρκα αληθινήν, αλλά κατά φαντασίαν. Οποίοι ήτον ο θεομάχος Μάνης, και οι τούτου οπαδοί Μανιχαίοι. Διότι πώς ήθελε περιτμηθή, ανίσως δεν έλαβε σάρκα αληθινήν; Και δεύτερον δε, διά να επιστομίση τους Ιουδαίους, οίτινες εκατηγόρουν τον Κύριον, πως δεν φυλάττει το Σάββατον. Και πως παραβαίνει τον νόμον, ψευδώς συκοφαντούντες αυτόν. Αυτός γαρ εφύλαττε τον νόμον έως και εις αυτήν την περιτομήν².
    

Διά τούτο λοιπόν ύστερα από οκτώ ημέρας της εκ Παρθένου γεννήσεώς του, ευδόκησεν ο Κύριος να φερθή από την Μητέρα του και από τον Ιωσήφ, εις τον διωρισμένον τόπον εκείνον, όπου ήτον συνήθεια να περιτέμνωνται τα βρέφη, και εκεί επεριτμήθη, και έλαβε το γλυκύτατον όνομα Ιησούς. Το οποίον εκάλεσεν ο Aρχάγγελος Γαβριήλ, όταν ευηγγέλισε την Θεοτόκον, προ του να συλληφθή ο Κύριος εν τη κοιλία της Παρθένου, ως γράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς³. Μετά δε την περιτομήν, ήτον μαζί με τους γονείς του ο Κύριος, και έζη ανθρωπίνως, προκόπτων και αυξάνων, τόσον κατά την ηλικίαν του σώματος, όσον και κατά την σοφίαν και χάριν, εις σωτηρίαν ημών. «Ιησούς γαρ, φησί, προέκοπτε σοφία και ηλικία και χάριτι παρά Θεώ και ανθρώποις» (Λουκ. β΄, 52). (Όρα περί της εορτής ταύτης εις τον Νέον Θησαυρόν.)
 
 
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι αγκαλά και Εφραίμ ο Σύρος παρά τω Μελετίω Αθηνών (τόμω α΄ της Εκκλησιαστικής Ιστορίας) λέγη, ότι ο Κύριος περιετμήθη από τον Ιωσήφ, τον νομιζόμενον αυτού πατέρα. Και ότι περιετμήθη εν τω σπηλαίω, ως λέγει ο Επιφάνιος παρά τω αυτώ Μελετίω. Οι θείοι όμως Ευαγγελισταί περί τούτων ουδέν έγραψαν. Αλλ’ ούτε ήτον χρεία και ανάγκη να γράψουν. Καθότι ουδέ όφελος είναι εις την σωτηρίαν ημών το να ηξεύρωμεν τα τοιαύτα. Τινές δε απορούσι, τι άρα γε έγινε μετά ταύτα το περιτμηθέν εκείνο μέρος της θεανδρικής σαρκός του Κυρίου, ήτοι η ακροβυστία;
     Και ο μεν Αναστάσιος ο Σιναΐτης, και άλλοι Ανατολικοί, εδόξαζον, ότι το μέρος εκείνο εφύλαξεν η Παρθένος μετά την περιτομήν, ως ιερόν κειμήλιον, διαφθοράς απάσης ον ανώτερον, έως ου ο Κύριος αναστάς, προσέλαβε πάλιν αυτό. Και ο Θεοφύλακτος δε Βουλγαρίας εν τη ερμηνεία του Ευαγγελίου λέγει, ότι το τμήμα εκείνο προσέλαβεν ο Κύριος εν τη Αναστάσει.
     Μερικοί δε Δυτικοί εδόξαζον ματαίως, ότι η ακροβυστία του Κυρίου εσώζετο εις την Καβίλλινον πόλιν της κάτω Βουργουνδίας εν μιά Εκκλησία. Αλλ’ ο ταύτης Επίσκοπος Γκάστος ονόματι, ανοίξας εν έτει 1707, Απριλλίου 19, το κιβώτιον εκείνο, εν ω ενομίζετο ότι περιέχεται η θεία ακροβυστία, δεν ευρήκεν άλλο εις αυτό, ειμή ολίγην άμμον λεπτήν, και ένα μικρόν χαλίκιον. Όθεν έπαυσε την δεισιδαιμονίαν, οπού εκυρίευε την πόλιν εκείνην, προ χρόνων ήδη τετρακοσίων (όρα την νεοτύπωτον Εκατονταετηρίδα). Εκ τούτου λοιπόν συνάγομεν, ότι είναι ψευδές και απίστευτον και εκείνο το άλλο, οπού λέγουσιν οι αυτοί Δυτικοί, ήγουν ότι η του Κυρίου ακροβυστία σώζεται μέχρι του νυν εις την Ρώμην εν τω Ναώ του Αγίου Ιωάννου του Λατερανού, ως σημειοί ο Καλμέτης εν τω υπομνήματι εις τον Λουκάν, κεφαλ. β΄.
 
2. Ο δε σοφός Ευθύμιος ο Ζυγαδηνός, προσθέττει και τρίτον αίτιον, διά το οποίον επεριτμήθη ο Κύριος. Ήγουν διατί, αν δεν επεριτέμνετο, ουκ αν όλως παρεδέχθη διδάσκων, αλλ’ απεπέμφθη αν ως αλλόφυλος. Ουδ’ αν επίστευσέ τις, ότι αυτός εστιν ο προσδοκώμενος Χριστός εκ σπέρματος Αβραάμ. Οι γαρ εξ Αβραάμ άπαντες, σφραγίδα και σημείον την περιτομήν είχον, διαστέλλουσαν αυτούς από των άλλων εθνών (ερμηνεία εις το δ΄ κεφάλ. του κατά Λουκάν). Έπαυσε δε ο Κύριος την περιτομήν, και πάνυ ευλόγως, κατά τον αυτόν Ευθύμιον. Η γαρ περιτομή των Εβραίων, το Βάπτισμα των Χριστιανών ετύπου και προεσήμαινεν. Ώσπερ γαρ εκείνη τους εξ Αβραάμ εσφράγιζε, και διέστελλεν από παντός έθνους, ούτω και τούτο (το Βάπτισμα δηλαδή) τους Χριστιανούς. Και καθάπερ εκείνη περιττόν αποτέμνει του σώματος μέρος, ούτω και το Βάπτισμα την αμαρτίαν αποτέμνει περιττήν υπάρχουσαν. Έδει δε παυθήναι τον τύπον, ελθόντος του πρωτοτύπου. Και σιγήσαι το μηνύον, επιστάντος του μηνυομένου. Το γαρ εαυτού πεπλήρωκε, και περιττόν εστι του λοιπού (αυτόθι). Σημείωσαι, ότι λόγος ευρίσκεται εν τη Μονή του Διονυσίου εις την περιτομήν, ου η αρχή· «Σκιάν μεν των μελλόντων αγαθών». Ο αυτός ευρίσκεται και εν τη του Βατοπαιδίου.
 
3. Τι δηλοί το όνομα Ιησούς, όρα εις τα Πνευματικά γυμνάσματα, την μελέτην εις την Περιτομήν του Κυρίου.

(Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)