ΓΙΑΤΙ ΕΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ;

Μέσα στο χαρμόσυνο και εορταστικό πνεύμα όχι μόνο των ημερών των Χριστουγέννων αλλά και της πρώτης ημέρας του νέου έτους, ας επιτραπεί να θέσουμε ένα μάλλον προκλητικό κι ίσως παράδοξο θεωρούμενο ερώτημα: γιατί εορτάζουμε οι άνθρωποι την πρωτοχρονιά; Γιατί βλέπουμε πολλούς να ξενυχτούν με την προσδοκία της αλλαγής του χρόνου, εκφράζοντας τη χαρά τους με τραγούδια, πυροτεχνήματα, αγκαλιές και φιλιά; Λογικά και φυσιολογικά δεν θα έπρεπε η ημέρα αυτή, για τον κοσμικό μάλιστα άνθρωπο, να έχει απαισιόδοξο χαρακτήρα, αφού τον φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στο τέλος της ζωής του; Ο χρόνος δεν είναι συνυφασμένος πάντοτε με τη φθορά και τον θάνατο; Γλεντάνε και ξεφαντώνουν οι άνθρωποι γιατί θα πεθάνουν;

Μία πρώτη εξήγηση ίσως είναι ότι οι άνθρωποι αγνοούν το γεγονός του θανάτου, όχι βεβαίως με την έννοια της καθ΄αυτήν γνώσεως, αλλά την υπαρξιακή: παρακάμπτουν τον προβληματισμό του θανάτου για τον εαυτό τους. Τον βλέπουν ως κάτι το πολύ μακρινό και πάντως... όχι για εκείνους. Κι ένας λόγος είναι ότι ο κόσμος ίσως είναι πολύ βολικός γι᾽ αυτούς. Γιατί να δέχονται λογισμούς απωλείας του; Οπότε από την άποψη αυτή κινούνται σ᾽ ένα επίπεδο ψευδαισθήσεων και διαμορφώνουν συμπεριφορά αιώνιου και αθάνατου ανθρώπου.

Μία δεύτερη εξήγηση είναι ότι οι άνθρωποι βεβαίως λαμβάνουν υπόψη την κυριαρχία της φθοράς και του θανάτου μέσα στον χρόνο, μα προσπαθούν να συμφιλιωθούν με αυτήν, θεωρώντας τον θάνατο απλά κάτι το "φυσικό". Με την έννοια αυτή η σκέψη αυτών των ανθρώπων διαμορφώνεται ως εξής: Το διάστημα που μου απομένει να ζήσω, ας το "γλεντήσω". Κι είναι ευνόητο ότι η θέση αυτή, χωρίς κανένα προβληματισμό για Θεό και πνευματική ζωή, εκφράζει την πρακτική λεγόμενη αθεΐα, την αθεΐα δηλαδή του άφρονος ανθρώπου της γνωστής παραβολής, ο οποίος κινείται πάντοτε με το αξίωμα "φάγωμεν και πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσκομεν".

Υπάρχει όμως και η χριστιανική εξήγηση, η οποία κινούμενη σ᾽ εντελώς διαφορετική βάση από τις προηγούμενες κατανοεί την πρωτοχρονιά ως γεγονός χαρμόσυνο για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, γιατί το πέρασμα του χρόνου φέρνει τον χριστιανό πιο κοντά στον αγαπημένο του Κύριο, αφού με τον θάνατο θα καταργηθεί η αινιγματική, σαν θέα μέσα από καθρέπτη, σχέση του με Αυτόν της παρούσας ζωής και θα Τον βλέπει "πρόσωπον προς πρόσωπον" κατά τον απόστολο. Δεύτερον, γιατί με κάθε πρωτοχρονιά επιβεβαιώνεται η αγάπη του Θεού για τους ανθρώπους, ο Οποίος φαίνεται ότι παρατείνει την για δεύτερη φορά έλευσή Του, προκειμένου όλοι ει δυνατόν οι άνθρωποι να ενταχθούν στην Βασιλεία Του. Με άλλα λόγια η πρωτοχρονιά, ως έναρξη του νέου χρόνου και συνεπώς παράταση του χρόνου, ερμηνεύεται ως το περιθώριο που δίνει ο Θεός στο κάθε πλάσμα Του για να μετανοήσει, να αλλάξει δηλαδή τρόπο ζωής και να μπορέσει να συντονιστεί με τον δικό Του ρυθμό ζωής που δεν είναι άλλος από την αγάπη. Αυτό φαίνεται να είναι και ο σκοπός της δωρεάς του χρόνου κατά τον Λόγο του Θεού, όπως το λέει για παράδειγμα η Αποκάλυψη του Ιωάννη: "έδωκα αυτή χρόνον ίνα μετανοήση" (᾽Αποκ. 2, 21), ή κι ο απόστολος Παύλος: "τό χρηστόν του Θεού εις μετάνοιαν άγει" (Ρωμ. 2, 4), αυτό φαίνεται να είναι και το νόημα της ευχής της πρωτοχρονιάς της Εκκλησίας μας ως δοξολογικής αρχής του νέου έτους. Προφανώς η αγάπη του Θεού μας, μας εμπιστεύεται περισσότερο από ό,τι εμείς τον εαυτό μας ή και τον συνάνθρωπό μας.

Υπό το παραπάνω πνεύμα ενώ η πρωτοχρονιά φαίνεται να λειτουργεί για τους εκκοσμικευμένους χριστιανούς ως αφορμή για εντατικοποίηση της εξωστρέφειάς τους, με την έννοια της αναζήτησης των αισθητών στηριγμάτων του κόσμου τούτου, ώστε να "διασκεδάσουν" τον υποσυνείδητο φόβο τους για τη φθορά και τον θάνατο ή και τον τρόμο τους μπροστά στην "άδεια" από νόημα καρδιά τους, για τους συνειδητούς χριστιανούς λειτουργεί ως ερέθισμα της ορθής εσωστρέφειας: της στροφής μέσα στην καρδιά, με την έννοια της αναζήτησης της πληρέστερης σχέσης με τον Θεό: τον Θεό που ζούμε ήδη στην Εκκλησία ως μέλη της να Τον ζήσουμε πιο βαθιά και πιο έντονα. Κι εννοούμε αυτό που λέει και ο σήμερα εορταζόμενος οικουμενικός Πατέρας και Δάσκαλος της Εκκλησίας μας Μέγας Βασίλειος σε ανάλογο προβληματισμό: "Ο νους του ανθρώπου, σημειώνει, που δεν χάνεται και δεν διαχέεται μέσω των αισθήσεων στα πράγματα του κόσμου, επιστρέφει μέσα στον εαυτό του και μέσω του εαυτού του ανεβαίνει στον ίδιο τον Θεό". Μη λησμονούμε τον λόγο του Κυρίου ότι "η βασιλεία του Θεού εντός ημών εστι".

Έτσι μπορεί ο χρόνος να είναι συνδεδεμένος με τη φθορά και τον θάνατο, φαίνεται όμως ότι αφήνει ανοικτή την ελπίδα στον άνθρωπο: μέσα στον χρόνο ο άνθρωπος μπορεί να μετανοήσει, να βρει τον εαυτό του, να βρει τον Θεό του. Σαν χριστιανοί, ναι, έχουμε λόγο να χαιρόμαστε και να πανηγυρίζουμε. Μας δίνει το δικαίωμα αυτό η ενανθρώπηση του Χριστού μας, ο Οποίος μπήκε ως Θεός μέσα στον χρόνο γενόμενος άνθρωπος, τον γέμισε με την άγια παρουσία Του και τον άλλαξε, βάζοντας τις ράγες του πια πάνω στην τροχιά του Ουρανού. Η πρωτοχρονιά και κάθε στιγμή του χρόνου έκτοτε έγινε και γίνεται η επαναβεβαίωση της θέας της Βασιλείας του Θεού. Να βλέπουμε τον Χριστό μας, να βλέπουμε τους αγγέλους και τους αγίους μας μέσα από τα γυαλιά του χρόνου. Τι όμορφη προοπτική! Τι αληθινή εμπειρία!

 ΓΙΑΤΙ ΕΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ;

         Μέσα στό χαρμόσυνο καί ἑορταστικό πνεῦμα ὄχι μόνο τῶν ἡμερῶν τῶν Χριστουγέννων ἀλλά καί τῆς πρώτης ἡμέρας τοῦ νέου ἔτους, ἄς ἐπιτραπεῖ νά θέσουμε ἕνα μᾶλλον προκλητικό κι ἴσως παράδοξο θεωρούμενο ἐρώτημα: γιατί ἑορτάζουμε οἱ ἄνθρωποι τήν πρωτοχρονιά; Γιατί βλέπουμε πολλούς νά ξενυχτοῦν μέ τήν προσδοκία τῆς ἀλλαγῆς τοῦ χρόνου, ἐκφράζοντας τή χαρά τους μέ τραγούδια, πυροτεχνήματα, ἀγκαλιές καί φιλιά; Λογικά καί φυσιολογικά δέν θά ἔπρεπε ἡ ἡμέρα αὐτή, γιά τόν κοσμικό μάλιστα ἄνθρωπο, νά ἔχει ἀπαισιόδοξο χαρακτήρα, ἀφοῦ τόν φέρνει ἕνα βῆμα πιό κοντά στό τέλος τῆς ζωῆς του; ῾Ο χρόνος δέν εἶναι συνυφασμένος πάντοτε μέ τή φθορά καί τόν θάνατο; Γλεντᾶνε καί ξεφαντώνουν οἱ ἄνθρωποι γιατί θά πεθάνουν;