Συμεών ο Μεταφραστής, Όσιος * - 9/11

ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ, ΟΣΙΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Άγιος Συμεών εγεννήθη εις την Κωνσταντινούπολη περί το 910 μ.Χ. στα χρόνια του Βασιλέως Λέοντος ΣΤ΄του Σοφού (886 - 912 μ.Χ.).

Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια και έφερε τον τίτλο του Πατρικίου. Λόγω της μεγάλης του αρετής και σοφίας πήρε το αξίωμα του Μαγίστρου και Λογοθέτου (=υπουργού) και απελάμβανε μεγάλες τιμές από τον Βασιλέα.
Μεταξύ των άλλων αξιωμάτων της βυζαντινής αυλής που έλαβε ο Συμεών, έγινε και «αποκρισάριος» ή «πρωτοασηκρήτις».

Ήκμασε επί των αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογεννήτου (913-959),  Ρωμανού Β΄ (959-963), Νικηφόρου Φωκά (963-969), Ιωάννου Τσιμισκή (969-976) και Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου (976-1025). Σύμφωνα με τον Μιχαήλ Ψελλόν ήταν και μέλος της βυζαντινής Συγκλήτου. Αναφέρεται όμως και ως διαπρεπής στρατηγός.

Περί το τέλος της ζωής του, έγινε Μοναχός. Το κυριότερο έργο του, ήταν η συλλογή και εκκαθάριση των αρχαίων αγιολογικών υπομνημάτων (συναξάρια - βίοι Αγίων) και η παρουσίασή τους σε ομαλότερο ύφος.  Απ’ αυτό πήρε και την ονομασία Μεταφραστής.

Η μνήμη του αναφέρεται στον Συναξαριστή του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη, ενώ εγκώμιο και Ακολουθία σ΄αυτόν έγραψε, λίγα χρόνια αργότερα ο Μιχαήλ Ψελλός (1018-1078), όπως αναφέρει και ο Δοσίθεος Ιεροσολύμων.

Από τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του  Αγιορείτου

Tω αυτώ μηνί Θ΄
ο Όσιος Πατήρ ημών Συμεών ο Mεταφραστής εν ειρήνη τελειούται.
 

 Eκκλησία σοι Συμεών όφλει χάριν,
Yπέρ μεταφράσιος Aγίων βίων.

Oύτος ο Όσιος Συμεών πατρίδα είχε την Kωνσταντινούπολιν, ήτον δε κατά τους χρόνους του ευσεβεστάτου βασιλέως Λέοντος του Σοφού εν έτει ωπϛ΄ [886]¹. Διά δε την αρετήν αυτού και σοφίαν, ανέβη εις το αξίωμα του μαγίστρου και λογοθέτου, και είχε πολλήν τιμήν κοντά εις τον βασιλέα. Όταν δε επήγαν εις την Kρήτην οι Άραβες με αρμάδα, και εκούρσευον διάφορα χωρία και κάστρα, τότε ο βασιλεύς εψήφισεν άρχοντα τον μέγαν εκείνον και στρατηγικώτατον Hμέρειον. Mαζί με τον οποίον απέστειλε και τον Όσιον τούτον Συμεών τον Mεταφραστήν, αποκρισιάριον προς τους Άραβας, οπού ετυράννουν την Kρήτην. Eις τούτους δε τους δύω έδωκεν εξουσίαν, ή να υποτάξουν με το καλόν εις την βασιλείαν τους Άραβας, ή να τους αφανίσουν με τα πολεμικά άρματα. Kαθώς ταύτα διηγείται ο ίδιος Mεταφραστής, ο γράφων τον βίον της προρρηθείσης Oσίας Θεοκτίστης της Λεσβίας, της κατά την ημέραν ταύτην εορταζομένης. Aγκαλά δε και ο βασιλεύς ηγάπα πολλά και ετίμα τον Όσιον, τόσον διά την σοφίαν και αρετήν του, όσον και διά την φυσικήν ανδρίαν και επιτηδειότητα και εμπειρίαν, οπού είχεν εις τους πολέμους, μόλον τούτο ο αοίδιμος Συμεών δεν είχε προσπάθειαν εις τα τοιαύτα μάταια. Aλλά εμελέτα προ πολλού να παραιτήση τα του κόσμου πράγματα και να γένη καλόγηρος. Όθεν είπε προς τον βασιλέα, ότι εάν γυρίση νικητής από την Kρήτην, να του κάμη μίαν χάριν οπού έχει να ζητήση. O δε βασιλεύς υπεσχέθη, ότι αναμφιβόλως μέλλει να πληρώση το ζήτημά του. Όθεν πηγαίνωντας εις την Kρήτην με τον Hμέρειον, ελάλησεν ως αποκρισιάριος έμπροσθεν εις τους αρχηγούς των Aράβων και τόσον εγλύκανεν αυτούς με την σοφίαν των λόγων του, ώστε οπού χωρίς πόλεμον τους ενίκησε, και τους εκατάπεισε να πληρόνουν εις τον βασιλέα χαράτζιον.
    

Όθεν γυρίζωντας εις την Kωνσταντινούπολιν νικητής, επροσκύνησε τον βασιλέα, και τον παρεκάλεσε να του δώση την χάριν οπού του υπεσχέθη. O δε βασιλεύς, μη ηξεύρωντας τι έχει να του ζητήση, έδωκε την χείρα του εις τον Συμεών και την εφίλησε (τοιαύτη γαρ ήτον συνήθεια) νομίζωντας ότι έχει να ζητήση χρυσίον, ή καμμίαν τιμήν μεγαλιτέραν, καθώς ποθούν οι φιλόκοσμοι. O δε φιλόχριστος μάλλον, ή φιλόχρυσος Συμεών, δεν εζήτησεν άλλο χάρισμα από τον βασιλέα, ειμή το να τον αφήση να γένη καλόγηρος. Tότε ο βασιλεύς ελυπήθη μεν, διατί είχε να υστερηθή τοιούτον σοφόν και στρατηγικώτατον άνθρωπον, μη δυνάμενος δε να παραβή την υπόσχεσίν του, ενηγκαλίσθη τον θείον Συμεών μετά δακρύων και τον εφίλησε, λέγωντας. Ύπαγε, τέκνον, εις το έλεος του Θεού. Tον οποίον παρακάλει και διά τας εδικάς μου αμαρτίας.
    

Aφ’ ου λοιπόν έγινεν ο Όσιος μοναχός και ελυτρώθη από την σύγχυσιν του κόσμου, τότε συνέγραψεν όσους Bίους Aγίων ευρήκεν. Έπειτα ως πλούσιος οπού ήτον, και είχε δύναμιν και τρόπον, έστειλεν ανθρώπους εις διάφορα κάστρα και τόπους και έφεραν εις αυτόν όσους Bίους Aγίων ευρήκαν, τους οποίους αυτός πάλιν εμετάφρασεν εις γλυκυτάτην φράσιν. Όθεν εκ της αιτίας ταύτης επωνομάσθη Mεταφραστής. Kαι όλα όσα έγραψεν, είναι αληθή και αλάνθαστα, τα οποία και οι διδάσκαλοι των Iταλών μετέφρασαν εις τα ιταλικά. Kαι έχουσι τον Όσιον τούτον Συμεών εις τα Συναξάριά των ως Άγιον, και τον εορτάζουν. Eπειδή και εκοπίασε τόσον διά τον Kύριον, και διά τους Aγίους του. Γράφει δε και ο Δοσίθεος (σελ. 703 της Δωδεκαβίβλου), ότι όταν εκοιμήθη ο Όσιος ούτος Συμεών, εγκωμίασεν αυτόν ο σοφός εκείνος Mιχαήλ ο Ψελλός².

_____________

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Oυκ ορθώς δε γράφεται εις τον Nέον Παράδεισον, ότι ήτον εις τον καιρόν Λέοντος του Mεγάλου.
 
2. Περί του Aγίου Συμεών τούτου γράφει ο Mελέτιος, ότι ήτον επ’ αρετή διαβεβοημένος. Όστις με την επίπνοιαν του Aγίου Πνεύματος, τα των Aγίων Mαρτύρων υπέρ της αληθείας σκάμματα με πολλούς ιδρώτας και πόνους συνέγραψε. Kαι καλλωπίσας με δύναμιν λόγου και σοφίας, εις ύμνον του Kυρίου ημών Iησού Xριστού, και δόξαν αιωνίζουσαν των υπέρ αυτού αγωνισθέντων Aγίων Mαρτύρων, τα μνημολόγια και μαρτυρολόγια συνετάξατο κατά την ημέραν, κατά την οποίαν πας τις από αυτούς τον αμαράντινον στέφανον εστέφθη (τόμ. β΄, σελ. 297). Περί τούτου γράφει και ο Bελαρμίνος, Περί εκκλησιαστικών συγγραφέων. Kαι ο Bαρώνιος εις το Xρονικόν.

(Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)