ΠαΠανα

Παναγιώτου Φ. Χριστοπούλου

κατά την εποχήν της παγκοσμιοποιήσεως.

Ακολουθεί Χρύσανθος ο Αιτωλός, πρεσβύτερος αδελφός του αγίου Κοσμά, Σχολάρχης της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης του Γένους Σχολής, επιστήμων πολυμαθής, φιλόλογος και διδάσκαλος του Γένους, που κατέφυγε το 1774, μετά τα ’Ορλωφικα, λόγω των τότε περιστάσεων στη Νάξο, όπου σχολάρχησε μέχρι το 1785, έτος του θανάτου του. Υπήρξεν ο αφανής μεσάζων, καλός σύμβουλος και σώφρων καθοδηγητής του αδελφού του, του μακαρίου Κοσμά.

Κορωνίδα των τριών σπουδαίων συγχωριανών, που είδε το φως το 1714, τριανταδύο μόλις χρόνια μετά τη μετάσταση του οσίου Ευγενίου, είναι ο Κώνστας ο Εσωχωρίτης, γιος του Νικολάου, ο λαβών αργότερα το μοναχικό όνομα Κοσμάς.

Τα χρόνια ήταν δίσεχτα κατά την αυγή του ηφαιστειώδους ιη αἰῶνος· η απαιδευσία, η φτώχεια, η ορφάνεια του λαού, λόγω των πολεμικών γεγονότων, που σάρωσαν την αυχμηρή γη από κάθε σημαντικό ανθρώπινο η φυσικό έρεισμα, από κάθε ελπίδα, και η εξουθενωτική καταπίεση του κυριάρχου, έφερναν τα πλήθη σε έσχατη απελπισία, τόσο ώστε πολλοί έφταναν και στην αλλαξοπιστία, για να επιβιώσουν.Ο κίνδυνος του Γένους [από τον εξισλαμισμό] ήτο μέγας· διότι γένος ελληνικόν και ορθόδοξος πίστις εις τον Χριστόν ενιαία είναι δυάς, ως εν τω στερεώματι οι Διόσκουροι.

Ο Κοσμάς ακολούθησε, ως προς τις σπουδές, μέχρις ενός σημείου, τα βήματα του αδελφού του. Διατελούσε δε υποδιδάσκαλος στη Λομποτινά των Κραβάρων, όταν πληροφορήθηκε την ίδρυση της Αθωνιάδος Σχολής στο αγιώνυμο όρος και μολονότι σε προχωρημένη ηλικία πλέον, ήταν ήδη 35 ετών, έτρεξε να φωτισθεί από τα νάματα του σοφωτάτου των τότε Ελλήνων, του Ζακυνθινού Ευγενίου του Βουλγάρεως και των συνεργατών του.

Η πατρίδα μου η γήινος, έλεγε, είναι από το Απόκουρο...το γένος μου είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, [είμαι] άνθρωπος αμαρτωλός, δούλος Ιησού του εσταυρωμένου, [έτοιμος]να χύσω το αίμα μου για την αγάπη του, [όπως έκανε κι εκείνος για μένα], περιπατώ από τόπου εις τόπον και διδάσκω τους αδελφούς μου το κατά δύναμιν, όχι ως διδάσκαλος, αλλ’ ως αδελφός· διδάσκαλος μόνος ο Χριστός μας. Εκείνος με αξίωσε κι εμένα και έμαθα πεντέξη γράμματα ελληνικά.

Η καλογερική του βακτηρία στο χέρι και πάντοτε το κεφάλι του στον τρουβά, αφού τόσοι και τόσοι εχθροί παραμόνευαν και μύριοι κίνδυνοι τον απειλούσαν· η πεζοπορεία η αποστολική, η διηνεκής, με τριήμερες συνήθως στάσεις σε κάθε χωριό η πολιτεία για το κήρυγμά του. Ένα ξεροκόμματο, καμμιά ελιά, λίγα χόρτα η λίγο τυρί για προσφάϊ ήταν αρκετά για τον νευρώδη ασκητή, ώστε να επιζήσει.

Η διδαχή του απλουστάτη, ωσάν εκείνη των αλιέων, ήτον γαλήνιος και ησύχιος, οπού εφαίνετο καθολικά να είναι γεμάτη από την χάριν του ιλαρού και ησύχου αγίου Πνεύματος. Ο Θεός, έλεγε, έχει πολλά και διάφορα ονόματα: φως, ζωή, σοφία, ανάστασις, στράτα· κύριο όνομά του η αγάπη. Ο Χριστιανός, για να πετάξει, χρειάζεται δύο φτερούγες: αγάπη και ταπείνωση. Κάμετε το σώμα σας δούλον και την ψυχή κυρά· τότε λέγεσθε άνθρωποι. Η ψυχή είναι άνθρωπος, η ψυχή είναι οπού βλέπει, ακούει, ομιλεί, πιάνει, περιπατεί, μανθάνει γράμματα, τέχνες, επιστήμες, η ψυχή είναι οπού δίνει ζωή εις το σώμα. Το κορμί έχει τα μάτια του - μα δεν βλέπει, τα αυτιά του - μα δεν ακούει, το στόμα του - μα δεν ομιλεί, τα χέρια του - μα δεν πιάνει, τα ποδάρια του - μα δεν περιπατεί. Ίδια είναι η πέτρα με το σώμα, χωρίς ψυχήν.

Υπήρξεν ο Κοσμάς ρωμαλέος αγωνιστής της αρετής,

ευαγγελιστής της αλήθειας,

πρόδρομος της ελευθερίας,

μάρτυρας της πίστεως,

ο αγιώτερος άγιος του Γένους μετά την Άλωση·

παιδευτής των αγραμμάτων,

εμψυχωτής των απελπισμένων,

ενάρετος λευΐτης,

υποδειγματικός μοναχός,

γλαφυρός ρήτωρ,

φωτιστής των εσκοτισμένων,

βαθυστόχαστος κατηχητής,

προστάτης της δοκιμαζομένης φυλής,

πολέμιος των προλήψεων,

υποφήτης της ελευθερίας,

ακοίμητος εργάτης του Λόγου,

προορατικός της εθνικής αποκαταστάσεως,

ζων θρύλος και ενσάρκωσις της παραδόσεως,

πιστός άχρι θανάτου, λαβών εν τέλει τον στέφανον της δικαιοσύνης και της ζωής.

Ας βάλουμε εδώ το χρονολογικό μας πλαίσιο: Η γέννησίς του, όπως είπαμε, στο Μέγα Δένδρο της Τριχωνίδας το 1714. Σπουδάζει στο χωριό του και στη Σιγδίτσα της Παρνασσίδας, διδάσκει δε εν συνεχεία ως υποδιδάσκαλος στη Λομποτινά των Κραββάρων μέχρι το 1749, οπότε σπεύδει στο Άγιον Όρος και συμπληρώνει τις σπουδές του στην Αθωνιάδα. Περί το 1760 κείρεται μοναχός και χειρονείται ιερεύς στη Μονή Φιλοθέου. Κατόπιν μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου συναντά τον αδελφό του Χρύσανθο, και από εκεί, με την άδεια και την παρότρυνση του Πατριαρχείου, αρχίζει το κηρυγματικό του έργο, που κλείνει με τον μαρτυρικό του θάνατο, την 24η Αυγούστου 1779, με μια διακοπή, κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως του 1770, που απεσύρθη στο Άγιον Όρος.

Τονίζονται κατ’ αυτή την καταληκτική για τον Κοσμά περίοδο, κατά κύριον λόγον, οι θεολογικές ιδέες και οι πρακτικές σκέψεις. Φορέας της επίσημης ιδεολογίας της Ορθοδοξίας, εμφορούμενος από μια συγκροτημένη και ενιαία ιδεολογία, έχει τον δικό του τρόπο να προσεγγίζει τους ακροατές του και να αγγίζει τις ευαίσθητες χορδές της ψυχής τους. Τώρα πλέον κεντρικός σκοπός της διδασκαλίας του στο πρακτικό πεδίο καταλήγει να είναι η ίδρυση σχολείων. Δια των σχολείων θα φωτισθεί το Γένος, θα κατανοήσει τα ιερά γράμματα και θα εμμείνει στην πίστη του· θα ανακαλύψει το μεγαλείο του παρελθόντος του, θα αρχίσει να προβληματίζεται και τέλος να οικοδομεί το μέλλον. Είχε κατανοήσει η διάνοιά του η οξεία, ότι ο ελευθερωτής άγγελος του Γένους, μετά της θρησκείας, η παιδεία είναι. Προς την παιδεία, λοιπόν, έστρεψε όλες του τις προσπάθειες και έγινε, για την εποχή του, ο κύριος μοχλός φωτισμού του Γένους.

Το κήρυγμά του επαγωγικό, εποικοδομητικό, σε απλή και παραστατική γλώσσα, που εισέδυε στα μύχια της ψυχής του λαού και ευαισθητοποιούσε τα φυλλοκάρδια του, περιελάμβανε και μιαν αποστροφή για το σχολείο:

Ας σημειωθεί πόσο επίμονα τόνιζε και τον έντονα εθνικό χαρακτήρα της παιδείας; Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, έλεγε, να μανθάνετε γράμματα, όσον ημπορείτε και, αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν ελληνικά, διατί η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν και αν δεν σπουδάξης εις το ελληνικόν ... δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα, οπού ομολογά η Εκκλησία μας. Καλύτερα... να έχεις σχολείον ελληνικόν, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια. Και οσάν το μάθης το παιδί σου τα γράμματα... τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τις εκκλησίες.

Ίσως ένας από τους πιο εύστοχους χαρακτηρισμούς του αγίου μας να είναι εκείνος των κατασκόπων της Βενετίας, που δεν είχαν, βεβαίως, σκοπό να τον επαινέσουν; Οἱ λόγοι του, αναφέρουν, είναι εκτάκτως πολιτικοί και μιας εξαιρετικής τέχνης... δεν έχουν άλλο θέμα τα κηρύγματά του, ειμή να προτρέπουν τον λαόν να ευεργετεί τας εκκλησίας και να ιδρύει εις όλα τα χωρία σχολεία για τα παιδιά... Έχει αναμφιβόλως μέγα τάλαντον και μεγάλην παιδείαν και ζει με μεγάλας στερήσεις... Είναι οξυνούστατος, έμπλεος μεγάλων ιδεών και έχει αξιοθαύμαστον τρόπον όπως εισδύη εις την ψυχήν οιουδήποτε και εις τοιούτον βαθμόν, ώστε δεν υπάρχει τι το οποίον να εκφράση η να προτείνη ο ίδιος, χωρίς τούτο να γίνη αμέσως αποδεκτόν παρά της ολότητος, ήτις το εκτελεί με την πλέον εφικτήν ακρίβειαν... ο αριθμός των ατόμων, τα οποία συρρέουν πανταχόθεν ίνα τον ίδουν είναι καταπληκτικός, ως επίσης και ο αριθμός των ακολουθούντων αυτόν εις περιοδείαν.

Ήταν δεκάδες ιερωμένοι, που κέρδιζαν και οι ίδιοι πνευματικά απ’τή φλόγα του τη θερμουργό, ιερουργούσαν, εξ άλλου, και μαζί με άλλους ακόμη κατέγραφαν το κήρυγμά του και ως απόστολοί του το μετέφεραν σε πόλεις και χωριά και το διάβαζαν στις εκκλησίες, ακόμα και μετά το μαρτύριό του. Γιατί έχουμε πλέον μαρτυρίες ότι, δευτερογενώς έστω,υπήρχε γραπτό κήρυγμα, παρά τον σκεπτικισμό, που συνήντησε αυτή η εκδοχή παλαιότερα.

Ήταν λαός, που μαγευόταν απ’τό μελίρρυτο λόγο και την πνευματική του γοητεία και δεν χόρταινε να τον ακούει, παρά το γεγονός ότι ο Κοσμάς συνήθως ωλοκλήρωνε τον κύκλο του κηρύγματός του με τρεις ομιλίες.

Ήταν και πρόσωπα αβεβαίου ίσως προσανατολισμού, που ζητούσαν γραμμή πλεύσεως στη ζωή τους, ακόμα και κατάσκοποι και εντολοδόχοι δολοφόνοι, όπως εκείνοι των Βενετών, που τον συναντούν, τον παρακολουθούν, μένουν επί ημέρες μαζί του, αλλά δεν τολμούν η για κάποιο λόγο αναβάλλουν το καταχθόνιο έργο τους.

Ήταν, βέβαια, και ο μικρός κύκλος των αφοσιωμένων, που τον ακολουθεί μέχρι την τελευταία στιγμή και είναι έτοιμος να θυσιασθεί μαζί του. Είναι οι άνθρωποι, που φυλακίσθηκαν στη μονή Αρδενίτσας τις ώρες και τις μέρες του μαρτυρίου.

Όλοι αυτοί, εξ άλλου, θα μπορούσαν να αντιδράσουν σε περιπτώσεις επιθέσεων εγκαθέτων εναντίον του, η, έστω και μόνο με την παρουσία τους, να αποθαρρύνουν επιθέσεις, οι οποίες, παρά ταύτα, δεν έλλειψαν.

Η διδασκαλία του είχε τεράστια απήχηση στο λαό. Φυσικά από διάφορες πλευρές υπήρξε συγκεκαλυμένη η απροκάλυπτη αντίδραση, ιδίως όσων υφίσταντο πλήγματα από το κήρυγμά του.

Οι Τούρκοι συνήθως δεν τον ενοχλούσαν. Προέβαλλε συνεχώς ότι κηρύττει το λόγο του Θεού και μόνο, καθώς και σεβασμό στο Δοβλέτι.

Οι Ρώσοι προσεπάθησαν να εκμεταλλευτούν την επιρροή του κατά τα Ορλωφικά.

Οἱ Βενετσάνοι φοβήθηκαν την αναταραχή, που μπορούσε να δημιουργηθεί στις περιοχές τους από τη δράση του και απεφάσισαν να τον εξοντώσουν.

Οι Εβραίοι υπέστησαν σημαντικές ζημιές στα συμφέροντά τους, λόγω του κηρύγματός του. Η αντίθεση του Κοσμά δεν είχε κίνητρα θρησκευτικά, αλλά κοινωνικά και εθνικά. Προσπαθούσε να ενθαρρύνει τον ελληνικό κόσμο, για να αναλάβει εμπορικώς και επιχειρηματικώς. Απέβλεπε στη δημιουργία αστικής μέσης τάξεως, που είναι ο κορμός ενός λαού.

Οι αρνητικοί αυτοί παράγοντες, δωροδόκησαν τους ανθρώπους του Κουρτ πασά του Μπερατιού, που δεν δίστασαν να σύρουν τον άγιο στο μαρτύριο.

.............................................................ΕΩΣ ΕΔΩ ΤΟ Α’ ΜΕΡΟΣ...............................................................

Β’ ΜΕΡΟΣ

Κοσμάς ο Αιτωλός, ως πνευματική οντότης ορθοδόξου κληρικού, επιστημονική προσωπικότης διαμορφωθείσα στην Αθωνιάδα Σχολή από τη διδασκαλία του Ευγενίου Βουλγάρεως, εθνική ελληνική συνείδηση, που ωλοκληρώθηκε από τον ίδιο μεγάλο δάσκαλο και αγωνιστική ελληνορθόδοξη δύναμη και δράση ανασχέσεως του εξισλαμισμού, δια της κηρυγματικής ενδυναμώσεως του λαού και της αναθερμάνσεως της παιδείας, δεν περιορίζεται χρονικώς στον ιη αἰῶνα, ούτε τοπικώς στην Ήπειρο και τις άλλες δυτικές ιδίως ελληνικές περιοχές. Καλύπτει εκτατικώς ολόκληρο τον Ελληνισμό, αποτελεί διηνεκές σημείο αναφοράς, ήδη τρίτον αιώνα από τον μαρτυρικό του θάνατο. Οι διδαχές του είναι πάντοτε ζωντανά και επίκαιρα κείμενα. Ο απόηχος του έργου του, ως λαϊκού αγίου και προορατικού γέροντος, διατηρήθηκε έντονος, όπου πέρασε. Ο θρύλος του παρέμεινε ζωντανός στις λαϊκές τάξεις μέχρι σήμερα.

Το πλέγμα των σχολείων που ίδρυσε, υπογραμμίζει το μέγεθος της προσωπικότητός του, τη λαϊκή απήχηση του κηρύγματός του, το πρακτικό αποτέλεσμα της ιεραποστολικής και εθνικής του δράσεως.

Ο Κοσμάς, ως πνευματική παρουσία, ως εγρηγορούσα συνείδηση, ως ένας από τους ελάχιστους Έλληνες που εκινήθη βάσει αυστηρώς προκαθορισμένου προγράμματος και εσφράγισε με την παρουσία του την ιστορία του Έθνους, δεν αποτελεί παρελθόν, αλλά ένα διηνεκές παρόν. Ένα παρόν, που συναντά την εποχή μας, εποχή της λεγομένης παγκοσμιoποιήσεως.

Τι σημαίνει, όμως, ο νεφελώδης αυτός όρος; Είναι, ως γνωστόν, κατ’ αρχήν, οικονομικό φαινόμενο, αλλά επηρεάζει κάθε πλευρά της πολιτικής, πολιτισμικής και κοινωνικής ζωής και αλλάζει τη μορφή του Κόσμου με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Πρόκειται, όμως κυρίως περί παγκοσμιοποιήσεως της οικονομίας, ειδικώς της κεφαλαιοκρατικής.

Η κεφαλαιοκρατία, μένοντας χωρίς αντίπαλο δέος, μετά την κατάρρευση της Μέκκας του Κομμουνισμού, αλλάζει μορφή, με κίνητρο τα συμφέροντά της και μόνο. Δεν ενδιαφέρεται για την ανθρωπότητα καθ’ εαυτήν, ούτε αποβλέπει στη λύση των προβλημάτων της.

Η προσπάθεια του κεφαλαίου να εξευμενίζει το εργατικό δυναμικό, με κάποιες παροχές και ασφαλιστική κάλυψη, δεν έχει πλέον λόγο υπάρξεως. Εργάτες θα είναι πάντοτε διαθέσιμοι. Η διεθνής, άλλωστε, κινητικότης του εργατικού δυναμικού περιορίζει τις εργατικές απαιτήσεις και συμπιέζει το κόστος παραγωγής.

Αλλά χωρίς την ανθρώπινη πλευρά και άνευ στοιχειωδών πνευματικών και ηθικών προϋποθέσεων, καμμία οικονομία δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι στηρίζεται επί ισχυρών βάσεων. Είναι διαφορετικός ο κόσμος μετά την 11 Σεπτεμβρίου 2001, δηλώνει ο υπουργός Οικονομικών των Ινδιών και πρόεδρος της Επιτροπής Αναπτύξεως της Παγκοσμίου Τραπέζης. Είναι ένας πιο ενοποιημένος κόσμος, με μεγαλύτερη συναίσθηση ότι μπορούμε να σταθούμε μαζί, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες, επειδή η αποξένωση, η φτώχεια, η υποβάθμιση, η βία, ο θυμός και η ανυπομονησία, όπουδήποτε, είναι απειλή για την ειρήνη, είναι και για την ευημερία. Ο δε γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Χ. Κέλερ διαπιστώνει, εξ άλλου, ότι υπάρχει πρόβλημα στην καταπολέμηση της φτώχειας και αυτό είναι ο εγωισμός των προηγμένων χωρών.

Ως παγκοσμιοποίηση, συγκεκριμένα, νοείται η τάση των πολυεθνικών βιομηχανικών γιγάντων και των χρηματαγορών να εξαπλώνονται σ’ όλον τον Κόσμο και να υπερβαίνουν τις εθνικές οικονομίες. Παρά ταύτα, μερικές εθνικές οικονομίες, όπως η αμερικανική, η γερμανική και η ιαπωνική, είναι κατ’ εξοχήν ισχυρές. Το 70% των αμέσων επενδύσεων βρίσκεται στη Δυτική Ευρώπη, τις Η.Π.Α. και την Ιαπωνία, που είναι και οι χώρες προελεύσεως του κεφαλαίου. Εν τέλει, οι επιχειρήσεις-γίγαντες παίρνουν τη θέση των Κυβερνήσεων, οι χώρες μετατρέπονται σε θυγατρικές επιχειρήσεις των πολυεθνικών και οι πολιτικοί σε μισθωτούς των πολυεθνικών. Ποιός πλανητάρχης; εγράφη προσφάτως για τον τέως Πρόεδρο Κλίντον, ο γκαφατζής από το Τέξας, που οι τάδε και τάδε του λάδωσαν τον δρόμο προς τον Λευκό Οίκο; Ήθελαν να πουν, βεβαίως, ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται από άλλους, αφανείς.

Όργανα μέσω των οποίων υλοποιούνται οι αποφάσεις των πανισχύρων αυτών οργανισμών είναι:

β. Η Παγκόσμια Τράπεζα, και

Και στα τρία αυτά όργανα μόνον οι Η.Π.Α. έχουν το δικαίωμα αρνησικυρίας, δηλ. βέτο.

Οι εθνικοί πολιτισμοί κινδυνεύουν όχι μόνο από τον οδοστρωτήρα αυτόν, αλλά και από το οικονομικό σύστημα, που ισχύει διεθνώς σήμερα, το οποίο ωθεί προς τον ατομισμό, την εκμετάλλευση, την επιδίωξη κέρδους χωρίς κανένα ηθικό φραγμό και δια παντός μέσου, την αδιαφορία και αναλγησία προς τη δυστυχία των άλλων. Οι αιτιάσεις κατά της παγκοσμιοποιήσεως είναι συνάμα και το γεγονός ότι κινείται κατά τρόπο που δεν εξασφαλίζει τις βασικές ανθρώπινες αξίες, τη δικαιοσύνη, το σεβασμό προς την ταυτότητα και την ιδιαιτερότητα των ανθρώπων, την πολυμορφία των κατά τόπους πολιτισμών και ότι είναι μια νέα μορφή αποικιοκρατίας.

Κοντολογής, οι θιασώτες της παγκοσμιοποιήσεως, αισιόδοξοι δε, πιστεύουν ότι ζούμε στον καλύτερο των δυνατών κόσμων, ενώ οι απαισιόδοξοι φοβούνται ότι αυτή δυστυχώς είναι η αλήθεια. Οι πρώτοι αντιμετωπίζουν την παγκοσμιοποίηση ως τον βασικό παράγοντα πλουτισμού του κόσμου και δεν θέλουν να παρέμβουν στη λειτουργία της, που τη θεωρούν σωστή. Στο πρόσωπο της παγκοσμιοποιήσεως οι πολέμιοί της βλέπουν την αιτία όλων των δεινών που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Είναι όμως, επιτακτικές, δυνατές και αναγκαίες κάποιες παρεμβάσεις. Η ευθύνη επιμερίζεται σ’όλο τον κόσμο και επιβάλλεται η παγκόσμια συνεργασία για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Μεταξύ άλλων επισημαίνεται ότι οι ηγέτες του πλανήτη, που διαμαρτύρονται για την ανευθυνότητα όσων διαδηλώνουν ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, κυβερνούν εκείνες ακριβώς τις χώρες που κερδίζουν τα περισσότερα χρήματα από την παγκόσμια κούρσα εξοπλισμών. Στην περίοδο από το 1996 έως το 2000 το μερίδιο των G8 [=των πλουσιωτέρων βιομηχανικών χωρών του κόσμου], στην παγκόσμια αγορά όπλων έφτανε το 87% (...) Τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ευθύνονται συνολικά για το 81% των εξαγωγών συμβατικών όπλων, ενώ μόνον οι ΗΠΑ εξάγουν το 50% των οπλικών συστημάτων που διακινούνται σε ολόκληρο τον πλανήτη και μάλιστα το 68% των αμερικανικών όπλων καταλήγει σε αναπτυσσόμενες χώρες. Πρέπει λοιπόν να αλλάξουν τακτική οι υπεύθυνοι υποκριτές, για το καλό όλων. Άλλως το μέλλον προμηνύεται ζοφερό.

Ποιά η ανάσχεση σ’ αυτόν τον φοβερό για τον Κόσμο ολόκληρο και ειδικώτερα για τον Ελληνισμό κίνδυνο;

Οι παγκοίνως αναγνωριζόμενες ηθικές, πνευματικές, θρησκευτικές, ανθρωπιστικές αξίες· οι ελληνορθόδοξες αρχές του διαχρονικού και προορατικού γέροντος Κοσμά του Αιτωλού, ακριβώς. Η φωνή του, η ρωμαλέα σκέψη του, διασώζεται μέσω των διδαχών του, που αποτελούν καταγραφές, εκ μέρους ακροατών του, του προφορικού κηρυγματικού του λόγου, η οποία περιλαμβάνει και στοιχεία αδρού διαλόγου με το ακροατήριό του. Πέρα των διδαχών διαθέτουμε μερικές επιστολές του, που μοιάζουν να κινούνται στα πλαίσια μιας γραμματείας, η οποία παρακολουθεί την τύχη νεοϊδρυθέντων σχολείων. Τέλος, παραδίδεται σημαντικός αριθμός λακωνικών ρήσεών του, των καλουμένων προφητειών, αναφερομένων σε πλήθος θεμάτων, χαρακτήρος θρησκευτικού, εθνικού, κοινωνικού, οικολογικού, μελλοντικών, ως προς την εποχή του, τεχνικών επιτευγμάτων κ.α. Μέσω αυτών των κειμένων, μπορούμε να κάνουμε κάποιες επισημάνσεις.

που υπήρξε η γενέτειρα παντός γενναίου και δίδαξε το αγαθό·

που έφερε το καλό σε απαράμιλλη και ανέφικτη στο εξής τελειότητα·

που έκανε τον άνθρωπο να αποβάλει το ζωώδες και να κυριαρχήσει επί της γης ως θεός·

μητέρα της φιλοσοφίας, της ελευθερίας, της επιστήμης·

διδάσκαλος του πολιτισμού.

Η σημερινή Ελλάς έχει μέγιστο έλλειμμα και πρόβλημα παιδείας. Παιδείας, υπό ευρείαν βεβαίως έννοιαν.

Η εκπαίδευσή μας βρίσκεται σε αξιοθρήνητη κατάσταση με τα εγγίζοντα την εικοσάδα πανεπιστήμια, που πολλάπλασιαζονται με τη φραστική αναβάθμιση των τεχνολογικών ιδρυμάτων. Τα ανώτατα ιδρύματα τροφοδοτούνται, κατά το πλείστον, με ημιμαθείς από τη μέση εκπαίδευση, με εξαίρεση ίσως την ιδιωτική, και παράγουν, φυσικώ τω λόγω, χαμηλού επιπέδου πτυχιούχους, επαυξάνοντας αφρόνως το επιστημονικό προλεταριάτο. Πέρα τούτων, 60.000 περίπου νέοι μας σπουδάζουν σε ξένα πανεπιστήμια, ποικίλου επιπέδου, βεβαίως. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην θετικό στοιχείο, γιατί σημαντικό μέρος εξ αυτών, το πλέον αξιόλογο, δεν επιστρέφει ποτέ στην Ελλάδα. Κανένας σχεδιασμός δεν υπάρχει, εν συναρτήσει προς τις ανάγκες της χώρας. Το Σύνταγμά μας εξακολουθεί παραλόγως να απαγορεύει τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, που θα εξεβίαζαν κάποια αναβάθμιση των κρατικών, και οι αλλεπάλληλες, προχειρολόγες και αλληλοαναιρούμενες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις χειροτερεύουν την κατάσταση.

Χωρίς να περιορίζονται οι δικές μας ευθύνες, φαίνεται ότι την κατάσταση αυτή υποθάλπουν και άλλοι αφανείς παράγοντες. Τέως Προέδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, απεκάλυψε προσφάτως δημοσία, ότι ο μακαρίτης Αντώνης Τρίτσης δεν απεπέμφθη από το Υπουργείον Παιδείας, γιατί, παρά την θέλησή του, συνεκρούσθη τότε προς την Εκκλησία, επιχειρώντας να δημεύσει με βάναυσο τρόπο την εκκλησιαστική περιουσία. Η αποπομπή αυτή έγινε γιατί με αληθινό ιεραποστολικό ζήλο προς επανελληνοποίηση της παιδείας μας, επεδόθη εις την υλοποίηση προγράμματος "για την ανάκτηση της ελληνικής παιδείας", με επαναφορά, βεβαίως της πολυτονικής γραφής, ως και της συστηματικής διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής εις όλας τας τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου, και μάλιστα με εισαγωγήν της διδασκαλίας στοιχείων της, ήδη από της 5ης τάξεως του Δημοτικού. Επί του προγράμματος αυτού είχε συμφωνήσει πλήρως και ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου.

******************************************************************************************************************************************************************************************************

Η τακτική αποξενώσεώς μας από την κλασσική παιδεία εξακολουθεί. Προσφάτως, εγράφη στις εφημερίδες ότι ο Υπουργός Παιδείας απέρριψε εισήγηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την εισαγωγή της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στην Γ Λυκείου, ενώ στη μέση παιδεία όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά. Χρειάζεται, άραγε, οδηγία των Βρυξελλών, για να αρχίσουμε να διδάσκουμε στα παιδιά μας τη γλώσσα μας;

Δικαιολογείται κατόπιν τούτου γνωστός απόδημος πανεπιστημιακός να διερωτηθεί αγωνιωδώς: Που θα βρεθεί σήμερα ένας Κοσμάς Αιτωλός, να κηρύξει τη γλώσσα των πατέρων, να χτίσει από διακόσια σχολεία στην Αμερική, στον Καναδά, στην Αυστραλία, στη Γερμανία;

Ο Κοσμάς καταδικάζει αναμφιβόλως τις πράξεις και τις παραλείψεις μας, για την παιδεία, την ελληνική γλώσσα, τη στήριξη του Έθνους, για την αναγέννηση του οποίου τόσα μεγάλα έπραξε και θεμελίωσε με το αίμα του, αυτός, ο πρύτανις των Νεομαρτύρων. Βοά: Σπουδάζετε ελληνικά! Θα τον αγνοήσουμε;

Σήμερα, ωστόσο, συγκεκριμένοι κύκλοι προσπαθούν να εξοβελίσουν, ακόμη και φραστικώς, ότι μας συνδέει με την κλασσική μας παράδοση. Απεργάζονται την αποξένωσή μας από το βυζαντινό μας παρελθόν, αλλά ακόμα και τη χρήση των όρων εθνικός και ελληνικός. Μία πολυπράγμων κυρία, διορισθείσα Ευρωβουλευτής από το κόμμα στο οποίο ανήκει, αφού προσπάθησε προηγουμένως να καταργήσει το άβατον του Αγίου Όρους, να επιβάλλει τη χειροτονία των γυναικών στον κλήρο της Ορθοδοξίας και να προστατεύσει τους εν Μυτιλήνη Αλβανούς, ζητά ήδη - άκουσον! άκουσον! - να απαλειφθεί από κάποια κείμενα ο όρος ελληνισμός, διότι είναι, λέει, επιθετικός και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στο εσωτερικό της χώρας. Εν ονόματι δε της παγκοσμιοποιήσεως, ζήτησε την απάλειψη της εκφράσεως τουρκική απειλή!! Κατόπιν αυτών ο γνωστός νουνεχής και αγωνιστής πολιτικός κ. Στέλιος Παπαθεμελής εξερράγη: Δεν μας μένει παρά να τρελλαθούμε, αλλά που θα βρούμε τόσα πολλά ψυχιατρεία, για να μπούμε μέσα; Η αναφορά πλέον στον όρο "πατρίδα" θεωρείται εθνικισμός, ποινικό αδίκημα. Ας συμπληρώσουμε κι εμείς, ότι κατάντησε στον τόπο μας να θεωρείται προοδευτικός τάχα όποιος προσβάλλει η διαβάλλει ο, τι το ελληνικό.

Ας σημειωθεί εδώ ότι ο Κοσμάς δεν φαίνεται να μίλησε ποτέ δημοσία για πολιτική ελευθερία η κάποια επαναστατική κίνηση. Αυτό ήταν εύλογο, αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι έπρεπε να περάσει από τόσες συμπληγάδες πρακτόρων και εξουσιαστών, που τον παρακολουθούσαν γεμάτοι υποψίες και φόβους, λογω της απηχήσεως που είχε το κήρυγμά του στο λαό. Οι Τούρκοι, οι Βενετοί, οι Ισπανοί των Δύο Σικελιών, οι Ρώσοι, οι Εβραίοι, με τους οποίους ήρθε σε σύγκρουση, και άλλοι. Ακόμα και το γεγονός ότι δεν εύρισκαν κάτι το επίμεμπτο στο κήρυγμά του τον έκανε πιο ύποπτο. Όπως ήδη ελέχθη, ο Κοσμάς δημιουργούσε, δια των σχολείων, τις προϋποθέσεις της εθνικής παλιγγενεσίας. Αν κρίνουμε από το περιεχόμενο των προφητειών, όταν αναφερόταν στο Ρωμαίϊκο η στο ποθούμενο, δηλ. την εθνική μας ελευθερία, μιλούσε μόνο σε προσωπικό επίπεδο και σε πολύ κλειστό κύκλο.

Ο Κοσμάς, υπήρξε άνθρωπος με ευρύτατο πνεύμα, κάλυπτε δε όλες τις πλευρές, όλες τις εκφάνσεις της ζωής, με το κήρυγμά του.

Θαυμάζει κανείς την ενάργεια με την οποία περιγράφει τις προϋποθέσεις, που χρειάζονται για να γίνει κανείς κληρικός, τον θεμελιώδη κοινωνικό ρόλο του ιερέως μέσα στην ενορία του και το λίαν υψηλό κοινωνικό επίπεδο όπου τον τοποθετεί. Καλό θα ήταν οι κληρικοί μας να διαβάσουν αυτές τις υποθήκες με πολλή προσοχή.

Φαίνεται απίστευτο το γεγονός ότι ο Κοσμάς έλαβε περίπου από τότε θέση στο πρόβλημα της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες, που μας απασχολεί τελευταίως, όπως δεν έπρεπε. Τότε δεν υπήρχαν δελτία ταυτότητος, αλλά εκείνος ήταν κατηγορηματικός: Να ’ χετε το σταυρό στο μέτωπο, για να σας γνωρίσουν ότι είσθε Χριστιανοί.

Η θέση της γυναίκας μέσα στην οικογένεια και η κοινωνική της θέση έχει εξαρθεί, επίσης, τα μέγιστα από τον Κοσμά κι αυτό ήταν σχεδόν πρωτοφανές σε εκείνη την απολύτως ανδροκρατούμενη κοινωνία. Σήμερα, η γυναίκα, μ’ όλες τις ανέσεις, τις ευκολίες και τις διατάξεις περί ισότητος, βρίσκεται σε θέση αξιολύπητη, προκειμένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Πρέπει να κάνει επαγγελματική σταδιοδρομία και συγχρόνως να είναι νοικοκυρά, σύζυγος, μητέρα, ίσως και κόρη γονιών, που έχουν την ανάγκη της. Πολλές φορές φθάνει στα άκρα και οι οικογένειες διαλύονται και η κοινωνία υποβαθμίζεται. Ας ακούσουμε τον Κοσμά, δίνοντας στη γυναίκα τη θέση που της ανήκει και ενισχύοντάς την να διαδραματίσει τον καίριο ρόλο της.

Η οικολογική του συνείδηση, εξ άλλου, πριν εφευρεθεί καν ο όρος, δεν μπορεί να παροραθεί από μας, κατόπιν όσων μας συμβαίνουν, που ισοδυναμούν περίπου ως ομαδική αυτοκτονία των ανθρώπων, γιατί δεν πρέπει να ενοχληθούν τα διεθνή καρτέλ, με κάποια μείωση των υπέρογκων κερδών τους. Ο Κοσμάς και επ’ αυτού μιλούσε με μια σπάνια σημειολογία, όπως: Οι άνθρωποι θα μείνουν φτωχοί, γιατί δε θα ’χουν αγάπη στα δένδρα.

Διερωτώμαι δε γιατί μου αμφισβητείται περίπου το δικαίωμα να είμαι πατριώτης, ενώ όλοι οι αλλοεθνείς μπορούν να είναι.

Ο Αλβανός, λ.χ. που προβάλλει χάρτη της Μεγάλης Αλβανίας (τον απεθαύμασα προσφάτως στο Μουσείο των Τιράνων), ο οποίος περιλαμβάνει στα όριά του τα εξής: το Μαυροβούνιο, το Κοσσυφοπέδιο, το πλείστον της Δαρδανίας, δηλ. της Μακεδονίας των Σκοπίων, τη Δυτική Μακεδονία και όλη την Ήπειρο, μέχρι τον Αμβρακικό.

Ο Σκοπιανός, τώρα εμπερίστατος και στηριζόμενος από μας, ονειρεύεται πάντα, με συνταγματική του διάταξη, όλη την ελληνική Μακεδονία, με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη.

Ο Βούλγαρος έχει διακηρύξει ότι οι χώρες, που περιβάλλουν σήμερα το βουλγαρικό κράτος, κατοικούνται από Βουλγάρους και επομένως πρέπει να τις περιλάβει στα όριά του, ιδρύθηκε δε κατ’ αυτάς και βουλγαρικόν πολιτικόν κόμμα, από κάποια κατάλοιπα παλαιών κομιτατζήδων της Έδεσσας, εγκριθέν από τον Άρειο Πάγο (!!!) με τα χειροκροτήματα της Τουρκίας.

Ο Τούρκος τα θέλει όλα και το διακηρύσσει παντί τρόπω, ανά πάσαν στιγμήν.

Ξένη επιβουλή δεν επιτελείται κατ’ ανάγκην μόνο με πολεμικές ενέργειες. Αυτό μπορεί να γίνει και με μια ανεξέλεγκτη εισροή ξένων, ως λαθρομεταναστών, πολιτικών η οικονομικών προσφύγων.

Αλλά υπάρχει και συνέχεια. Τώρα έρχεται και ο Κίσινγκερ και δηλώνει ότι υπάρχει στην Ελλάδα αλβανική μειονότητα 1.000.000, ενώ ο UCK, θριαμβεύσας, ξέρουμε πως, στο Κοσσυφοπέδιο, μεταλλάσεται σε UCC, δηλ. σε Απελευθερωτικό Στρατό Τσαμουριάς, ήγουν Ηπείρου, έτοιμος προς δράσιν, τη παροτρύνσει δε και της συμπαθούς Τουρκίας. Αυτή η άφρων τακτική μας, έχει αποφέρει ήδη τους καρπούς της. Δεν υπάρχει σπίτι που να μην έχει λεηλατηθεί μια η περισσότερες φορές. Οι ληστείες είναι στην ημερησία διάταξη.Η διακίνησις και η εξάπλωσις της χρήσεως των ναρκωτικών ανεξέλεγκτη. Απουσία της οργανωμένης πολιτείας αρχίζουν να παρουσιάζονται κρούσματα αυτοδικίας, στην Κέρκυρα, στους Θρακομακεδόνες, στη Μυτιλήνη, στη Ρόδο κι αλλού. Οι ευγενείς επύληδες κινούνται ανέτως σ’όλη την επικράτεια, εγκαθίστανται όπου θελουν με τις οικογένειές τους, εν πολλοίς ένοπλοι και προκλητικοί. Εν τω μεταξύ, οι δουλέμποροι, Τούρκοι συνήθως, αποβιβάζουν δυστυχισμένους ανθρώπους πάσης εθνικότητος στα νησιά μας. Δεν θα αποφασίσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την ευθεία επίθεση διαλύσεως του Έθνους, για την ανάσταση του οποίου τόσο μόχθησε και μαρτύρησε ο Κοσμάς;

Όλα αυτά τα παράδοξα και παράλογα, μαζί με την πανθομολογούμενη διαφθορά και έκλυση των ηθών, τα στηλιτεύει, τα καταδικάζει το ελεύθερο και μεγάλο πνεύμα του Κοσμά, μας ελεεινολογεί που τα ανεχόμαστε.

Περιττό, νομίζω, να γίνει κάποια ιδιαίτερη αναφορά εις τα καθ’ ημάς. Εύγλωττη αποπνικτική εικόνα δίδεται καθημερινώς από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες. Αυτή είναι η Ελλάδα! ακούστηκε να λέγεται προσφάτως από επίσημα χείλη, σε τόνο απαισιόδοξο και μοιρολατρικό. Ώστε, αυτή είναι η Ελλάδα; Χώρα της αδιαφορίας, της διαφθοράς, της δωροδοκίας και εξαγοράς των πάντων, δηλ. της λεγομένης μίζας, της απάτης, του εγκλήματος, της κλεψιάς, της αρχομανίας, του εκτραχηλισμού, της ανυποληψίας, των χυδαιοτήτων, των τυχάρπαστων, των απατεώνων· που ηρωοποιεί και προβάλλει τα κοινωνικά ιζήματα και τον υπόκοσμο, γιατί αυτά πουλάνε, κατά τη γνωστή χυδαία έκφραση; Αυτή είναι η Ελλάδα! Είναι, όμως, η μόνη Ελλάδα; Ευτυχώς, όχι. Υπάρχει και η άλλη Ελλάδα των εχεφρονούντων και καταδυναστευομένων. Της σιωπηλής πλειοψηφίας, που βλέπει να στρεβλώνονται τα πάντα εν ονόματι του Μαμωνά, που υφίσταται πλύση εγκεφάλου και αποπροσανατολισμού από τα κυρίαρχα μέσα ενημερώσεως, τα οποία υπηρετούν συμφέροντα μεγάλων αδερφών, που βλέπει να φαλκιδεύεται η ψήφος του, η ψήφος του δήθεν κυριάρχου λαού. Υπάρχει ο τρόπος αντιδράσεως, απομονώσεως και στηλιτεύσεως των διεφθαρμένων αγυρτών, με ειρηνικά μέσα. Εμπρός, για μια επανάσταση ήθους!

Ο Κοσμάς μας καλεί σε εγρήγορση και εθνική αντίσταση και μας διαμηνύει:

Όλα τα αντίξοα μπορούν να εξοβελισθούν, εάν ο Ελληνισμός αναδειχθεί στην προτέρα του αίγλη και επιβάλλει την παρουσία του στην Ευρώπη, της οποίας δεν μπορεί παρά να είναι το ιδεολογικό υπόβαθρο. Αρκεί να ανακαλύψετε και να πιστέψετε στον εαυτό σας, ένδον σκάπτοντες. Αρκεί αυτό και μόνο.

Ο κόσμος της εποχής του Κοσμά με τις σημερινές του προεκτάσεις,