ΕΙΠΕ ΓΕΡΩΝ...

«ΠΕΡΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ» 

Της Αικατερίνης Αντωνιάδου
Θεολόγου - Πολιτικού Επιστήμονος

- ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ νέο Μοναχό, πού ξεκίνησε μέ πολύ ζῆλο γιά πνευματικούς ἀγῶνες, συνέβαινε αὐτός ὁ πειρασμός· μόλις ἄρχιζε νά κάνει προσευχή τόν ἔπιανε ρῖγος, δυνατός πονοκέφαλος, πυρετός.

-Εἶμαι ἄρρωστος καί δέν ἀποκλείεται νά πεθάνω, ἔλεγε στόν ἑαυτό του. Ἄς βάλω λοιπόν τά δυνατά μου νά τελειώσω τήν προσευχή μου γιά νά εἶμαι ἕτοιμος, ὅταν μέ καλέσει ὁ Κύριός μου.

Μ’ αὐτές τίς σκέψεις βίαζε τόν ἑαυτό του καί τελείωνε τήν καθημερινή ἀκολουθία του. Ὕστερα ὅμως ἀπό τήν προσευχή, τοῦ περνούσαν ὅλα. Αἰσθανότανε περίφημα. Ἀρρώσταινε πάλι σάν πλησίαζε ἡ ὥρα τῆς προσευχῆς. Ἔφερνε κι αὐτός μέ μιᾶς στή σκέψι του τόν θάνατο, ἐβίαζε τόν ἑαυτό του καί δέν παραμελοῦσε τά καθήκοντά του. Κι ὁ Θεός βλέποντας τή μεγάλη του ὑπομονή, τόν ἀπάλλαξε γρήγορα ἀπό τό βασανιστικό πειρασμό.

- ΑΝ ΑΠΟΤΥΧΕΙΣ ἀδελφέ νά τελειώσεις τό πνευματικό ἔργο πού ἄρχισες στόν τόπο πού μένεις, ἄς μή σέ ξεγελᾶ ὁ λογισμός σου πώς θά ἐπιτύχεις ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, συμβούλευε ἕνα νέο κάποιος σοφός Γέροντας.

- ΔΕΝ ΠΡΟΟΔΕΥΟΥΜΕ σήμερα στήν ἀρετή, ἔλεγε ἕνας γέροντας στούς μαθητάς του, οὔτε θά κατορθώσωμε ποτέ νά φθάσωμε στά μέτρα τῶν παλαιῶν Πατέρων, γιατί δέν ἔχομε ὑπομονή νά τελειώσωμε τό ἔργο πού ἀρχίζομε. Ἐπιθυμοῦμε ν’ ἀποκτήσωμε χαρίσματα, ἀλλά χωρίς κόπο, γι’ αὐτό εὔκολα ξεγλιστρᾶμε στό κακό. Συχνά καί χωρίς λόγο ἀλλάζομε τόπο διαμονῆς, σάν νά θέλωμε τάχα νά βροῦμε μέρος πού δέν ὑπάρχει ὁ διάβολος.

Ἄλλοτε πάλι ἔλεγε:

- ΕΚΕΙΝΟΣ που γιά ἕνα διάστημα ἀγωνίζεται καί κοπιάζει πέρα ἀπό τό μέτρο κι’ ὕστερα πέφτει σέ ἀμέλεια κι’ ἀρχίζει πάλι ἐντατικό ἀγῶνα καί γρήγορα ἀτονεῖ, ποτέ δέν θά ἀποκτήσει ὑπομονή. Ἀπ’ αὐτόν μήν περιμένεις ποτέ πρόοδο.

- ΕΝΑΣ ΑΡΧΑΡΙΟΣ μοναχός, πού εἶχε πέσει σέ ἀμέλεια, πῆγε στόν Ἀββᾶ Μᾶρκο τόν Ἀσκητή νά ἐξομολογηθῆ.

- Μοῦ λέγει ὁ λογισμός, Ἀββᾶ, νά σηκωθῶ νά φύγω ἀπό τό κελλί μου, γιατί καί πού κάθομαι σ’ αὐτό δέ κατορθώνω τίποτε.

- Ἀπάντησέ του, τόν συμβούλεψε ὁ διακριτικός Γέρων, πώς γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ, θά μείνω σ’ αὐτό σ’ ὅλη μου τή ζωή καί θά φυλάω τούς τέσσερεις τοίχους. 

- ΕΝΑΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ἐννιά χρόνια βασανιζόταν ἀπό τό λογισμό του νά φύγη ἀπό τό Μοναστήρι του. Κάθε βράδυ μάζευε τά ροῦχα του κι’ ἔλεγε στόν ἑαυτό του:

- Αὔριο χωρίς ἀναβολή φεύγω.

Ὅταν ξημέρωνε, σκεπτόταν:

- Ἄς κάνω καί σήμερα ὑπομονή γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ κι’ αὔριο φεύγω.

Ἀφοῦ ἀγωνίστηκε σκληρά ἐννιά ὁλόκληρα χρόνια καί δέν νικήθηκε ἀπό τό λογισμό του, ὁ Κύριος τοῦ πῆρε τόν πειρασμό.

- ΕΝΑΣ ΑΣΚΗΤΗΣ πού ζοῦσε στήν ἔρημο μέ ὑπερβολική σκληραγωγία, ἔγινε κάποτε Ἐπίσκοπος. Ἐπεχείρησε νά συνεχίση καί στόν κόσμο τήν ἴδια ἄσκηση, μά στάθηκε ἀδύνατο νά τό κατορθώση.

- Μήπως γιά τό ἀξίωμα πῆρες ἀπό μένα τή χάρη σου, Κύριε; ἔλεγε μέ δάκρυα στήν προσευχή του.

Τότε ὁ Θεός τοῦ ἀποκάλυψε πώς τόν καιρό πού ἀγωνιζόταν μόνος στήν ἔρημο, τοῦ ἔδινε μεγαλύτερη ἐνίσχυση γιά νά μή πέση σέ ἀκηδία. Στόν κόσμο πού εἶχε τήν παρηγοριά τῶν ἀνθρώπων τόν ἄφηνε νά παλεύει μόνος του.

- ΕΝΑΣ ΕΡΗΜΙΤΗΣ πολύ γέρος δοκιμαζότανε συχνά ἀπό βασανιστικές ἀρρώστιες. Κάποτε ὅμως πέρασε ἕνας χρόνος ὁλόκληρος, χωρίς οὔτε μιά μέρα ν’ ἀρρωστήση. Ἄρχισε τότε νά θλίβεται ὁ Γέροντας καί νά λέη μέ δάκρυα στόν Κύριο:

- Γιατί μ’ ἐγκατέλειψες, Θεέ μου, κι’ ἔπαυσες νά μ’ ἐπισκέπτεσαι πιά τόν ἁμαρτωλό μέ τήν ἀρρώστια;

- Ο ΑΒΒΑΣ ΜΑΡΚΟΣ ἐρώτησε κάποτε τόν Ὅσιο Ἀρσένιο γιατί οἱ περισσότεροι εὐσεβεῖς καί ἐνάρετοι νά φεύγουν ἀπό τόν κόσμο μέ πολλές θλίψεις καί στερήσεις.

- Αἱ θλίψεις γιά κείνους πού τίς δέχονται μέ ὑπομονή, ἀποκρίθηκε ὁ Ὅσιος, εἶναι τό ἁλάτι πού προλαβαίνει τή σήψη τῆς ἁμαρτίας καί κάνει τούς ἀνθρώπους νά παρουσιάζονται στόν Οὐρανό καθαροί.

- ΠΗΓΕ ΜΙΑ ΜΕΡΑ νά ἰδῆ τόν Ὅσιο Ποιμένα ὁ φίλος του Ἀββᾶς Ἰωσήφ καί τόν βρῆκε μέ τά πόδια στό νερό γιά λίγη ξεκούρασι, ὕστερα ἀπό ἡμερῶν ὀρθοστασία. Τοῦ φάνηκε παράξενο γιά ἕνα τόσο αὐστηρό ἀσκητή.

- Πῶς κατώρθωσαν μερικοί νά μεταχειρίζονται τό σῶμα τους μέ σκληρότητα; τόν ρώτησε.

- Ἐμεῖς, Ἀδελφέ, τοῦ ἀποκρίθηκε ὁ διακριτικός Γέρων, δέν ἐμάθαμε νά εἴμεθα σωματοκτόνοι, ἀλλά παθοκτόνοι.

- ΑΝ Η ΜΑΚΡΟΘΥΜΙΑ τοῦ Θεοῦ μᾶς ἀνέχεται, ὅταν δουλεύωμε στήν ἁμαρτία, ἔλεγε ἕνας σοφός Γέροντας, πόσο μᾶλλον ἡ εὐσπλαχνία του θά μᾶς δυναμώση, ὅταν ἀγωνιζώμεθα γιά τό καλό.

- Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ, ἔλεγε ὁ Μέγας Ἀντώνιος, μεγάλους πειρασμούς στούς σημερινούς ἀνθρώπους, γιατί εἶναι ἀσθενέστεροι ἀπό τούς παλαιοτέρους καί δέν κάνουν ὑπομονή.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΤΑΠΕΙΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

Διαβάζοντας κανείς τίς σοφές αὐτές Πατερικές ρήσεις, νιώθει τόσο δέος, πού αἰσθάνεται πώς δέν θά μποροῦσε νά συμπληρώσει κάτι ἐπιπλέον. Τονίζουμε ἁπλῶς τήν μεγάλη ἀξία τῆς ἀρετῆς τῆς Ὑπομονῆς, στήν ὁποία ἀναφέρονται τά παραπάνω ἀποσπάσματα. Κι ἄν στόχος δέν θά μποροῦσε νά εἶναι τό πνευματικό ἀνάστημα τῶν παλαιῶν ἀσκητῶν τῆς ἐρήμου, θά πρέπει νά εἶναι ἡ ἀπόκτηση τῆς Ὑπομονῆς, τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης καί πίστης ὡς ἀπαραίτητη ὑποδομή στήν καλλιέργεια ἀρετῶν, χαρισμάτων καί χριστιανικοῦ ἤθους.

Ἡ λέξη «ΥΠΟΜΟΝΗ» ἀκούγεται σήμερα ὅλο καί λιγότερο, κοντεύει νά ἐκλείψει ἀπ’ τό λεξιλόγιό μας. Μεγάλη ἀντίφαση μέ τήν ἀνθρώπινη πραγματικότητα τῶν ἡμερῶν μας. Σήμερα πού οἱ ἀσθένειες πληθαίνουν, ἡ μοναξιά καί κοινωνική ἀπομόνωση δίνουν δυναμικό τό παρόν τους, ἡ ἀνεργία καλπάζει, μαζί μέ τήν μόλυνση τοῦ περιβάλλοντος, οἱ διοξίνες τῶν σύγχρονων τροφῶν ἔγιναν γιά μεγάλο διάστημα ὁ ἐφιάλτης μας, οἱ ἀνεξέλεγκτες δυνάμεις τῆς φύσεως (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές, τυφῶνες) ἀποδεικνύουν καί τονίζουν τήν ἀνημποριά τοῦ ἀνθρώπου, σήμερα, λοιπόν, πού συμβαίνουν αὐτά, βρίσκουν τόν ἄνθρωπο νά ἔχει ἀλλοτριωθεῖ καί χάσει τόν ὀρθό προσανατολισμό του. Νά περιπέει μεταξύ ἑνός ἄκρατου ἐγωκεντρισμοῦ καί μιᾶς βασανιστικῆς ἀδημονίας νά προλάβει, νά πετύχει, νά γίνει καλύτερος, ξεχνῶντας τόν Θεό καί κατά συνέπεια τά πράγματα πού πραγματικά χρειάζεται γιά νά εἶναι εὐτυχισμένος, ἰσορροπημένος καί ὁλοκληρωμένος. Ἔχει χάσει τήν ἐπαφή μέ τό θεῖο καί τήν ἐναπόθεση τῶν φοβερῶν ἐσωτερικῶν του συγκρούσεων καί ἀδυναμιῶν στή βοήθεια καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Οἱ συνέπειες ὀλέθριες καί ὁρατές σέ κάθε, ἐχέφρων ἀκόμη, ἄνθρωπο.

Χρειάζεται, λοιπόν, γνώση καί ὑπομονή. Ὑπομονή στίς θλίψεις, ὑπομονή στίς ἀσθένειες, ὑπομονή στόν δύσκολο δρόμο γιά τήν ἀπόκτηση ἀρετῶν καί χαρισμάτων. 

Καί ἄς μήν ξεχνᾶμε, ὅτι στόν δύσκολο αὐτό δρόμο, ἀλλά ταυτόχρονα καί τόσο ἐλαφρύ ὅταν συνοδεύεται μέ τήν ἐπίκληση τῆς θείας βοήθειας, ὁ Χριστός μᾶς συστήνει τήν Ὑπομονή· «Ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν», ( Λουκᾶ  κα΄, 19)  ἀφοῦ βέβαια πρῶτα ἔγινε ὁ ἴδιος παράδειγμα ὑπομονῆς πρός μίμηση. 

Καί ἀλλοῦ πάλιν, μέ τό στόμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος ἐξιστορῶντας τούς ἀγώνες του, διά τήν εὐόδωσιν τοῦ ἔργου του, μᾶς προτρέπει νά ἐπιδεικνύουμε πολύ ὑπομονή· «ἀλλ’ ἐν παντί συνιστῶντες ἑαυτούς ὡς Θεοῦ διάκονοι, ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στεναχωρίαις, ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς, ἐν ἀκαταστασίαις, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις, ἐν νηστείαις...» (Πρός Κορινθίους,  στ’ , 4-5).

Καί τέλος ἄς θυμηθούμε ἕνα θαυμάσιο καί μοναδικό κείμενο, ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, τό ὁποῖον πρέπει πάντοτε νά τό ἔχουμε κατά νοῦ, προκειμένου νά παίρνουμε δύναμη καί θάρρος στόν καθημερινό μας ἀγῶνα, ἀλλά καί καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς ζωῆς μας.

«Τέκνον, εἰ προσέρχῃ δουλεύειν Κυρίῳ Θεῷ, ἑτοίμασον τὴν ψυχήν σου εἰς πειρασμόν·  εὔθυνον τὴν καρδίαν σου καὶ καρτέρησον καὶ μὴ σπεύσῃς ἐν καιρῷ ἐπαγωγῆς· κολλήθητι αὐτῷ καὶ μὴ ἀποστῇς, ἵνα αὐξηθῇς ἐπ᾿ ἐσχάτων σου. πᾶν ὃ ἐὰν ἐπαχθῇ σοι, δέξαι καὶ ἐν ἀλλάγμασι ταπεινώσεώς σου μακροθύμησον· ὅτι ἐν πυρὶ δοκιμάζεται χρυσὸς καὶ ἄνθρωποι δεκτοὶ ἐν καμίνῳ ταπεινώσεως. πίστευσον αὐτῷ, καὶ ἀντιλήψεταί σου· εὔθυνον τὰς ὁδούς σου καὶ ἔλπισον ἐπ᾿ αὐτόν. οἱ φοβούμενοι τὸν Κύριον ἀναμείνατε τὸ ἔλεος αὐτοῦ καὶ μὴ ἐκκλίνητε, ἵνα μὴ πέσητε. οἱ φοβούμενοι Κύριον πιστεύσατε αὐτῷ, καὶ οὐ μὴ πταίσῃ ὁ μισθὸς ὑμῶν. οἱ φοβούμενοι Κύριον ἐλπίσατε εἰς ἀγαθὰ καὶ εἰς εὐφροσύνην αἰῶνος καὶ ἐλέους. ἐμβλέψατε εἰς ἀρχαίας γενεὰς καὶ ἴδετε· τίς ἐνεπίστευσε Κυρίῳ καὶ κατῃσχύνθη; ἢ τίς ἐνέμεινε τῷ φόβῳ αὐτοῦ καὶ ἐγκατελείφθη; ἢ τίς ἐπεκαλέσατο αὐτόν, καὶ ὑπερεῖδεν αὐτόν; διότι οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων ὁ Κύριος καὶ ἀφίησιν ἁμαρτίας καὶ σώζει ἐν καιρῷ θλίψεως. οὐαὶ καρδίαις δειλαῖς καὶ χερσὶ παρειμέναις καὶ ἁμαρτωλῷ ἐπιβαίνοντι ἐπὶ δύο τρίβους. οὐαὶ καρδίᾳ παρειμένῃ, ὅτι οὐ πιστεύει· διὰ τοῦτο οὐ σκεπασθήσεται. οὐαὶ ὑμῖν τοῖς ἀπολωλεκόσι τὴν ὑπομονήν· καὶ τί ποιήσετε ὅταν ἐπισκέπτηται ὁ Κύριος; οἱ φοβούμενοι Κύριον οὐκ ἀπειθήσουσι ρημάτων αὐτοῦ, καὶ οἱ ἀγαπῶντες αὐτὸν συντηρήσουσι τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ. οἱ φοβούμενοι κύριον ζητήσουσιν εὐδοκίαν αὐτοῦ, καὶ οἱ ἀγαπῶντες αὐτὸν ἐμπλησθήσονται τοῦ νόμου. οἱ φοβούμενοι Κύριον ἑτοιμάσουσι καρδίας αὐτῶν καὶ ἐνώπιον αὐτοῦ ταπεινώσουσι τὰς ψυχὰς αὐτῶν. ἐμπεσούμεθα εἰς χεῖρας Κυρίου καὶ οὐκ εἰς χεῖρας ἀνθρώπων· ὡς γὰρ ἡ μεγαλωσύνη αὐτοῦ, οὕτως καὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ».  (Σοφία Σειράχ β΄, 1-18)

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, περισσότερο ἀπό ποτέ ἄλλοτε στήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας, θά χρειαστοῦμε ὄχι μόνον περίσσιο θάρρος καί μεγάλη πίστη, ἀλλά καί τήν μεγίστη καί σπουδαία Ἀρετή τῆς ΥΠΟΜΟΝΗΣ γιά νά μπορέσουμε νά ἀντιμετωπίσουμε τίς σύγχρονες ἀντιξοότητες καί νά ἐπιδείξουμε ὁμολογιακή παρουσία, μέσα στήν ἐσχατολογική καί ἀντίχριστη αὐτή κοινωνία πού ζοῦμε.
Γι’ αὐτό καί ὄχι τυχαῖα ὁ Κύριός μας, μᾶς τονίζει καί ὑπενθυμίζει, στό ΚΔ΄ ἐσχατολογικό Κεφάλαιο τοῦ Ματθαίου ὅτι, «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται» (Ματθ. κδ΄, 13)